O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligining 2019 yil "25"areldagi "107" sonli buyrug’ining2-ilovasi bilan fan dasturi ro’yxati tasdiqlangan

Ob’ektiv tekshirish metodlari. Ko’zdan kechirish. Bunda ko’karish tsianoz bo’lishi mumkin. TSianoz vaqtincha, doimiy, bir joyda umumiy bo’lishi mumkin. Nafas olish kiyinchiligining yana bir belgisi burun parragining uynashidir – bu odatdagi gaz almashinuvining bo’zilishini ko’rsatadi va ko’p xollarda O’pka yalliglanishini tashxisini quyishga imqon beradi.

Ajralmalar xususiyatiga kura tinik ajralmali rinit, shillikli rinit, shillik yiringli rinit va gemorragik rinitlar bo’lishi mumkin. Rinitlar ko’p holatlarda o’tkir virusli infektsiyaning asosiy belgisi xisoblanadi va qizamiq kasalligida xam bo’ladi. Qon aralash suv ajralishi burun bushligiga yot jism tushganda va burun bug’masiga xos. Kichik yoshdagi bolalarda ko’rik tumov bilan xirillab nafas olishi tug’ma zaxmda bo’ladi. Ko’zdan kechirishda bola ovoziga e’tibor qilish lozim. Xirillagan ovoz xikildok shillik pardasi bilan ovoz boylamlari kasalliklaridan dalolat beradi. Pingillab chikadigan ovoz surunkali tumovda, gaymoritlarda, adenoidlarda xikildok orqa devori abtsesslarida bo’ladi, dagal past ovoz meksedema uchun xos. Maktabgacha va maktab yoshidagi bolalarda kechadigan adinoidlarda bola yuzi okargan, yuqori lab ko’tarilgan, burun kataklari kengaygan, tishlar joylashishida pastki jag oldinga chikkanligi kuzatiladi. Ko’p yo’talayotgan bolaning yuzi okargan, qonsizlashgan, kovoklari xam limfostaz xisobiga shishgan, lablari ko’kargan, teridagi venoz qon tomirlari kengaygan, ko’zlari qizargan (ko’kyo’tal surunkali nospetsifik zotiljam).

Og’iz bushligi ko’zdan kechirilganda shillik kavat holati pushti, och pushti yoki ko’kimtir bo’lishi mumkin. Xalqum va bodomcha bezlar 1 yoshgacha bo’lgan bolalarda parda ortidan chikmaydi. Maktabgacha bolalar yoshida bezlarni kattalashishi va normal holatlar ular rangi shillik kavat rangi bilan bir xil bo’ladi. Bolalarda ko’pincha yalliglanish angena uchraydi, angena kataral, folliqo’lyar, lakunar, spetsifik bo’lishi mumkin. Kataral angena xalqum va bezlar qizargan, shishgan va biror respirator infektsiya bilan birga kechadi.

Follikulyar angena – qizarish, shish bilan birga bezlar ustida ok nukta belgilar paydo bo’ladi.

Lakunar angenada – yalliglanish darajasi ancha yuqori bo’lib, ok parda butun bezlarni o’z ichiga oladi. Folliqo’lyar va lakunar angena ko’prok bakteriologik etiologiyaga ega bo’ladi. Masalan stafilokokk, streptokokk.

Skarlatinadagi angena qizamiqning keskin chegaralanganligi va og’ir formadagi shillik kavat nekrozi bilan xarakterlanadi.

Xalqum bug’masidagi parda kir qo’lrangda bo’lib, bu pardani sidirib tashlaganda shillik kavati qonashi xarakterlidir.

Bronxial astmada O’pka emfizemasida ko’krak qafasi bochkasimon bo’lishi mumkin. Ekssudativ plevritda kasallangan tomonning shishi, surunkali zotiljamda aksincha biroz ichiga kirgan bo’ladi.

Nafas olishda xasta tomonning orqada kolishi plevritda, O’pka atelektazida, sil bronxoadenitida ko’rinadi. Nafas olish va chikarishning davomiyligining o’zgarishi bir kasallikni boshqa kasallikdan farqlashga yordam beradi, ya’ni nafas chikarishning cho’zilganligi bronxial astmada, obstruktiv sindromli zotiljamda, nafas olishning cho’zilishi laringitda va laringospazmada, krupda, usma va kistada bo’ladi.

Nafas tezlashishi (taxinnoe) soglom bolalarda xayajonlanganda, jismoniy mashkda, betoblarda – nafas yullarining kasalliklarida, kamqonlikda, tana xarorati oshganda, yurak tomir kasalliklarida kuzatiladi. Nafas olishning kamayishi bradipnoe – juda xam komatoz holatlarida (uremiyada, uxlatadigan dorilar bilan zaxarlanganda), miya chanogi ichki bosimi oshganda bo’lishi mumkin.