O'zbekiston respublikasi temir yo'llarda yuk va yo'lovchilar tashish xavfsizligini nazorat qilish davlat inspeksiyasi

chiqaradi. 

3.

  Temir  yo’l  transportining  har  bir  xodimi  inson  hayoti  va  salomatligi  yohud  harakat 

xavfsizligiga  xavf  tug’diruvchi  vaziyatlarda  poezd  yoki  manyovr  qilayotgan  tarkibga  to’xtash 

signalini  etkazishi  va  ularni  to’xtatish  uchun  boshqa  choralarni  ko’rishi  lozim.  Qurilma  va 

inshootlarda harakat xavfsizligiga xavf soluvchi yoki atrof muhitning ifloslanishiga olib keluvchi 

nosozliklar  aniqlanganida,  xodim  tezkorlik  bilan  xavfli  joyni  to’sish  va  nosozliklarni  bartaraf 

etish choralarini ko’rishi kerak. 

4.

  Temir  yo’l  transporti  xodimlari  yo’lovchilar  xavfsizligini  ta’minlashlari,  ular  uchun 

kerakli  qulayliklar  yaratishlari,  vokzal  va  poezdlarda  madaniyatli  xizmat  ko’rsatishlari,  temir 

yo’l  transporti  xizmatlaridan  foydalanuvchi  barcha  shaxslar  bilan  muloqatda  xushmuomala 

bo’lishlari  va  shu  bilan  birga,  ulardan  amaldagi  temir  yo’l  transporti  qoidalarini  bajarilishini 

talab qilishlari kerak. 

5.

  Temir  yo’l  transporti  xodimlari  bejirim  kiyingan  bo’lishlari,  ish  joylarini  va  ularga 

ishonib topshirilgan texnik vositalarni tartibda saqlashlari kerak. 

Forma  kiyimi  va  farqlanish  nishonlari  belgilab  qo’yilgan  xodimlar,  O’zbekiston 

Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining  1995  yil  3  iyul  249-son  Qarori  (2-son  ilova)

3

  bilan 

tasdiqlangan «O’zbekiston temir yo’llari» Davlat aksiyadorlik temir yo’l kompaniyasining temir 

yo’l  transporti  xodimlari  intizomi  to’g’risida  Nizomga  muvofiq,  formali  kiyingan  bo’lishlari 

kerak. 

Temir yo’l transportining har bir xodimi bajarayotgan ishlari uchun belgilangan texnika 

xavfsizligi,  yong’in  xavfsizligi  va  ishlab  chiqarish  sanitariyasi  bo’yicha  qoidalar  va 

yo’riqnomalarga  amal  qilishlari  kerak.  Bu  qoida  va  yo’riqnomalarning  ijro  etilishi  bo’yicha 

javobgarlik tegishli bo’linmalarning ijrochi va rahbarlariga yuklatiladi. 

6.

  Lokomotivlar,  motorvagon  poezdlar,  avtomatrisa,  drezina  va  boshqa  harakat 

birliklarining  boshqaruv  kabinalariga,  signal,  strelka,  apparat,  mexanizm  va  boshqa  poezdlar 

harakat  xavfsizligini  ta’minlovchi  qurilmalarga,  shuningdek,  signal  va  shu  kabi  qurilmalarni 

boshqarish xonalariga kirish xuquqi bo’lmagan shaxslarning kiritilishi man etiladi. 

Lokomotivlar, motorvagon poezdlar, avtomatrisalar, drezina va boshqa harakat birliklari, 

signal,  apparat,  mexanizm  va  boshqa  poezdlar  harakat  xavfsizligini  ta’minlovchi  qurilmalarni 

boshqarishni, shuningdek, strelkalarni o’tkazishni shu ishlarga javob beruvchi xodimlargina o’z 

xizmat vazifalari vaqtida bajarish xuquqiga egadirlar. 

Belgilangan  tartibda  ikkinchi  shaxs  sifatida  tajriba  oshirayotgan  temir  yo’l  transporti 

xodimlari, lokomotivlar, motorvagon poezdlar, avtomatrisa, drezina va boshqa harakat birliklari, 

signal,  strelka, apparatlar, mexanizm  va boshqa  poezdlar harakat  xavfsizligini ta’minlash bilan 

bog’liq  qurilmalarni  boshqarishga  bevosita  shu  qurilmalarda  xizmat  qiluvchi  xodimlarning 

shaxsiy javobgarligi va ularning kuzatuvi ostida qo’yilishi mumkin. 

7.

 Temir yo’l transportiga poezdlar harakati bilan bog’liq bo’lgan ishga qabul qilinuvchi 

shaxslar  kasbiy  ta’lim  olishlari  kerak,  lokomotiv  brigadalar  esa,  bundan  tashqari,  kasbiy 

saralashdan,  quyidagilarni  bilishi  bo’yicha  sinovdan  o’tishi  va  keyinchalik  bu  bilimlar  davriy 

tekshirib turilishi kerak: 

O’zbekiston Respublikasi temir yo’laridan texnikaviy foydalanish qoidalari

4

; 

O’zbekiston Respublikasi temir yo’llarida signallashtirish bo’yicha yo’riqnoma

5

; 

                                                 

3

O’zbeksiton Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Qarorlari to’plami, 1995 yil, 7-con, 165-modda. 

 

4

D

avlat  ro’yxatidan  o’tishga  muhtoj  emas  deb  topilgan  (O’zbekistron  Respublikasi  Adliya  vazirligining 

27.08.2001 yildan 20-15-205/11- son xati) 

 

5

 

D

avlat  ro’yxatidan  o’tishga  muhtoj  emas  deb  topilgan  (O’zbekistron  Respublikasi  Adliya  vazirligining 

09.11.2001 yildan 20-15-273/20- son xati) 

 

---

4 

 

O’zbekiston Respublikasi temir yo’llarida poezdlar harakati va manyovr ishlari bo’yicha 

yo’riqnoma;

6

 

lavozim yo’riqnomalari va xodimlar vazifalarini belgilovchi boshqa hujjatlar; 

mehnat muhofazasi, sanitariya qoidalari va me’yorlari bo’yicha qoida va yo’riqnomalar; 

O’zbekiston Respublikasi temir yo’l transporti xodimlari intizomi to’g’risidagi Nizom. 

Qolgan  barcha  xodimlar  ushbu  Qoidalarda  ko’zda  tutilgan  temir  yo’l  transporti 

xodimlarining  umumiy  majburiyatlarini,  mehnat  muhofazasi  qoidalari,  sanitariya  qoidalari  va 

me’yorlari,  lavozim  yo’riqnomalari  va  xodimlar  vazifalarini  belgilovchi  boshqa  hujjatlarni 

bilishlari kerak. 

Ish kunini zichlashtirish yoki o’rindoshlik tartibi asnosida poezdlar harakati bilan bog’liq 

bo’lgan  qo’shimcha  vazifalar  yuklatilgan  temir  yo’l  transporti  xodimlari,  bu  ishlarga  tegishli 

qoida va yo’riqnomalar bo’yicha bilimlari sinovdan o’tkazilgandan so’nggina qo’yiladilar. 

Xodimlarning  ushbu  bandda  ko’rsatilgan  sinovlardan  o’tishi  kerak  bo’lgan  lavozim  va 

kasblarning ro’yxati, har bir lavozim (kasb) uchun bilim hajmi, ishga qabul qilishdagi va davriy 

sinovlarning  o’tkazish  tartibi  DATK  boshqaruvi  raisi  buyrug’i  bilan  o‘rnatiladi,  DATK 

boshqaruvi raisi nomenklaturasiga kiruvchi lavozimlar uchun – «O’zdavtemiryo’lnazorat» bilan 

kelishiladi. 

8.

  Temir  yo’l  transportiga  poezdlar  harakati  bilan  bog’liq  bo’lgan  lavozimlarga  ishga 

kiruvchi  shaxslar  tegishli  ishlarni  bajarishga  yaroqli  ekanliklarini  aniqlash  uchun  tibbiy 

ko’rikdan  o’tishlari  kerak.  Keyinchalik  ushbu  xodimlarning  davriy  tibbiy  ko’rikdan  o’tishlari 

DATK  boshqaruvi  raisi  va  tegishli  vazirlik,  idora  va  korxonalarning  rahbarlari  belgilagan 

tartibda amalga oshirilishi kerak. 

18  yoshdan  kichik  bo’lgan  shaxslar  bevosita  poezdlar  harakati  bilan  bog’liq  bo’lgan 

quyidagi lavozim va kasblarga qo’yilmaydilar: lokomotiv, motorvagon poezdlar, avtomatrisalar, 

harakatdagi  yuk  ko’taruvchi  kranlarning  mashinistlari  va  ularning  yordamchilari,  parovoz  o’t 

yoqarlari,  drezina  haydovchilari  va  ularning  yordamchilari,  dispetcherlar,  stansiya,  park  va 

tepacha navbatchilari, saralash tepaligi operatorlari, stansiya navbatchilari qoshidagi operatorlar, 

poezd 

konduktorlari, 

tuzuvchilar 

brigadasi 

xodimlari, 

vagonlar 

harakat 

tezligini 

muvofiqlashtiruvchilar,  signalchilar,  markazlash  posti  operatorlari,  strelka  posti  navbatchilari, 

yo’l, ko’prik va er osti yo’li ustalari, yo’l brigadirlari, temir yo’llarni ko’zdan kechirib o’tadigan 

xodimlar,  yo’l montyorlari (uchinchi  va undan  yuqori razryadlar), pereezd navbatchilari, BMT 

(blakirovkani  markazlashtirish  tizimi  -  SSB)  va  saralash  tepaligi  qurilmalariga  xizmat 

ko’rsatuvchi  elektrmexaniklar  va  elektmontyorlar,  vagonlarni  ta’mirlovchi-ko’rikdan 

o’tkazuvchilar,  vagonlarni  ko’rikdan  o’tkazuvchilar,  yo’lovchi  poezdlari  boshliqlari  (mexanik-

brigadirlari),  vagon  kuzatuvchilari,  vagonlarni  uzib  qolmasdan  ta’mirlash  usta  va  ishchilari, 

vagonlarga texnik xizmat ko’rsatish punkti operatorlari, poezd elektrmexaniklari, elektr ta’minoti 

distansiyasi  ustasi  va  elektrmexaniklari,    refrijerator  poezdlari  va  seksiyalari  mexaniklari, 

defektoskop  va  yo’l  o’lchash  vagonlarining  sozlovchilari,  yo’l  mashinalari  va  mexanizmlari 

mashinistlari,  defektoskop  aravachalari  operatorlari,  yo’l  o’lchovlari  bo’yicha  operatorlar  va 

ularning yordamchilari. 

9.

  Temir  yo’l  transporti  xodimlari  ularga  ishonib  topshirilgan  temir  yo’l  mulkini  va 

tashilayotgan yuklarni asrashlari kerak. 

10.

  Temir  yo’l  transporti  xodimlarining  alkagolli  ichimliklar,  zaharvand  va  giyohvand 

moddalar  iste’mol  qilgan  holda  o’z  vazifalarini  bajarishlari  man  etiladi.  Bu  holda  aniqlangan 

shaxslar darhol ishdan chetlashtirilib, javobgarlikka tortiladilar.