O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi

 
Nashavandlik yoki nasha bilan aloqada bo‘lgan xolatlarni aniqlash. 
Nasha chekilgan xollarda oz miqdorda bo‘lsada chekuvchining og‘iz bo‘shlig‘ida, labida, 
barmoqlarida, kaftida uning yupqa saqlanib qoladi. (CHunki chekish uchun nashavanlar nasha 
bo‘lagini moxorka bilan aralashtiradilar) 
Tibbiyot xodimlari nashavanlikda gumonlangan shaxs qo‘lidan spirt shimdirilgan paxta yoki 
doka tampon yordamida artib, hamda og‘iz bo‘shlig‘idan osh tuzi bilan to‘yintirilgan 70 % spirt 
bilan chayqalma xolatida tahlil uchun mahsulotlartlar tayyorlaydilar. Ular ashyoviy dalil sifatida 
ayrim-ayrim idishlarda toksikologik labaratoriyalarga yuboriladi va kimyo-toksikologlar tahlil 
olib boradilar. 
 
Kannabinoidlarni ashyoviy dalillardan ajratib olish va aniqlash. 
Kannabinoidlarni paxta yoki doka bo‘laklaridan ajratib olish uchun ular klinik idishlarga 
solinib 2 qayta 1 daqiqa oralig‘ida 5 ml dan efir yordamida chayqatib, efirli eritma ajratib 
olinadi, efir 0,5-1ml qolguncha porlatiladi, so‘ng kannabinoidlarni aniqlash uchun, avval fil’tr 
qog‘ozda bajariladigan rangli reaksiyalarda foydalaniladi. Rangli reaksiyalar chiqsa, spirtli 

---

41 
eritma tarkibidan tetragidrokannabinolni aniqlash uchun yupqa qatlamli xromatografik usulda
tekshiriladi. Filtr qog‘ozda tekshirilganda rangli dog‘lar hosil bo‘lmasa kannabinoidlar yo‘q 
degan xulosaga kelinadi.
Faqat qo‘lda ajratib olingan paxta yoki doka bo‘laklaridan kannabinoidlarni aniqlash, 
tekshiriluvchi shaxs nasha chekkan degan xulosaga asos bo‘lolmaydi. 
SHuning uchun bu masalaga aniqlik kiritish uchun shaxsdan olingan so‘lak va og‘iz 
bo‘shlig‘idan yuvib olingan suyuqliklani tahlil qilish asosiy vazifani o‘taydi. Buning uchun 
nasha chekkan bo‘lsa kerak deb gumon qilingan shaxsdan 10 ml so‘lak va 50 ml osh tuzi bilan 
to‘yintirilgan 70% spirtli chayqatma birgalikda qo‘shib tekshiriladi.
Tekshiriluvchi so‘lak va chayqalma aralashmasidan 10 ml olib suyuqlik ustiga 10 ml natriy 
xloridning to‘yingan eritmasi bilan aralashtiriladi, so‘ng 5 ml efir bilan 5 daqiqada ikki marotaba 
ekstraksiyalanadi. Efir qiymatlari ajratilib, birlashtiriladi va 2 g suvsiz natriy sulfat tuzi saqlovchi 
fil’tr qog‘ozdan o‘tkaziladi. Fil’trat 0,5 ml qolguncha porlatiladi va yupqa qatlamli 
xromatografik usulda tekshiriladi.
So‘lak va chayqalmalarda tetragidrokannabinol aniqlansa shaxsni nasha chekkan degan 
xulosa berish mumkin.