O‘zbekiston respublikasi transport vazirligi toshkent davlat transport universiteti

Asosiy kartalar qatlamlari. Asosiy karta foydalanuvchi mavzuyiga oid mundarijani kiritadigan, turli xil topshiriqlarni bajaradigan va geoma’lumotlarni vizuallashtiradigan asosni ifodalaydi. ArcMap da asosiy karta sifatida eng static qatlamlar qo’llanilib, ular kartani tez va dinamik ta’svirlash uchun foydalaniladi.
Ma’lumotlar freymidagi navigatsiya va uning qatlamlari bilan ishlash.
Isturmentlar (Tools) panelida ma’lumotlar freymida tasvirlanadigan geografik axborot bilan ishlash uchun asosiy vositalar ifodalangan. To’plamda ma’lumotlar faol freymi tarkibiy qismi bilan ishlashuchun insturmentlar mavjud- masalan, sizning kartangizni kichraytirish va yiriklashtirish, kenglikk obeyktlarini identefekatsiya qilishva masofani o’lchash mumkin.

Insturmentlar panelidagi funksiyalar.

TUGMA	NOMLANISHI (NAME)	FUNKSIYA
	Yiriklashtirish (ZoomIn)	Sichqonchani bosish yoki ramkani tortish bilan ta’svirni yiriklashtirish imkoniyatini beradi.
	Kichiklashtirish(ZoomOut)	Sichqonchani bosish yoki ramkani kengaytirish bilan ta’svirni kichiklashtirish imkiniyatini beradi.
	Ko’chirish (Pan)	Ma’lumotlar freymi bo’yicha siljitish
	To’liq ekstent (FullExtent)	Butun kartaning to’liq ekstentiga o’tish.
	Qayd qilingan yiriklashtirish (FixedZoomIn)	Ma’lumotlar freymi markaziga nisbatan ta’svirni yiriklashtirish imkoniyatini beradi.
	Qayd qilingan kichraytirish (FixedZoomOut)	Ma’lumotlar freymi tarkibi markaziga nisbatan ta’svirni kichiklashtirish imkoniyatini beradi.
	Avvalgi ekstent	Karta komponovkasining avvalgi ekstentiga o’tish.
	Keyingi ekstent	Karta komponovkasininh keying ekstentiga o’tish
	Obeyktalrni tanlash	Sichqonchani bosish yoki ramkani tortish bilan obeyktlarini tanlash imkoniyatini beradi. Bundan tashqari grafik elementni yaratish yo’li bilan obeyktlarni tanlash imkoniyatini beruvchi isturmentlar mavjud: poligon tomonidan tanlash,(SelectByPolygon), lasso tanlash(Lasso), atrofni tanlash( Cercle),chiziqlarni tanlash( Line)
	Tanlab olingan obeyktalrni tozalash	Ma’lumotlarning faol freymida xamma obeyktalrdan ajaratib olinadi.
	Elementlarni tanlash (SelectElements)	Kartada joylashtirilgan matnlar, grafiklar boshqa obeyktlarni tanlash, o’lchashni o’zgartirish va siljitish imkoniyatini beradi.
	Identefikatsiya (Identify)	Bosim orqali geografik obeyktalrni identifikatsiya qilish.
	Giper jo’natish	Giper jo’natish bilan kenglik obeyktiga o’tish .
	Qalqib chiquvchi HTML- oynasi	Kenglik obeyktlaridan qalqib chiquvchi HTML saxifasi ishga tushuriladi.
	O’lchash	Kartadagi masofa va maydonni o’lchaydi.
	Topish	Kartadagi kenglik obeyktlarini qidirish.
	Marshurtni topish	Nuqtadan nuqtagacha bo’lgan marshurtlarni xarakat yo’nalishlarni aniqlash.
	XY nuqtasiga o’tish	X,Y koordinalar ifodasini kiritish va shu nuqtaga o’tish imkoniyatini beradi.
	Vaqt ko’rsatish oynasini ochish (TimeSlider)	Vaqt qatlamlari va jadvallari bilan ishlash uchun vaqtni ko’rsatish oynasini ochadi.
	Ko’rish oynasini yaratish (CreateViewerWindow)	Chizilgan to’g’ri burchakni to’rtburchak asosida ko’rishning yangi oynasini yaratish imkoniyaini beradi.