O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi

 
Peyot 
Janubiy amerika xindulari meskalin saklovchi kaktuslarni turli diniy marosimlarda 
kullaganlar. Buning uchun kaktusdan (peyot) damlamalar
tayyorlangan. Gallyusinogen xususiyatli alkaloid - meskalin 
birinchi marta 1896 y. kaktusdan peyot (Lophophora williamsii) 
olingan. Kaktusning gullarida ko‘p miqdorda meskalin saqlaydi. 
Ular jigarrangda bo‘lib, maydalab kukun holiga keltiriladi va 
achchiq ta’mga ega. SHuning uchun ham nokonuniy 
ayirboshlashda quruq maydalangan kaktus kukuni jelatinli 
kapsulalarga joylanib (8% meskalin) tarqatiladi.
Meskalinning gallyusinogen ta’sirli dozasi 200 - 500 mg ni 
(gidroxlorid yoki sulfat xolida) tashkil etadi. Bir martalik doza 
effekti 12 soat davomida kuzatiladi. Sof xolda meskalin rangsiz, 
moysimon moda, gallyusinogen ta’sirli. LSD dan 4000 marta kuchsiz. Ta’siri 30-60 daqiqadan 
so‘ng namoyon bo‘lib, 4-6 davom etadi. Ichish, chekish , vena orqali qabul qilinadi. 5-10 mg ∕ kg 
qabul qilganda titroq, ko‘ngil aynish, bosh og‘rig‘i, qo‘zg‘alish, gallyusinatsiya, o‘z–o‘zini 
o‘ldirish kabi belgilar kuzatiladi.
20 mg ∕ kg qabul qilinganda, MNS va nafas markazi falajlanib, o‘lim sodir etilishi mumkin. 
Organizmda metabolizmga uchraydi va atsetillanib, N-atsetilmeskalin, gidroksillanib, N-
atsetil-3,4 dimetoksi – 5 oksifeniletilamin, dezaminlanib, 3,4,5- trimetoksisirka kislota va 3,4,5- 
trimetoksibenzoy kislota kabi metabolitlarini xosil qiladi
Fenilalkilaminlarni biologik ob’ektlardan nordonlashtirilgan suv yoki spirt usulida pH ═9-
12 da xloroform bilan uch marotaba ekstraksiya qilinadi. Xloroform qavati suvli qavatdan 
ajratilib, suvsiz natriy sulfat tuzi saqlagan filtr orqali filtrlanadi va 0,5-1 ml qolgunga qadar 
porlatiladi. So‘ngra kimyoviy va fizik- kimyoviy tahlil olib boriladi
10 ml qon yoki 50 ml peshob 25% ammiak eritmasi bilan pH ═10-11 ga keltiriladi va 3 
qayta xloroform − n −butanol ﴾9:1﴿ eritmasi bilan ekstraksiyalanadi. Organik qatlam 1.g suvsiz 
natiy sulfat yordamida filtrlanadi va 100 mkl 5 % xlorid kislota solinib xajmi 0,5 − 1,0 ml 
qolguncha bug‘latiladi.
Kimyoviy tahlili. 
1.
Marki reaktivi bilan zarg‘aldoq rang hosil qiladi. 
2.
Ningidrin eritmasi bilan binafsha rang hosil qiladi. 

---

45 
3.
Yupqa katlam xromatografiya - xloroform-atseton-etanol-25% ammiak eritmasi 
(20:3:1:20) sistemasidagi Rf – kursatkichi 0,36ga teng. Ochuvchi reaktiv ningidrin 
eritmasi.