O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligining 2019 yil "25"areldagi "107" sonli buyrug’ining2-ilovasi bilan fan dasturi ro’yxati tasdiqlangan

Endogen: homiladorlik davridagi erta va kechki gestozlar, homilador ayolning noto’g’ri ovqatlanishi, undagi yuqumli kasalliklar, qon guruhining to’g’ri kelmasligi va hokazo.

Hozirgi vaqtda infektsion alimentar kamqonlikning eng ko’p uchraydigan sababi temir tanqisligi bo’lib, shuning uchun buni temir tanqisligi kamqonligi deymiz.

Ekzogen: sun’iy ovqatlantirish, qo’shimcha ovqatlarni go’dakka noto’g’ri berish, oqsil va kerakli ingredientlarni yetarli bermaslik, tez-tez kasal bo’lish va hokazolar.

Neonatal temir zahirasi chala tug’ilgan bolalarda 3-4 oylarida, yetilgan bolalarda 5-6 oylarida tugaydi.

Bundan tashqari temirni qabul qilib olish imkoniyati ham cheklangan, chunki hatto optimal balansdagi ratsionda va qo’shimcha temir saqlovchi dori prepatarlari berilganda ham barcha bolalarning 5-8 oylarida gemoglobin miqdori 110-130 g/l gacha kamayadi va buni «fiziologik anemiya» deb atashimiz mumkin. Bunday sharoitda bolaning och qolishi, sharbatlarni, sabzavot va go’shtli ovqat qo’shimchalarini kech berish, bir tomonlama ovqatlantirish (ko’proq uglevod saqlagan sigir yoki echki suti bilan) va umuman to’yimsiz balanslashtirilgan ovqatlantirish qon yaratish jarayonining buzilishiga olib keladi. temirning o’zlashtirilishi va uning ingichka ichakda so’rilishi, avvalo ovqatning sifatiga, hazm shirasi sekretsiyasi darajasiga, shilliq qavatning funktsional holatiga bog’liqdir. Temirning so’rilishi infektsion kasalliklarda, ayniqsa ular me’da-ichak traktining o’zida bo’lsa, raxitda, gipotrofiyada, tug’ma va orttirilgan fermentlarning hosil bo’lishi va so’rilishining buzilishi (malьabsortsiya sindromi, mukovistsidoz) da pasayadi. temirga bo’lgan ehtiyoj bolalarda uning tana massasi, shuningdek qon hajmining ham oshishi bilan birga ortadi. Tez-tez yuqumli kasalliklar bilan kasallanganda, surunkali infektsiya o’choqlari mavjud bo’lsa, shuningdek ko’p qon yo’qotishlarda: yashirin va yaqqol qon ketishlarda, ekssudativ enteropatiyalarda , qon so’ruvchi gijjalar invaziyalarida ham temirga talab oshadi. Sanab o’tilgan faktorlardan bir qanchasining birga kelishi ko’pincha bolalarda kuzatiladi, bu temirning turg’un bo’lmagan balansini buzadi va temir yetishmovchilik anemiyasi rivojlanishiga olib keladi. Uning rivojlanish vaqtiga va u yoki bu etiologik faktor ustunligi natijasida kelib chiqishiga asoslanib, chala tug’ilganlarda «erta» va «kechki» anemiyalar va pubertat yoshdagi qiz bolalarning xloroziga ajratiladi.