Oʻzbekiston Respublikasi Transport vazirligi Toshkent davlat transport universiteti

Mashinasozlik texnologiyasi fani oʻz rivojlanishida bir nechta bosqichlardan oʻtgan.
1.Birinchi bosqichda oʻtgan davrlarda mehnat qurollarini tosh yordamida ishqalab oʻtkirlashgan, undan keyin toshni aylantirib charxlash jarayoni yuzaga kelgan. Shundan soʻng ot bilan yuritiladigan, lekin ishlov beruvchi asbobni qoʻl bilan tutib turiladigan tokarlik stanogi yaratildi. X asrda rus ustalari oʻq otar qurollar tayyorlash texnikasiga ega boʻlganlar. XII asrda rus qurolsozlari qoʻlda xarakatlantiriladigan parmalash va tokarlik moslamalarini ishlatganlar. XIV-XVI asrda qurollar tayyorlashda tokarlik va parmalash stanoklaridan unumli foydalanilgan. Bularni xarakatlantirish uchun suv energiyasidan foydalanilgan. XVI asrda Tula shahrida metallarga ishlov beradigan sanoat rivojlangan. Bu davrda (1718-1725-yil) rus mexanigi va ixtirochisi A.K.Nartov tokarlik stanogi uchun mexanik support yaratdi. Shu bilan birga original konstruksiyadagi vintqirqar, tishqirqar, arralovchi stanoklarni yaratdi. Rus mexanigi M.V.Sidorov 1714-yilda Tula qurol zavodida suv bilan xarakatlantiriladigan parmalash stanogini yaratdi. Bu parma bilan miltiq stvollarini parmalash yoʻlga qoʻyilgan. Shu oraliqda Ya.Batishev birdaniga 24 stvolni parmalaydigan va suv bilan xarakatlanadigan dastgoh yaratdi. Rus olimi M.V.Lomonosov (1711-1765-yillar) old tomondan ishlov beruvchi (lobovoy) tokarlik stanogini, sferatokarlik stanogini, xamda silliqlash stanogini yaratdi. Bugʻ mashinasi ixtirochisi I.I. Polzunov (1728-1764-yillar) bugʻ kozonning detallariga ishlov berish uchun silindrni yoʻnish stanogini yaratdi. Rus mexanigi I.P.Kulibin (1735-1818-yillar) soat mexanizmlarining tishli gʻildiraklarini tayyorlash uchun maxsus stanok yaratdi. Ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalashtirishda ilk qadamni I.I.Polzunov qoʻydi. Ota-bola Cherepanovlar rudali konlarning temir yoʻllarida ishlatiladigan bugʻ bilan ishlaydigan birinchi parovozni yasashdi.

Mashina va mexanizmlarni oʻrganish bilan qadimdan shugʻullanib kelishgan. Macalan, richag, pona, blok kabi mashina detallari Aristotel nomi bilan bogʻliq.