O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi

CHinligini aniqlash.
Atseton borligini bilish uchun quyidagi reaksiyalardan faydalaniladi: 
1. Yodoform hosil qilish reaksiyasi.
Aseton, xuddi etil spirti kabi, yodning ishqorli eritmasi 
bilan juda oson reaksiyaga kirishib, yodoform hosil qiladi: 
CI
3
C
O
CH
3
CI
3
C
O
CH
3
3NaOI
+
3NaOH
+
NaOH
NaOC
O
CH
3
CI
3
H +
+
I
2
2NaOH
NaI
+
+
+
NaOI
H
2
O
CH
3
C CH
3
O
Reaksiya garchi juda sezgir bo‘lsada, atseton uchun xarakterli emas, chunki etil spirti, sut 
kislota kabi moddalar ham bu reaksiyani beradi. 
2. Natriy nitroprussidi bilan reaksiyasi. 
Atseton ishqor ishtirokida natriy nitroprussid 
Na
2
[Fe(CN)
5
NO] bilan qizil-binafsha rang hosil qiladi. Bu reaksiya ham atseton uchun xarakterli 
emas, chunki unga sirka kislota aldegidi, metiletilketon, atsetofenon, atsetilatseton, diatsetil va 
boshqa shunga o‘xshash moddalar halal beradi: 
CH
3
-CO-CH
3
+ Na
2
[Fe(CN)
5
NO] + 2NaOH → 
→ Na
4
[Fe(CN)
5
ON=CH-CO-CH
3
] + 2H
2
O 
3. Furfurol bilan reaksiyasi. 
Tekshiriluvchi distillyatga furfurolni etil spirtidagi eritmasi 
(vanilin yoki salitsil aldegidi) va ishqor qo‘shib aralashtirilgach, bir ozdan so‘ng konsentrlangan 
xlorid kislotasi qo‘shilganda atseton bo‘lsa qizil rang hosil bo‘ladi.

---

87 
O
C
O
H
O
C CH
H
CO
H
C
O
C
2
+ CH
3
COCH
3
4. o-Nitrobenzaldegid bilan reaksiyasi.
Tekshiriluvchi distillyatga o-
nitrobenzaldegidni 2 n ishqordagi to‘yingan eritmasidan qo‘shilsa, atseton bor bo‘lgan holda 
ko‘k rang (indigo) hosil bo‘ladi:
2
+
NO
2
C
O
H
NO
2
C
OH
H
CH
2
C
O
CH
3
CH
3
C
O
CH
3
C
H
N
C
N
H
O
O
Distillyatda atseton miqdori kam bo‘lsa reaksiya sekin boradi. Bunday holda avval sariq 
rang, so‘ng sariq-yashil va yashil-ko‘k rang hosil bo‘ladi. Indigo xloroformda yaxshi eriydi va 
organik qatlam ko‘k rangga bo‘yaladi.
5. GSX usulda aniqlash.
Atsetonni alanga ionizatsion detektorli xromatograf yordamida 
ushlanish parametrlari bo‘yicha GSX aniqlash mumkin.
Miqdorini aniqlash. GSX usulda amalga oshiriladi.