O’zbеkiston Rеspublikasi Soqliqni Saqlash Vazirligi Toshkеnt farmatsеvtika instituti Farmakognoziya kafеdrasi

Uning asosiy kamchiliklari
: yozuv, bildirilayotgan fikr tushunarli bo‘lishi 
zarur, aks holda uni o‘qish qiyin bo‘ladi, ayniqsa, muhokama qilinayotgan 
masalaga ma'lum bir vaqt o‘tgach qaytganda; 
- varaqlardan nusxa ko‘paytirish qiyin, faqat fotosurat olish yoki ko‘chirib 
yozish mumkin xolos; 
- ko‘p flipchart qog‘ozlari talab qilinadi. 
Doska turlaridan yana biri 
Pinbord doskasidir
. U (inglizcha pin-mahkamlash, 
board- doska). Bu doskaning boshqa doskalardan farqi shundaki, unga maxsus 
qog‘oz tortilgan bo‘lib, unga dars jarayonida muhokama qilinayotgan mavzu, 
masala, muammo bo‘yicha talabalar tomonidan yozilgan kartochkalarni ignalar 
bilan mahkamlash imkonini beradi. Bunda kartochkalar turli rang va shaklda 
bo'lib,ularga maxsus rangli flomaster yoki markerlar bilan yoziladi. Ular yordamida 
fikrlar gufuhlanadi, tizimga solinadi jamoaviy yagona yoki qarama-qarshi pozitsiya 
aniqlanadi. 

---

63 
O‘qituvchi muammoni o‘rtaga tashlaydi hamda talabalarga o‘z nuqtayi 
nazarlarini bayon qilishni taklif qiladi. «Aqliy hujum» metodi asosida muhokamani 
tashkil qiladi. Har bir talaba o‘z fikrini aytadi, ular muhokama qilinadi. Ular 
orasidan eng optimal yoki samarali deb topilgani 2—3 so‘z bilan kartochkalarga 
yoziladi va doskaga mahkamlanadi. Talabalar tomonidan bedgilangan guruh 
vakillari doskaga chiqib, boshqalar bilan maslahatlashgan holda: 
•
xato, qaytarilgan fikrlarni olib qo‘yishadi; 
•
munozarali fikrlarni aniqlashtirishadi; 
•
g‘oyani 
ma'lum 
tizimga 
solish 
alomati 
bo‘lgan 
fikrlarni 
aniqlashadi; 
•
fikrlar yaqinligi va o‘ziga xos jihatlari bo‘yicha kartoch- 
kalarni guruhlarga ajratishadi. 
•
strelkalar, 
chiziqlar 
ydki 
boshqa 
belgilar 
yordamida 
ular- 
ning nisbatlari ko‘rsatiladi, yagona jamoa yoki qarama-qarshi 
pozitsiya ishlab chiqiladi. 
Bu doska yordamida muammolar ishlab chiqilib qarorlar qabul qilinishi va 
guruhiy bahs-munozaralarni boshqarishni ko‘rgazmali qilish mumkin. Shuning 
uchun pedagoglar o‘rtasida pinbord faqatgina doska emas, o‘ziga xos dars berish 
usuli sifatida ham qaraladi. 
Pinbord doskasini siljitish mumkinligi, ma'lumotlarni daskaga mustahkamlash, 
kartochkalarni guruhlash, turli rangdagi kartoch-kalardan foydalanish imkoniyati 
uning afzalligi bo‘lsa, qog‘ozning ko‘p ketishi, kartochkadagi yozuvlarning turli 
tumanligi, ularni mustahkamlash vaqtni oshishi kabilar uning kamchiligidir. 
Shuning uchun mavzu bo‘yicha muammo qo‘yib, taxminan ularni 
yechimlarini berib, har bir yechim uchun bir rangdagi kartochkalar tayyorlab, har 
bir rangdagi kartochkadan bittadan doskaga yopishtirib, uni tanlaganlar nima 
sababdan shu yechimni tanlaganlarini tushuntirib berishlarini taklif qilish tarzida 
tashkil etish mumkin. 

---

64 
Ko‘rgazmali qurollar darsni qiziqarli va turlicha bo‘lishiga ta'sir ko‘rsatadi. 
Ana shu ko‘rgazmalilikni ta'minlashda kodoskop, proektor va boshqa texnik 
vositalardan keng foydalanish mumkin. 
Oddiy doska yoki varaqlanadigan (bir tomondan ikkinchi tomonga o‘tkazib 
qo‘yiladigan varaqlardan iborat) doska bilan birgalikda qo‘llaniladigan texnik 
vositalardan kodoskop, proektordir. Ular yozish uchun vaqtni tejashda qulay 
vositalardan biri blib, darsda ko‘rgazmalilikni ta'minlashda muhim rol 
o‘ynaydi.