aylanma chokini ishlab chikdi. Bu uslub bo’yicha markaziy va periferik qon tomirlarni uchi
burama xolatda tikiladi.
3. Bir-biriga kirgan choklarga G.M.Solovev (1952) va YU.N.Krivchikov (1959)
ishlab chikkan choklar misol bo’ladi. G.M.Solovev chokining uslubi kuyidagicha: qon
tomirning
markaziy uchiga, turtta ushlagich chok kuyiladi. Bu chokni kuyish uchun ip
adventitsiyaning ikki joyidan sanchiladi, bu sanchilgan joyning oralari 5-7 mm bo’ladi. SHu
ip bilan qon tomirning pereferik kismini ichki (intima) qavatidan tikiladi. Bu chok tomirni
ichidan 2 mm uzoklikda bo’iishi kerak, iplarni boglayotganda qon tomir markaziy kismining
ichki qavati (intima) tashki tomonga tuntariladi, unga qon tomirning pereferik kismini ichki
qavati markaziy kismini tuntarilgan ichki qavatiga tikiladi. Bu chokda qon tomirni tikilgan
joyida biroz kiskargan bo’ladi, lekin keyinrok bu kisilgan joy yukolib ketadi.
4.
Qon tomirni ipsiz chok tikish uslubida suriluvchi iplar bilan tikiladi. 1900 yili Payr
(Raug) magneziya naychasini 1 sm uzunlikda bo’lib, bu qon
tomirini markaziy kismiga
tikib, sungra unga periferik kismini kiygizdi, magneziyali trubka organizmda bir kancha vakt
utgandan
keyin surilib ketadi. Firt (Firt) fibrindan tayyorlangan naycha yordamida yuqoridagi uslub
bilan chok kuydi. Bu uslubda fibrin 3 kundan keyin surila boshlaydi. Qon tomir bitguncha
fibrin kayta surilib ketadi. D.A.Donetskiy xam uzini zanglamaydigan pulatdan kilingan
xalkasi bilan qon tomirning «uchini yoniga», «ya’ni devorining yoniga» tikishni taklif kiladi.
Bu uslubda pulat xalka kerakli diametrli
qon tomirga kiygiziladi, sungra qon tomirning
kirgoklarini
agdarilib,
xalkaning
tishlari utkaziladi. Keyin qon tomirning periferik kismi tortilib, markaziy uchini agdarilgan
ichki qavati kuyilib xalka tishlari bilan maxkamlanadi.
5.
Mexanik chok: rus olimlari V.F.Gudov, K.P.Petrova va P.I.Androsovlar 1947 yil
qon tomirini aylanma va yon devorini tikuvchi asbob bilan ishladilar. Bu asbob vositasida
tantal kiskich bilan «P»-simon chok diametri 4-8 dan 20 mm gacha bulgan qon
tomirlarini
tikiladi. Bu asbob, ayniksa, sun’iy azolarni kuchirishda juda axamiyatlidir, chunki bir vaktni
uzida 6-8 ta chok kuyilib, u tezlik ichida kilinadi. Qon tomirlarning kasalliklarida va
jaroxatlanganda kuyidagi operatsiyalar kilinadi:
1.
Qon tomir yorigini yukotish.
2.
Qon tomirlarning utkazuvchanligini tiklash.
3.
YOrdamchi operatsiyalar.
4.
Qon tomirlarni innervatsiya kiluvchi vegetativ nervlardagi operatsiya. Birinchi
guruxga kuyidagi operatsiyalar kiradi:
1.Qon tomirlarni jaroxatlangan joyda boglash.
2. Qon tomirlarni jaroxatdan tashkarida boglash.
3.Anevrizmada, ya’ni qon tomirlarni devorlari kengaygan joyda boylash,
bularga
Gunter-Annel, Vreden, Antillius, Matas, Filagrius, N.S.Korotkov uslublari kiradi (rasm 3).
2 gurux operatsiyalar, asosan, sun’iy qon tomirlar qilish yo’li (plastika) bilan qon to-
mirlarini butunligi tiklanadi. Bular kuyidagi uslubda bo’iishi mumkin.
1. Autoplastika - bunda qon tomirlarini etishmagan joyi kasalning xususiy qon
tomirlari xisobiga butunligi tiklanadi. 1912 yilda Karrel vena qon tomirini olib, arteriyaning
devoriga tikishni taklif kildi. Bunda olingan venoz qon tomirlarni bir kismini kuchirib
utkazish mumkin.
Gomoplastika - bir turga mansub bulgan organizmdan olingan tukimani ikkinchi
organizmga kuchirish. Masalan, bir odam a’zolarining ma’lum
bir kismini ikkinchi odam,
ya’ni kasallarga kuchiriladi. Bu xolat kupincha tez xalok bulgan va tomirlar kasalliklariga
duchor bulmagan odamlarning xar xil tomirlarini bemorlarga kuchirish bilan kechadi.
Ksenoplastika - xar xil turga mansub bulgan organizmdan olingan tukimani boshka
organizmga kuchirish, Masalan,
itdan - maymunga, chuchkadan –odamga. Ksenoplastika
unchalik tarakkiy etmadi.
Alloplastika - qon tomirlarni jaroxaglangan kismini uzga tukimalar yoki tirik
bulmagan yoki sun’iy sintetik qon tomirlari bilan almashtirish. (kapron, neylon, ivalon,
teflon va boshkalar).
Tomirlarni shuntlash-bu a’zo yoki oyoq-oyoqka asosiy oziklantirayotgan tomirni
aylanib utib, kushimcha qon olib kelish demakdir. Tomirlarni shuntlash a’zo va tukimalarni
periferiyaga boradigan qon tomirdan qon utmay kolganda oyoqlaniladi.
Magistral qon
tomirning bekitib operatsiya kilinganda (masalan, aorta apevrizmasini rezeksiyasi) bo’iishi,
undan tashkari emboliya, utkir tromboz, obliteratsiyalovchi endoarteriit kabi utkir va
surunkali patologik jarayonlarda yuz berish mumkin.
Tomirlarni shuntlash vaktincha va doimiy bo’iishi mumkin.
Tomir ichidan shuntlash
vaktincha shuntlash uchuliga kiradi. Operatsiya maxalida yurak qon tomir ichiga ichki shunt
kiritib, qon okishni tiklash goyasi Karrel tomonidan taklif kilingan. Operatsiya tugagandan
sung tomir ichidan sintetik kaychilar chikarib olinadi, va tomir devoridagi shunt kiritilgan
Do'stlaringiz bilan baham: 
