O‘zbekiston respublikasi turizm va sport vazirligi jismoniy tarbiya va sport bo‘yicha mutaxassislarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

 
Xulosalar 

Yangi davrda jismoniy tarbiya va sportning dastlabki ilmiy-nazariy 
asoslari yaratilgan. 

G‘arbiy yеvropa davlatlarida yangi davrda jismoniy tarbiyaning 
harbiy-jismoniy maqsadlarga qaratilgan ikki yo‘nalishi – gimnastika 
va sport o‘yinlari tizimlari rivojlangan. 

Filantropin maktablarida jismoniy tarbiya ilk bor o‘quv dasturiga 
kiritilgan.

Yangi davrda jismoniy tarbiya pedagogik asoslarining rivojlanishiga 
ilm-fan, texnika, biomexanika sohalarining yangi bilimlari ta’sir 
etgan. 
 
 
ENG YANGI DAVRDA JISMONIY TABIYA 
 
Eng yangi davrda chet el mamlakatlarida jismoniy tarbiya va sportning 
rivojlanishi ikki bosqichga ajratiladi: 
I. 1920-1950-yillarda jismoniy tarbiya, sport va olimpiya harakatining 
rivojlanish xususiyatlari.
II.1950-yildan hozirgi davrgacha chet el mamlakatlarida jismoniy 
tarbiya va olimpiya harakatining rivojlanish xususiyatlari. 
Eng yangi davrda Jahon urushlari bo‘lib o‘tgan va ular jismoniy 
tarbiya va sportning harbiylashtirilishiga olib kelgan. Biroq bu davrlarda 
sportning taraqqiy etishi, xalqaro sport tashkilotlari, xalqaro sport 
federatsiyalarining tuzilishi, Jahon, yеvropa va Osiyo chempionatlarining 

---

49 
o‘tkazilishi, sportning professional va zamonaviy yo‘nalishlarining 
rivojlanish jarayonlarini Xalqaro sport va olimpiya harakati yanada 
kengayishining asosiy omillari sifatida ko‘rsatish mumkin. 
XX asr boshlarida Ishchilar gimnastika tashkiloti uyushmalari 
Vengriya, Belgiya, Chexiya, Bolgariya va boshqa mamlakatlarda ta’sis 
etilgan edi. Tadbirkorlik sport klublari ham muhim ahamiyat kasb etgan. 
Ular zavod, fabrika, turli korxona va muassasalarning rahbarlari tomonidan 
tashkil etilib, ishchi va xizmatchilarga qaratilgan edi.
Tadbirkorlik sport va gimnastika tashkilotlari Germaniya, AQSh, 
Angliya, Fransiya va boshqa mamlakatlarda ham vujudga kelgan. 1913-yil 
Gente shahrida (Belgiya) Germaniya, Fransiya, Belgiya, Avstriya 
mamlakatlarining ishchilar sport tashkilotlari vakillari «Xalqaro ishchilar 
madaniyat va sport uyushmasi» Markaziy kengashini tuzgan. 1914-yildan 
boshlab Bryusselda o‘z faoliyatini boshlagan. Birinchi jahon urushi yillarida 
ham bu tashkilot o‘z faoliyatini davom ettirgan edi. 
Jismoniy madaniyatda rekreatsion harakatlar rivojlana boshlagan. 
Rekreatsiya - qayta tiklash, sog‘lomlashtirish, hordiq chiqarish ma’nolarini 
bildiradi. Jismoniy madaniyatning taraqqiyotida rekreatsion harakat muhim 
o‘rin tutadi.
Rekreatsion jismoniy madaniyat harakatining rivojlanishiga obektiv 
sabablar ko‘p. Shaharlarning kengayishi, ekologiyaning buzilishi, ishchi va 
mehnatkashlar ish vaqtining ko‘payishi, dam olish hamda hordiq 
chiqarishga imkoniyatlarning kamayishidir. Yoshlar o‘rtasida ichish, 
chekish, bezorilik va tartibsizlikning o‘sishi ham ularga qarshi tadbirlar olib 
borishni taqozo etdi.
Fan-texnika taraqqiyoti va ba’zi kishilarning turmush sharoiti faol 
harakat qilishdan orqada qolib ketdi. Natijada, gipodinamiya hollari 
rivojlana boshladi. Bularning barchasi salomatlikning pasayishi va 
kasalliklarning ko‘payishiga olib kelgan. Ana shu illatlardan saqlanish 
yo‘lida jismoniy tarbiyadan foydalanish ishlari shakllandi. XX asrning 
1980-1990-yillarida aholi uchun istirohat bog‘lari AQSh, Germaniya, 
Polsha, Kanada, Fransiya, Avstraliya, va boshqa mamlakatlarda bunyod 
etilgan edi.