O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi toshkent tibbiyot akademiyasi tibbiy ta’limni rivojlantirish markazi ginekologiyadan yagona uslubiy tizim bo’yicha yaratilgan amaliy mashg’ulotlar o’tkazish uchun o’quv qo’llanmasi

Bepushtlik endometriy jaroxatlanishi, yallig’lanishli jarayonlar, bachadon naylarining o’tkazuvchanligi buzilishi oqibatida yuzaga keladi.

Endometrioz suni’y ravishda homiladorlikni to’xtatish ushbu patologiyani yuzaga kelish xavfini oshiradi. Endomretriy bo’laklarining machadon mushak qavatiga tushishi oqibatida og’riqli xayz ko’rish kuzatiladi.

Reproduktiv sistema yomon sifatli o’smalari rivojlanishi xavfi. Abort sut bezi va tuxumdon xavfli o’smalari xavfini oshiradi.

Reabilitatsiya va abortdan keyingi kontrsepsiya

Aboertdan keyingi davrda eng muhim masalalardan biri infeksiyardan saqlanishdir. Abortdan boshlab keyingi menstruatsiyagacha ayniqsa extiyot bo’lish kerak

Jinsiy a’zolar gigiyenasi

Birinchidan, ayol faqat dush qabul qilishi, vannada yotish mumkin emas. Keyingi xayzgacha jinsiy aloqa qilish mumkin emas, bu infeksiya tushishiga sharoit yaratadi. Ba’zan bachadondan qon ketishlar kuzatilishi mumkin. Keyingi holatlarda abort oldini olish maqsadida urug’lanshga qarshi vositalarni qabul qilish, bu nafaqat urug’lanish oldini olibgina qolmay, jinsiy maylni ham cheklab turadi. Abortdan keyingi asoratlarni chastotasini kamaytiruvch maqsadida tadbirlar, sanitar oqartuv ishlarini olib barish lozim.

Ushbu mashg’ulotda foydalaniladigan yangi pedagogik texnologiyalar:

“mushuk qopda”

Ish uchun kerak:

1. 
   Savollar va variantlar jamlamasi
   
2. 
   Guruxdagi talabalar o’rni bo’yicha raqamlar
   
3. 
   Toza qog’oz va ruchka
   

Ishning borishi

1. 
   Guruxdagi barcha talabalar raqamlari bo’yicha 3tada kichik guruxchalargabo’linadilar.
   
2. 
   Xar bir kichik guruxcha aloxida stolga o’tiradi, toza varoq va ruchka tayorlashadi.
   
3. 
   Qog’ozga sana, gurux raqami, fakultet, qatnashuvchi talabalarning ismi sharifi yoziladi.
   
4. 
   Gurux a’zolaridan biri o’qituvchi yoniga borib, bonvertdan savol variantini oladi. Bu variantlar alohida bo’lib, ularning qiyinlik darajasi bir xil bo’lishi lizim.
   
5. 
   Talaba oz varog’iga savolini yozib oladi va ishni bajarish uchun 15 daqiqa vaqtni belgilab qo’yadi.
   
6. 
   Kichik guruxlar o’zaro vazifani muxokama qilishadi, javoblarni yozishadi.
   
7. 
   O’qituvchi talabalarni boshqa guruxlardagi talabalar bilan muloqot qilmasligi uchun qattiq nazorat qilishi lozim.
   
8. 
   15min.dan keyin javoblar varaqasi yig’ib olinadi.
   
9. 
   Mashg’ulot davomida o’qituvchi to’g’rilikni, vazifaning adolatli bajarilayotganligini nazorat qilib boradi.
   
10. 
    Guruxchaning barcha a’zolari bir xil ball oladilar.
    

Maksimal – 0,8 ball

0,8 – 0,7 “5”

0,6 – 0,4 “4”

0,4 – 0,1 “3”

0 “2”

Javoblar varog’iga o’qituvchi ball va imzo qo’yadi.

Talabaning olgan balli uning shu mashg’ulatdagi teoretik qism uchun joriy baho bo’lib hisoblanadi.

Jurnal pastki qismidagi bo’sh joyga o’rkazilgan o’yin belgilab qo’yiladi va gurux sardori imzo qo’yadi.

Talabalar ishi o’qituvchida saqlanadi.

Interaktiv o’yin

“zaif bo’g’in”

Ish uchun kerak:

1. 
   Alohida varoqlarda pechatlangan savollar to’plami
   
2. 
   O’yin dalolatnimasini tuzish uchun gurux ro’yxati yozilgan varoqlar
   
3. 
   Sekundamer
   

Ishning borishi

1. 
   O’yin pedagog tomonidan yordamchi talaba yordamida o’tkaziladi
   
2. 
   Xisobchi talaba varoqqa sanani, guruxraqamini, fakultet, o’yin nomi va talabalar ro’yxatini yozib chiqadi
   
3. 
   O’qituvchi savollar ketma-ketkligi bo’yicha talabalarga savollar beradi.
   
4. 
   Talaba 5sek. Ichida javob berishi lozim
   
5. 
   O’qituvchi “to’g’ri” yoki “noto’g’ri” deb javobni baholab boradi. Agar noto’g’ri bo’lsa o’qituvchi o’zi to’g’ri javobni aytadi
   
6. 
   Xisobchi talaba familayasi to’g’risiga javob to’g’ri yoki noto’g’riligiga qarab “+” yoki “-” qo’yib boradi
   
7. 
   Talaba shu xildagi 2 turdagi savollardan o’tadi
   
8. 
   Ikkinchi turda talaba ikkita minus olsa u o’yindan chetlatiladi, huddi «zaif bo’g’in» kabi
   
9. 
   O’yin qolgan talabalar bilan yangi aylana bo’ylab davom etteiriladi. Ularda yana yangi tur taklif qilinib, yangi savollar berib boriladi. Birinchi tur kabi 2ta minus olgan talaba o’yindan chiqadi.
   
10. 
    Turma-tur eng kuchli o’yin ishtirokchisi aniqlab olinadi
    
11. 
    Varoqdagi talaba familiyasi to’g’risiga o’qituvchi o’sha talabaning qaysi turda “bosh o’rin” bo’lganligini registratsiya qilib boradi
    
12. 
    O’yin maksimal 0,8 ball bilab baholanadi. Birinchi 2 ta turda «zaif bo’g’in» bo’lgan talaba 0 ball oladi.
    

3-turdan keyingi javoblar – 0.2 ball

4-turdan keyingi javoblar – 0.4 ball

5-turdan keyingi javoblar – 0.6 ball

Eng kuchli qatnashchi 0.8 ball oladi.

13. 
    Talabaning olgan ballari asosida joriy baho qo’yiladi.
    
14. 
    Jurnal pastki qismidagi bo’sh joyga o’rkazilgan o’yin belgilab qo’yiladi va gurux sardori imzo qo’yadi.
    
15. 
    O’yin dalolatnomasi saqlab qo’yiladi
    

Interaktiv o’yin:

“asalari uyasi”

Ish uchun kerak:

Ish uchun kerak:

1. 
   Alohida varoqlarda chop etilgan topshiqlar va vaziyatli masalalar to’plami
   
2. 
   Guruxdagi talabalar o’rni bo’yicha raqamlar
   
3. 
   Toza varoq va ruchka
   

Ishning borishi

Barcha talabalar 4tadan bo’lib 3 guruxga bo’linadi.

1. 
   Xar bir gurux alohida stolga o’tiradi, qog’oz va ruchka tayorlshadi.
   
2. 
   Varoqqa sana, gurux raqami, fakultet, qatnashchilarning ismi familiyasi va o’yin nomi yoziladi
   
3. 
   Gurux a’zolaridan biri varoqqa topshiriqni yozadi
   
4. 
   Barcha gurux a’zolari topshiriqni o’zaro muhokama qilishadi va ulardan biri yechimni yozib qo’yadi
   
5. 
   Muhokama uchun 15 daqiqa ajratiladi
   
6. 
   O’yin borishini o’qituvchi nazorat qilib turadi
   

Natijalar o’qituvchiga topshiriladi

7. 
   Barcha o’yin ishtirokchilari natijalarni muhokama qilishadi, nisbatan to’g’ri yechimni tanlashadi
   
8. 
   Muhokama uchun 15 daqiqa ajratiladi
   
9. 
   Talaba mashg’ulotning teoretik qismi reytingiga ko’ra javoblariga yarasha baholanadi
   
10. 
    Nisbatan yaxshi javob bergan gurux 100% oladi, 2-o’rinni olgan gurux 85,9%, 3-o’rinni olgan gurux esa 70,9% oladi
    
11. 
    O’qituvchi varoqlarga guruxning olgan ballini va imzo qo’yib chiqadi
    
12. 
    Talaba olgan ball uning joriy bahosi sifatiga jurnalga qo’yiladi
    
13. 
    Jurnal pastki qismidagi bo’sh joyga o’rkazilgan o’yin belgilab qo’yiladi va gurux sardori imzo qo’yadi.
    
14. 
    Talabalar ishlari saqlab qo’yiladi
    

Analitik qism

Vaziyatli masalalar:

Masala 1

Abort vaqtida bachadon devorining perforatsiyasi yuzaga keldi.

1. 
   Sizning taktikangiz?
   

1. 
   Kuzatish, qoringa sovuq narsa qo’yish, antibakterial va uterotonik terapiya
   
2. 
   Gisteroskopiya nazorati ostida homilaning qolgan qismini olib tshlash, keyinchalik – antibakterial va uterotonik terapiya
   
3. 
   Shoshilinch Kesar kesish, teshikni tikish, qorin bo’shlig’i a’zolari reviziyasi*
   
   1. 
      Konservativ terapiya effekt bermaganda Kesar kesish
      
4. 
   Qorin bo’shlig’i ichida qon ketishini inkor etish uchun laparoskopiya
   
5. 
   Bemorda qanday asoratlar bo’lishi mumkin?
   
6. 
   Qorin bo’shlig’i a’zolarining shikastlanishi
   
7. 
   Qorin bo’shlig’iga qon quyilish
   
8. 
   Peritonit
   
9. 
   Sepsis
   
10. 
    Yuqoridagilarning barchasi*
    

Masala 2

Statsionarga 24 yoshli ayolni tez tibbiy yordam brigadasi quyidagi shikoyatlariga k’ra olib keldi: qorin pastki qismida xurujsimon o’griqlar, jinsiy yo’llardan ko’p miqdorda qonli ajralmalar kelishi va xolsizlik. AB 100/60mm.sim.ust, puls 90ta/min. tana harorati 37 C. oxirgi normal menstruatsiya 2 oy avval bo’lgan. Qin orqali ko’rilganda bachadon bo’yni eroziyanmagan, sianozli, tashqi tomondan barmoqnio’tkazadi. Bachdon 6 haftali homiladorlik darajasida kattalashgan, og’riqsiz. Ortiqlqr ikki tomonlama aniqlanmaydi.

1. 
   Qaysi tashxis nisbatan to’g’riroq?
   

BDQK

Buzilgan bachadondan tashqarihomiladorlik

Bachadon ortiqlarining yallig’lanishi

Bachadon miomasi

Noto’liq abort*

2. 
   Optimal hajmdagi shoshilinch tibbiy yordam
   

Shoshilinch laporatomiya, tubektomiya, infuzion-transfuzion terapiya

Estrogen-gestagen preparatlari yordamida gormonal gemostaz, infuzion-transfuzion va uterotonik terpaya

Shoshilich Kesar kesish, bachadonnong qin ustidan amputatsiyasi, gemotransfuziya

Gisteroskop nazorati ostida bachadon bo’shlog’ini diagnostik qirib tozalsh, gemotransfuziya

Homila qoldiqlarini instumenlar bilan olib tashlash, infuzion va uterotonik terpiya*

Masala 3

Sun’iy yo’l bilan homiladorlik to’xtatilgan 32yoshli ayolda 3-kuni qorin pastki qismida xurujsimon og’riqlar, jinsiy yo’llardan qonli ajralmalar, tana temperaturasining 38 C gachako’tarilishi kuzatilgan. Qin orqali ko’rikda bachadonbo’yni qisqargan, kanal barmoqni o’tkaza oladi, bachadon 8-9 haftali homidorlik darajasida kattalashgan, paypaslanganda og’riqli, ikki tomonlama ham ortiqlar aniqlanmaydi.

1. 
   Nisbatan to’g’ri tashxis?
   

1. 
   Endometrit, homila qismlari qolgan*
   
2. 
   Surunkali adneksitning qo’zishi
   
3. 
   Ko’triluvchi gonoreya
   
4. 
   Gematometra
   

2. 
   Davolash taktikangiz?
   

1. 
   Bachadon bo’shlig’ida homila qismlarining qolgan yoki qolmaganligini va endometrit bor yoki yo’qligini aniqlash uchun UTT tekshiruvi*
   
2. 
   Bachadon bo’shlig;ini qirib tozalash*
   
3. 
   Infuzion, antibakterial, uterotonok terapiya buyurish*
   
4. 
   Sintetik estrogen-gestagen preparatlari yordamida gormonal gemostaz o’tkazish
   
5. 
   Kuzatish, antibakterial terapiya tavsiya qilish
   
6. 
   
   

4 chi masala

30 yoshli ayol shifokorga yonbosh sohasida og’riq va qindan kuchli qon ketish bilan murojaat qildi, oxirgi marta 8 oy oldin xayz korgan,

Bimanual tekshirishda: bachadon o’lchamlari 7-8 haftalik homila darajasida kattalashgan, qattiq.ajratmalar qonli. UTT da bachadon boshlig’ida homila urug’langan hujayra ko’rildi.

1. Sizni tashxisingiz

A. 7-8 haftalik homiladorlik, chiqish qismida abort*

B. 7-8 haftalik homila, noto’liq abort

C. tabiiy abort havfi

D. tabiiy abortning boshlanishi

E. bachadon miomasi va homiladorlik

2. Vrach taktikasi

A. bachadon ichini instrumental tozalash*

B. qon to’xtatuvchi konservativ terapiya

C. bachadonni qisqartiruvchi preparatlar berish

D. homiladorlikni uzaytirishga yo’naltirilgan terapiya

E. uterotoniklar

Masala 5

bemor 24 yoshda, qorinning pastki qismida tutub og’ruvchi og’riqlar, jinsiy yollardan ko’p miqdorda qon laxtakli ajratmalar, xolsizlik shikoyatlari bilan tez tibbiy yordam brigadasi bilan shifoxonaga olib kelindi. Qon bosimi: 100/60 mm.Hg.ust., puls minutiga 90 marta, tan’a harorati 37 °С. Oxirgi marta 2 oy oldin normal xayz korgan. Qin tekshiruvida: bachadon boyni eroziyalanmagan, sianotik, tashqi kirish qismi barmoqni o’tqazadi. Bachadon 6 haftalik hajmda kattalashgan, og’riqsiz. Ikkala tomonda ham hosilalar aniqlanmadi. Gumbazi chuqur, og’riqsiz.

1. Qaysi tashxis extimoli yuqoriroq?

A. bachadondan disdunksional qon ketish

B. tashqi bachadondan tashqi xomiladorlik

C. bachadon xosilalarining yallig’lanishi

D. bachadon miomasi

E. noto’liq abort*

2. Tez tibbiy yordamning optimal hajmiga?

A. tezkor laparatomiya, tubektomiya, infuzion – transfuzion terapiya

B. estrogen – gestagen preparatlar bilan gormonal gomeostaz, infuzion – transfuzion va uterotonik terapiya

C. tez qorinni ochib, bachadonni qin usti ampultatsiyasi, gemotransfuziya

D. gisteroskop nazorati ostida qisman diagnostik bachadonni tozalash.

E. urug’langan tuxum hujayrasini qoldiqlarini instrumental tozalash, infuzion va uterotonik terapiya

Masala 6

Bemor 20 yoshda, shifokorga navbatdagi hayz siklining 10 kunga kechikganligi shikoyati bilan murojaat qildi. Qon bosimi 120/80 mm.Hg.ust., puls minutiga 72 marta. Transvaginal exografiyada: bachadon nayida rivojlanayotgan homiladorlik belgilari,

1. Shifokorning to’g’ri taktikasi:

A. davolash taktikasini xaqida xulosaga kelish va diagnozni oydinlashtirish uchun bemorni tezda gospitilizatsiya qilish*

B. bemorga kasallik vraqasi berish va qonda va siydikda XG ning titrini aniqlash uchun yollanma berish. Tekshiruv natijalarini olgandan keyn qayta ko’rinishni tavsiya qilish

C. bir xaftadan so’ng qaytadan UTT dan o’tishni tavsiya qilish

D. funksional testlar diagnostic tekshiruvlarini o’tqazish

E. qinning orqa gumbazidan qorin bo’shlig’ini punksiya qilish. Agar punktat aniqlamasa kasallik varaqasini berish va 5 kundan keyn qayta konsultatsiya olishni tavsiya qilish

2. statsionar sharoitida shifokorning optimal harakatlari qanday boladi?

A . davolovchi – diagnostic laparaskopiya *

B. tezkor qorinni ochish

C. UT datchik nazorati ostida qinning orqa gumbazidan qorin boshlig’ini punksiya qilish,

D. endometriy gisteroskop bilan qirib tashlash

E. rejali ravishda charvi kesish amalyotini bajarish

Masala 7

21 yoshli bemorda genikologik statsionarda bachadon naychada xomiladorlik aniqlandi. Bemorning axvoli qoniqarli, shikoyatlari yoq. Puls 72 ta minutiga, Qon bosimi 120/80 mm.Hg.ust., qonda gemoglobin 130 g/l

1. quydagi bachadondan tashqi homiladorlikda qanaqa davolash chorasi qo’llanilishi mumkun?

A. tezkor keser kesish va bachadon naychasini olib tashlash

B. laporaskopiya, bachadon naychasini olib tashlash

C. mikroxirurgik usul bilan naychaga anastamoz qoyish va bachadon naychasi rezeksyasi qilish

D. laparaskopiya yoki transvaginal exografiya nazorati ostida uruglangan hujayraga metotreksat kiritish

E. yuqorida sanab otilganlarning hammasi

Quyida keltirilganlaning qaysi biri bachadondan tashqi homiladorlikka olib kelishi mumkun?

A. bachadon hosilalarining yallig’lanish kasalliklari,

B. genital infantilism

C. bachadon naychasi endometriozi

D. yuqoridagilarning hammasi tog’ri*

E. to’g’ri javob yoq

Masala 8

Oxirgi xayz 6 oy oldin korgan. Bemor ozini xomilador deb xisoblaydi. Bir xafta oldin qorinning pastki qismida tong’oqsimon, o’ng oyoqqa beriluvchi og’riqlar paydo bo’lgan. Qisqa muddatga xushdan ketgan. Keyingi kuni jinsiy a’zolardan qonli ajratmalar ajralgan. Bemor statsionarga tabiiy abort tashxisi bilan yotqizilgan va bachadon boshlig’ining tozalash amalyoti bajarilgan. Abortdan keyngi davrda subfebril xarorat, va qonli ajratma ajraldi. Bachadon tekshirilganda ikkala tomondagi xosilalari 2x hajmda kattalashganligi aniqlandi. Bemorda yana tong’oqsimon og’riqlar paydo boldi.

1. sizning tashxisingiz?

A. tuxumdon apopleksiyasi

B. bachadon naychasi xomiladorligining buzilishi*

C. ikki tomonlama adneksit

D. bachadondagi xomiladorlik

E. bachadon boyni eroziyasi

2. qilinadigan taktika?

A. laporatomiya

B. bachadon boshlig’ini tozalash

C. orqa gumbaz punksiyasi

D. simptomatik terapiya

E. antibacterial terapiya

masala 9

bemor 27 yoshda, tez tibbiy yordam mashinasi bilan tuman shifoxanasiga og’ir axvolda olib kelindi. Anamnezida ikki tomonlama bachadon ortiqlarining yallig’lanishi bo’lib, davriy ravishda takrorlanib turgan.

Oxirgi marta 10 kun oldin xayz ko’rgan. Ertalab o’rnidan turganda birdaniga qorinning pastki qismida va orqa teshik sohasida og’riqlar paydo bolgan. Ayoll qisqa mudatga xushidan ketib yurgan. Umumiy axvoli og’ir. Teri qoplamari oqimtir rangda. Puls minutiga 120 marta, qon bosimi 90/60 mm.Hg.ust., tili toza, nam, qorni shishgan, pastki qismida birdaniga zo’riqqan. Qin orqali tekshirish birdaniga og’riq paydo bo’ganligi uchun paypaslanmadi. Ortiqdan o’ngda xamirsimon xosila aniqlanadi. Bachadon bo’yni ekskursiyasida birdaniga og’riqli.

1. sizning tashxisingiz

A. bachadondan tashqi homiladorlik*

B. tuxumdon apopleksiyasi

C. kista ayoqchasining buralib qolishi

D. boshlang’ich abort

E. parametrit

2. taktikangiz

A. laparatomiya

B. orqa gumbazdan punksiya olish

C. A va B

D. og’riqsizlantirish

E. A, B, D*
6.3 Amaliy qism

Amaliy konikmalarni qadamma qadam bajarish va ko’nikmalarni baxolash bo’yicha vazifalarni bajarish,

1. 
   tabiiy abor bo’lgan ayollar kuratsiyasi
   
2. 
   kichkina operatsiyalarda qatnashish
   
3. 
   shoshilinch xolatlarda( abortdan keyngi qon ketishlarda) tez tibbiy yordam ko’rsatish
   
4. 
   qinda bimanual tekshiruvlar o’tqazish
   
5. 
   erta va kechki gestatsiya muddatlarini aniqlash
   
6. 
   ko’zgu bilan tekshirishlar o’tqazish
   
7. 
   uchta nuqtadan surtma olishni bajarish
   
8. 
   bakteriologik ekma va antiobiotikka sezuvchanligini aniqlash uchun taxlilga namuna olish.
   
9. 
   TORCH infeksiya(PSR, IFA tekshirish usullari) taxlili, muxokamasi
   

7. Bilim, amaliyot va konikmalarni baholash shakllari

- og’zaki

- yozma

- vaziyatli masalalarni yechish

- o’zlashtirilgan amaliy konikmalarni demostratsiya qilish

8. kundalik nazoratning baholash kriteriyalari

№	Успеваемость в (%) и баллах	ball	Talabaning bilim darajasi
1.	96-100		Hammasi hisoblanadi va xulosa chiqariladi: Ijodiy fikrlash, mustaqil ravishda taxlil qilish, amaliyotda qo’llay bilish, interaktiv o’ynlarda yuqori aktivlikda ishtirok etish, ijodiy nuqtai nazardan qarash. Vaziyatli masalalarni to’g’ri yechish va javoblarni to’liq asoslab berish. Savollarning tub ma’nosini anglab yetish. Bilish, ishonch bilan javob berish, aniq tasavvurga ega bo’lish
2.	91-95	A’lo «5»	Ijodiy fikrlash, mustaqil taxlil qila olish, amalyotda qo’llay bilish, interaktiv o’ynlarda yuqori aktivlikda ishtirok etish, ijodiy nuqtai nazardan qarash. Vaziyatli masalalarni to’g’ri yechish va javoblarni to’liq asoslab berish. Savollarning tub ma’nosini anglab yetish. Bilish, ishonch bilan javob berish, aniq tasavvurga ega bo’lish
3.	86-90		Mustaqil taxlil qila olish, amalyotda qo’llay bilish, interaktiv o’ynlarda yuqori aktivlikda ishtirok etish, ijodiy nuqtai nazardan qarash. Vaziyatli masalalarni to’g’ri yechish va javoblarni to’liq asoslab berish. Savollarning tub ma’nosini anglab yetish. Bilish, ishonch bilan javob berish, aniq tasavvurga ega bo’lish
4.	81-85		Amaliyotda qo’llay bilish, Vaziyatli masalalarni to’g’ri yechish va javoblarni to’liq asoslab berish. Savollarning tub ma’nosini anglab yetish. Bilish, ishonch bilan javob berish, aniq tasavvurga ega bo’lish
5.	76-80	yaxshi «4»	interaktiv o’ynlarda yuqori aktivlikda ishtirok etish, ijodiy nuqtai nazardan qarash. Vaziyatli masalalarni to’g’ri yechish va javoblarni to’liq asoslab berish. Savollarning tub ma’nosini anglab yetish. Bilish, ishonch bilan javob berish, aniq tasavvurga ega bo’lish
6.	71-75		Vaziyatli masalalarni to’g’ri yechish va javoblarni to’liq asoslab berish. Savollarning tub ma’nosini anglab yetish. Bilish, ishonch bilan javob berish, aniq tasavvurga ega bo’lish
7.	66-70		Savollarning tub ma’nosiga tushuna oladi, Vaziyatli masalalarni to’g’ri yecha oladi, Savollarning tub ma’nosini anglab yetish. Bilish, ishonch bilan javob berish, aniq tasavvurga ega bo’lish va mavzu bo’yicha aloxida savollarga javob bera olish
8.	61-65	qoniqarli «3»	Vaziyatli masalalrni yechishda xatolarga yo’l qo’yish, biladi lekin ishonch bilan javob bera olmaydi, mavzu bo’yicha aloxida savollar boyicha aniq tasavvurga ega.
9.	55-60		Biladi, oziga ishonmasdan javob beradi, qisman tushunchaga ega.
10.	54 va past	qoniqarsiz «2»	To’liq tasavvurga ega bolmaslik, javob bera olmaslik

9. Хронологическая карта занятия

№	Mashg’ulot bosqichlari	Mashg’ulot shakli	Davomiyligi 324 min
1	O’qituvchining kirish so’zi (mavzuni asoslamasi)		4
2	Amaliy dars mavzusining muxokamasi, talabaning bilimini yangi pedogogik texnologiyalar (kichkina guruxlar, vaziyatli masalalar, oyinlar, slaydlar, videofilmlar va hk)ni qo’llagan holda baholash	So’rab, tushuntirish	60
3	Muxokamadan xulosa chiqarish		5
4	Talabalarda aniq tushuncha(kompyuter programmalar, sxemalar, algoritmlar, va hk) paydo bo’lishiga yordamlashish va izoxlab berish,		50
5	O’zlashtirilgan amaliy ko’nikmalar bo’yicha talabalar mustaqil ishlari	Fantomlar va mulyajlar bilan ishlash, mavzu bo’yicha filmalr tamosha qilish.	100
6	asosiy nazariy va amaliy ishlar natijalarini va umumiy guruxlar foalyatlarini yakunda baholash va mashg’ulot rejasidagi darajaga yetishganligini oydinlashtirish.	Og’zaki sovol javob, yozma savol javob, testlar, amaliy ishlar natijalarini tekshirish, muxokama qilish.	100
7	O’tilgan dars bo’yicha o’qituvchining xulosalari. Talabalar bilimini 100 ball li sistema boyicha baholash va ularni e’lon qilish. Keyingi mashg’ulot uchun savollar top’plamini berish	Informatsiyalar, mustaqil tayyorlanish uchun savollar	20

10. Nazorat uchun savollar

1. Homiladorlikning erta davrlarida tashxis nimaga asoslanib qo’yiladi?

2. shubxali belgilarni sanab bering?

3. Extimoligi yuqori bo’lgan belgilrni sanab bering?

4. Homiladorlikning erta davrlariga tashxis qo’yish uchun qanday qo’shimcha tekshiruvlar o’tqazilishi kerak?

5. homiladorlikning ishonchli belgilarini sanab bering,

6. qaysi usullar bilan homiladorlikni muddatini aniqlash mumkun?

7. Bachadon bo’ynini ko’zgu orqali ko’rganimizda homiladorlikning qanday belgilarini ko’rishimiz mumkun?

8. Bimanual tekshirishda homiladorlikning qanday belgilarini kuzatishimiz mumkun?

9.Ayolni artifitsial abortga tayyorlash uchun qanday labarator diagnostic tekshiruvlarni o’tqazish kerak?

10. Artifitsial abortni qo’llash uchun ko’rsatma va qarshi ko’rsatmalarni sanab bering

11. homiladorlik muddatiga bog’liq ravishda homiladorlikni to’xtatuvchi usullarni sanab bering?

12. artifitsial abortning erta asoratlariga nimalar kiradi?

13. artifitsial abortning kechikirlgan asoratlariga nimalar kiradi

14. bachadondan tashqi homiladorlikka olib kelishi mumkun bo’lgan xavf guruhlari?

15. bachadondan tashqi homiladorlikni sabablari, uchrashi va turlari?

16. homiladorlikning ishonchli belgilarini sanang?

17. ektopik xomiladorlik asoratlari

18. rivojlanib boruvchi ektopik o’choqlar uchun nima xaraktrli?

19. rivojlanib boruvchi ektopik o’choqlarni aniqlash taktikalari?

20. ichki qon kerish belgilari

21. gemorragik shok?

22. bachadon nayidagi abort tipidagi ektopik homiladorlik qanday o’tadi.

23. buzulgan ektopik homiladorlikni aniqlashda qo’shimcha metodlar?

24. bachadondan tashqi homiladorlikda qo’llaniladigan operatsiyalar?

25. bachadon naychasini plastika qilish mumkunmi?

26. operatsiyadan keyingi davrda reablitizatsiya usullari?

27. bachadondan tashqi homiladorlikda kontrasepsiya?

Foydalanilgan adabiyotlari
Asosiy adabiyotlar:

1. Гинекология. Бодяжина В.И., Жмакин К.Н. 1997

2. Акушерство и гинекология под редакцией Савельевой Г.М., Сичиновой Л.К. перевод с английского М., 1997

1. 
   Родовой блок. Чернуха Е.А. М., 1999.
   
2. 
   Клинические рекомендации. Акушерство и гинекология. Выпуск 2. Под редакцией Кулакова В.И., М., 2006
   
3. 
   Гнойная гинекология. Краснопольский В.И., Буянова С.А., Щукина Н.А., М., 2001
   

Q’shimcha adabiyotlar

5. Руководство по неоперативной гинекологии. Бодяжина В.И., Сметник В.П., Тумилович Л.Г., М. 1990

6. Неотложная помощь при экстремальных состояниях в гинекологии. Айламазян Э.К., Рябцева И.Т. С-Петербург, 1992

7. Справочник по Акушерству и Гинекологии М. 1996

8. Атлас оперативной гинекологии М. 1996

9. Практическая гинекология Кулакова В. М.2001.

10. Оперативная лапароскопия в гинекологии. Стрижаков А.Н., Давыдов А.И., М.,
Mavzu: Bachadondan tashqi homiladorlik. Trofoblast kasalliklari

1. 
   Mashg’ulotni o’tqazish va taminlash
   

• 
  Toshkent sh. Uchtepa tumanidagi 9-tug’ruq kompleksi, akusherlik va ginekologiya kafedrasi, ginekologiya bo’limi,poliklinika
  
• 
  Kerak bo’ladigan narsalar:
  

1. 
   Mavzu bo’yicha bemorlar
   
2. 
   Klinik anatomik taxlil natijalari
   
3. 
   Jadvallar
   
4. 
   Kasallik tarixi
   
5. 
   Fantomlar va mulyajlar
   
6. 
   Video filmlar
   
7. 
   Internet ma’lumotlari
   
8. 
   Genikalogik instrumentlar
   

1. 
   Mavzu o’zlashtirish davomiyligi
   

• 
  Soatlar miqdori – 6
  

3. 
   Mashg’ulotning maqsadi
   

Ektopik homiladorlikka olib kelishi mumkun bo’lgan patologik xolatlar bilan talabalarni tanishtirish.

Klinik bachadondan tashqi xomiladorliq to’g’risida klinik bilimlarni tekshirishga yordamlashish uchun tarqata materiallarga ega bo’lish,

Progressiyalanib boruvchi yoki tashqi ektopik homiladorlikning buzilishi tashxisini qoyish uchun bilim va ko’nikmalarni rivojlantirish.

Ektopik homiladorlikni boshqa genikalogik va xirurgik kasalliklar bilan taqqoslama tashxislash uchun bilim va ko’nikmalarga ega bo’lish.

Gospitilizatsiyagacha bo’lgan muddatda tez tibbiy yordam uchun ko’nikmalarga ega bo’lish.

Ektopik homiladorlikda profilaktikasi, reablitizatsiya bo’yicha bilim va ko’nikmalarga ega bo’lish.

Masala 4

Ta’laba bilishi kerak:

Etiopatogenez,

Bachadondan tahqi homiladorlikning klinikasini paydo bo’lishi va o’sib borishi

Diagnostika metodlari va qiyosiy tashxislash

Bachadondan tashqi homiladorlik asoratlari

Talaba qila olishi kerak:

Ektopik homiladorlik tashxisini tasdiqlash uchun instrumental metodlar bilab klinik tekshirishlar olib borish.

Klinik tashxisni asoslash

O’z vaqtida gospitilizatsiya qilish

Kasallik varaqasini shakllantirish

Instrumental tekshirish usullarini va taxlil natijalarini interrpritatsiya qilish

Reablitizatsiya chora tadbirlarini o’tqazish.

4. 
   Motivatsiya
   

XX asrning ikkinchi yarimida butun dunyoda bachadondan tashqi homiladorlik ning uchrash chastotasi oshib ketdi. Epidemiologik izlanishlar natijasida dunyoning rivojlangan mamlakatlarida bachadondan tashqi homiladorlik umumiy homiladorlikni 1,2-1,4% ni tashkil qiladi va tug’ruqlarning 08-2,4 % ni tashkil qiladi. Xozirgi kunga kelib bu kasalliklar ikki yosh toifasi: o’spirimlar va 30-39 yoshdagilar orasida ko’p uchramoqda.

5. fanlar aro va fanga oid aloqalar

O’tilayotgan mavzu bo’yicha talabalar anatomiya, gistalogiya normal va potologik fiziologiyadan bazis bilimlarga ega bolishlari.

Ektopik homiladorlik etiyalogiyasi:

a. Kichik chanoq a’zolari infeksiyalari. Surunkali salpingit - ektopik homiladorlikka tez-tez (30-50%) olib keladi. Ayollarda bachadondan tashqi homiladorlik ko’pincha kichik chanoq a’olarini yallig’lanish kasalliklarida paydo bo’ladi.

1. Bachadon naychasi shilliq qavatidagi infeksion jarayon. Fibrozli va keloid o’zgarishlarga olib kelib naychaning transport funksiyasini torayishlar hisobiga buzilishi va soxta yo’llarning shakllanishi, kiprikchali epiteliy va to’liq bo’lmagan peristalfik o’zgarishlar. Bu hamma o’zgarishlar urug’langan tuxum hujayrasini ushlab qolib, naychaga implantatsiya qilishga yo’l ochadi. Kichik chanoq a’zolarining surunkali yallig’lanish kasalliklari odatda ikki tomondagi naychalarni ham shikastlaydi. Ikkinchi nayda qayta ektopik homiladorlik uchrashi 10-15% ni tashkil qiladi.

b.Bachadon naychasining torayishlari

1. Bachadon naychasini tug’ma defektlari

2. Naychaning yaxshi sifatli o’smalari yoki kistalari

3. Bachadon nayi burchagida bachadon fibroimomi

4. Naycha endometriozi.Ikkilamchi apendesitda yoki kichik chanoq va qorin bo’shlig’i a’zolari operatsiyalaridan keyingi paydo bo’luvchi naychalar atrofidagi chandiqlar.

Bachadon naychasida qilinadigan xirurgik amaliyotlar. Bachadon naychasini yallig’lanish kasalliklari yoki plastic operatsiyalar yoki jarohatdan keyingi o’tkazuvchanlikni tiklanishi oqibatida ektopik homiladorlikning uchrashishi chastotasi yuqori.

c. Urug’langan tuxum hujayra migratsiyasi . Ko’pchilik ayollarda ektopik o’choq joylashgan. Ektopik o’choqdan qarama qarshi tomonda sariq tana aniqlanadi.

1. Tashqi migratsiyada blatto sista yetarlicha o’sishga ulguradi va naychaning nozik yo’lidan o’ta olmasligi sababli.

2. Urug’langan tuxum hujayra bachadon orqali o’tib qarama qarshi naychaga tushadi.

d. БМС ko’pincha БМСni qo’llaganda ektopik homiladorlik rivojlanadi.

e. Ekstrokorporal yo’l bilan urug’lantirilgan homiladorlikda

Ektopik homiladorlik patogenezi

Bachadon naychasida qorin bo’shlig’ida va bachadon murtak shohchasida implantat uchun xarakterli bo’lgan odatiy yaxshi rivojlangan shilliq qavat bo’lmaydi. Rivojlanib boruvchi bachadondan tashqi homiladorlik homila joylashgan joyni cho’zilishiga, haryon varfinalari esa atrof to’qimalarini shikastlaydi. Shu jumladan qon tomirlarini ham. Bu jarayon joylashgan joyiga va ko’p yoki kam miqdorda qon ketish bilan ifodalanganligiga qarab har xil tezlikda kechishi mumkin. Agar urug’langan hujayra nayning boshlang’ich qismida rivojlansa, har yon vorfinalarini bozatrob o’sishi bo’lib tezda naychaning hamma qavatlarini shikastlaydi. 4-6 haftaga kelib bunaychaning yorilishi va massiv qon ketishiga olib keladi. Jarayon naychaning interpitsiya bo’limida joylashganda ham homiladorlik anologik ravishda rivojlanadi, U mushak qavatining yaxshi rivojlanganligi bilan bog’liq bo’lib homila 10-12 haftagacha yashaydi.

Urug’langan tuxum hujayra ampulyar joylashganda emdosalfingist burmasiga urug’langan tuxum implantatsiya bo’ladi. Bu holatda haryon varfinalarini o’sishi naycha yorig’i tomonga yo’nalgan bo’ladi. Buni oqibatida antiperistatikasi ko’chib tushgan urug’langan tuxum hujayra qorin bo’shlig’iga tushadi. Bu naycha aborti deb ataladi. Naychaning finbrial yopiq bo’lganda naychani jarohatlanishidan paydo bo’lgan qon gematosalfingist hosil bo’lishiga olib keladi. Ampula yo’li ochiq bo’lganda qon naycha orqali oqib o’tadi va voronka sohasiga borganda peritubardimatolyar hosil bo’lishiga olib keladi. Qon Duglas bo’shlig’ida chegaralangan gematoma paydo bo’ladi va qorin bo’shlig’ini figroskapsuladan ajratib turadi.

Ayrim holatlarda naychadan urug’langan tuxum halok bo’lmaydi va qorin bo’shlig’iga inflantatsiyalanib rivojlanishda davom etadi.

Ektopik homiladorlik belgilari.

Naychaning yorilish belgilari. Birdaniga qorinning past qismi tov sohasida qattiq og’riqlar paydo bo’lishi va yelka, kurak to’g’ri ichakka uzatiluvchi xarakterga ega. Ko’pincha sovuq terlash, hushdan ketish belgilari tez tez uchraydi.

1. Obyektiv ko’rik. Arteriya qon bosimi tushib ketishi. Sust tez teri qoplamalari va shilliq pardalarning rangparligi. Qorin paypaslanganda yorilgan tovonda og’riq shotkin – dyummer sust nisbat. Terkussiyada qorin bo’shlig’ida erkin suyuqlik belgilari.

2. Qin orqali tekshirish. Bachadon kattalashgan , silliqlashgan;

Odatdagidan harakatda (suzayotgan bachadon). Bachadon ortig’i sohasida pasozlik. Bachadon qinning orqa gumbazi qalinlashgan yoki bo’rtgan, paypaslanganda og’riqli (Duglas kiriki) bachadon bo’ynigi old tomondan tegilganda birdaniga og’riq paydo bo’ladi.

Naychali abort klinikasi: homiladorlik bachadon nayi tipdagi abortda qorinning past qismida hurujsimon og’riqlar paydo bo’ladi va qonli ajratmalar ajraladi, qisqa muddatli hushdan ketish holatlari kuzatiladi.

1.Qin orqali tekshirishlar: Bachadon silliq, ozgina kattalashgan, ortiqlardan birining sohasida o’smasimon hosila aniqlanadi, paypaslaganda og’riqli, kamharakatchan. Bachadon bo’yniga old tomondan tegilganda va qinning orqa gumbazi paypaslagandagi og’riq bachadon naychasi yorilgandagiga nisbatan sustroq ayrim holatlarda bachadon bo’shlig’ida detsidual qovoq ajraluvchi kuzatiladi.

2.Gistologik tekshirishlarda ajralgan getsidual qobiqda haryon elementlarisiz getsidual to’qima ko’rinadi.

Diagnostikaning tahminiy belgilari. Ektopik homiladorlik shubha qorinning pastki qismidagi og’riq va homiladorlardagi patologik qon ketishlar asosida paydo bo’ladi. Anammezida chiqish chanoq a’zolarining yallig’lanish kasalliklari yoki kichik chanoq a’zolaridagi operatsiyalar o’tqazganligi.

Qiyosiy tashxislar ektopik homiladorlikni amnoreyasi bor bemorlar bilan diagnostika qilinadi, amnoreyada homiladorlik belgisi qorinni pastki qismida og’riqlar va qon ketish belgilari kuzatiladi. Quyidagi holatlarni inkor qilish kerak:

1.Tuxumdon kistasi yoki o’tkir apendesit bir tomonlama o’ng yonbosh sohasida og’riq bilan ifodalanadi, tili quruq shotkin bryumberg simptomi uchratiladi, lekin amenoreya ,hushdan ketish va shok kuzatilmaydi. Qon tahlilida yallig’lanish jarayonini ko’rsatadi: Leykositoz, ECHT oshganligi.

2.Bachadon homiladorligini to’xtashi

Bachadon homiladorligini to’xtaganda tashqi qon ketish belgilari og’riq sindromidan ustun bo’ladi, ektopik homiladorlikda bo’lsa og’riq ustunlik qiladi. Qin orqani tekshirishda bachadon hayz sikli kutilishi muddatlariga mos ravishda kattalashgan. Sherrigald kanal ochiq, homila tuxumi bachadon bo’shlig’idan ajralgan. Ajratmalarning xarakteri ham ahamiyatga ega. Abortda u suyuq yorqin qizil rangda; Naychadagi homiladorlikda esa qon kofe quyqasi rangida u detsikolomatsiyalanib nekrozlangan detsidual pardaning qon bilan aralashma hosil bo’lgan. Sariq tanada normal bachadon homilasida qon talashlar (tuxumdon apoksiliksiyasi) . Sariq tanadagi ektopik homiladorlikni xarakterlab bo’lgan qon ketishlar odatda kuchli og’riq va shok chaqnaydi.

Bundan tashqari bachondan qon ketishlar odatda kuzatilmaydi. Tuxumdon apopeksiliyasi faoliyati davrida ham kuzatilishi mumkin.

Ektopik homiladorlikning diagnostika turlari.

Hgp miqdorni aniqlash. Ektopik homiladorlikda qon plazmasida har doim hgt subbirligi har doim musbat bo’ladi, siydikda bo’lsa SGT 50% holatlarda musbat bo’ladi.

a. HGT ning qondagi o’sib borish tezligi normal va patologik homiladorlikni qiyoslashga yordam beradi. Normal homiladorlikda qonda HGT miqdori har 2 kunda 2 marta oshib boradi.

b. HGTning eng ko’p miqdori 6 ming mME/ml. BAchadondagi homiladorlik OTTda ko’rinadi. Agar bachadon bo’shlig’ida embrion bo’lmasa ektopik homiladorlikni tahmin qilishimiz mumkin.

c. Homiladorlikda siydikning standart namunasi ektopik homiladorlikda 50% holatlarda manfiy bo’ladi.

2. Kichik chanoq a’zolarining UTT tekshirishi ektopik homiladorlikni inkor qilishga yordam beradi. Agar bachadon bo’shlig’ida homila tuxumi oxirgi hayz siklidan 7 haftadan so’ng aniq ko’rinadigan bo’lsa; bu muddatdagi homiladorlik HGT 5000-6000 mME/ml karelliyatsiya qilinadi. UTTda bachadon va tuxumdonning kattalashish belgilari diagnostic ahamiyatga ega emas bu esa bachadondagi homiladorlikda , sariq tanada bo’lishi mumkin.

Transvaginal UTT

UTT transvaginal datchik yordamida o’tkazamiz. Homila tuxumini transoptiminal ehografikadan oldin ko’rishimiz mumkin.

a. Bachadon bo’shlig’idagi homila tuxumini HGT 1500-2000 mME/ml miqdori 6 oylik homilaga mosligini aniqlashimiz mumkin. Transvaginal UTT yordamida ektopik homiladorlikni transoptaminal UTTga nisbatan 4-6 kun oldin inkor qilishimiz mumkin.

Kuldosentez (to’g’ri ichak bachadon funksiyasi) bemorning qornining pastki qismida o’tkir og’riq bilan patologik qon ketishlar yoki shok shikoyatlari bildirilganda qorin bo’shlig’idan erkin qonni ajratib olishda qo’llaniladi.

№ 18 igna qinning orqa gumbazi orqali to’g’ri ichak bachadon chuqurchasiga kiriladi.

b. To’g’ri ichak bachadon chuqurchasi funksiyasida suyuqlik olish kerak.

c.Normal holatda shprisda 3-5 ml xira sariq rangli suyuqlik bo’ladi. Agar qon qorin bo’shlig’idan olingan bo’lsa qora suyuq qon olinadi. Shpris tarkibidagilar qon laktakini hosil qilishi bachadondan tashqisini qo’ya olmaydi.

Agar tashxis shubha tug’dirsa laparoskopiya va kuldoskopiya bizga bachadon naychasi va tuxumdonni ko’rish imkoniyatini beradi. Laparoskopiyani bajarish bilan bog’liq bo’lgan xavf tashqi qo’yilmagan ektopik homiladorlikning oqibatlaridan anchagina kamroq. Laporoskopiyaga qarshi ko’rsatma bo’lib: peritonit o’tkazganlik qorinni oldingi devoridagi chandiqli o’zgarishlar, metiorizm, og’ir nevro’zlar va yurak qon tomir sistemasi kasalliklarining dekompensatsiya bosqichi.

Endometrning gistologik tekshiruvi.

Patologik qon ketish paytida bachadon bo’shlig’ini tozalaganimizda olingan varsinkasiz haryon detsidual to’qimalari endometrik homiladorlikni ko’rsatadi. Qo’shimcha;surtmalarni organish orqali Ariaz stella fenomenini ko’rish mumkin.

7. Kichik chanoq a’zolari reograsi

Bu tekshirish bizga har xil organlarning qon bilan to’lishi va funksional aktivligi haqida ma’lumot beradi.

Ektopik homiladorlikni davolash usullari. Hozirgi kungacha bachadondan tashqi homiladorlikni davolashda konservativ va operativ davo choralari qo’llanladi. Bu ikkala usul ham o’zining afzalikkalri va kamchiliklariga ega. Giryaznova bachadondan tashqari homiladorlikda operativ davo chora optimal sifatida hisoblaydi. Zamonaviy xorij adabiyotlarida sintetik,garmonsimon preparatlar va metatreksatlar bachadon naychasi homiladorligiga omadli qo’llanilganligi haqida ma’lumotlar keltirilgan. Bizning mamlakatimizda bachadon tashqi homiladorlikni davolashda kompleks yondashuvdan foydalanamiz. U o’z ichiga quyidagilarni oladi:

Operatsiya

Qon ketishi , gemorragik, shok va qon yo’qotish bilan kurashish. Opertasiyadan keyingi davrga kirish

Reproduktiv funksiya reabilitatsiyasi

Bachadon naychasi homiladorligini to’xtatishda qo’llanuvchi operatsiyalar:

Quyida keltirilgan hamma operatsiyalar laporatomik va laporoskopik usullar bilan qo’llanilishi mumkin.Loparaskopik usulning afzalliklariga:

Operatsiya davomiyligi qisqaligi

Operatsiyadan keyingi davrning davomiyligi qisqaligi

Statsionarda bo’lish davomiyligining qisqaligi

Qorinni oldingi devorida chandiqli o’zgarishlar miqdorining kamligi

Yaxshi kosmetik effektliligi

Salfingoovarikoektomiya.

Oldingi safar ham o’zgarmagan bachadon ortig’ining qarama-qarshi tomoniga aynan shu turdagi operativ amaliyot bajarilgan edi, lekin hozirgi kunda normal tuxumdonni olib tashlash qoralanadi. Bu hozirgi kunda paydo bo’lgan ekstrakorporal urug’lantirish bilan bog’liq. Buning uchun esa generative potensialni maksimal qayta tiklash kerak. (w.w.w.beck)

Palpinektomiya hozirgi kunda bachadondan tashqi homiladorlikni davolashda optimal bo’lib hisoblanadi.Ko’proq bu operatsiya bachadondan tashqi homiladorlikni uzilishi bilan masiv qon ketish qo’shilganda qo’llaniladi. Bu holatda operatsiya va gemotranskuziya amaliyoti bir vaqtning o’zida bajariladi. Qorin devorini kesgandan keyin qon reinfuziyasini bajarish mumkin.

Rivojlanib boruvchi bachadon nayi homilaышвф qo’llaniladigan operatsiyalar.

Rivojlanib boruvchi bachadon naychasi homilasi uchrashi ko’payganligi umumiy bachadondan tashqi homilardorlikning kopayganligidan tashqari yana diagnostikaning yaxshilanganligi bilan bo’lanadi. Nayda rivojlanib boruvchi homiladorlikda aniqlangan bemorlarda boshqalarga nisbatan ko’proq invaziv bo’lgan usullardan qo’llaniladi.

Bosim bilan bosish usuli: nachaning rivojlanib boruvchi homilasida sekin bosish bilan chiqarilib olinadi. Bu usul zamanoviy tibbiyotda ko’p qollanilmaydi, buning sababi amaliyotdan keyn qayta naucha homilasini rivojlanish ehtimolligi yuqori.

Salpingostomiya: bo’ylama salpingostomiya amalga oshiriladi. Homila tuxumi salpingostoma bilan olib tashlangandan keyn tikilmaydi. L.F.Shinkeryova va M.S. Aleksandrovlar xorion vorsinalari naychaning mushak qavatiga tushganda, uning qisqarish qobilyatini chegaralaydi.

Bachadon naychasini segmentar olib tashlash. Xomila tuxumi tushgan bachadon naychasini segmenti olib tashlanadi va naychaning ikki oxiri bir biriga anastamoz qilinadi. Salpingo – salpingo anastamoz qo’yish imkoni bo’lmagan hollarda ikkala naychalar ham bog’lab qo’yiladi va keynroq anastamoz qo’yilishi mumkun.

Qorin bo’shlig’idagi homiladorlikda qo’llaniladigan operatsiya amaliyotlari.

Qorin bo’shlig’idagi homiladorlikda qo’llaniladigan amaliyot texnikasi uning qayerda joylashganligi bilan bo’liq bo’ladi. Odatda operatsiya amaliyoti homila tuxumini olib tashlash va gameostazni tiklashga qaratilgan bo’ladi.

Amaliyotdan keyngi davrga kirish.

Amaliyotdan keyngi davrga kirish boshqa amaliyotlarnikidan farq qiladi. Bemorga operatsiyadan keyn tezda qoringa garelka qoyiladi va yana qorin soxasiga qumli qop qo’yiladi,keynroq esa bu qumli qopcha muzga almashtiriladi.

Bemorda infusion terapiya va og’riq qoldiruvchi terapiyalarni davom ettirish darkor. Albatta preventive antibiotiklarni qo’llash shart hisoblani. Bularga qo’shimcha sifatida vitaminoterapiya va adekvat ovqatlantirish kerak.

Ektopik davolashning konservativ davo chora tadbirlari.
Rivojlanib boruvchi bachadon naychasi homilasini erta bosqichlarida metreksat yaxshi natija beradi.

Metotreksan doli kislotasining antogonisti xisoblanib, u yuqori hajmli almashinish qobilyatiga ega bo’lgan yani trofoblastga o’xshgan to’qimalar metobolizmini bloklaydi.

Metotreksatning asorati sifatidan homila joylashgan joydan dorini toxtatilgandan 1-2 haftadan keyn qon ketish kuzatiladi.

Reproduktiv funksiyaning reablitatsiyasi

Bachadon naychasining otqazuvchanligini tiklashga qaratilgan chora tadbilar. Sanitar kurart davo choralari qo’llaniladi. Ektopik homiladorlikni o’tqazgan bemorlarda operatsiyadan keyn antibaktrial davo qo’llanishi darkor. Agar tabiiy yo’l bilan homilador bola olmasa ekstrakorparol urug’lantiriladi.
Ushbu mashg’ulotda foydalaniladigan yangi pedagogik texnologiyalar:

“mushuk qopda”

Ish uchun kerak:

1. 
   Savollar va variantlar jamlamasi
   
2. 
   Guruxdagi talabalar o’rni bo’yicha raqamlar
   
3. 
   Toza qog’oz va ruchka
   

Ishning borishi

1. 
   Guruxdagi barcha talabalar raqamlari bo’yicha 3tada kichik guruxchalargabo’linadilar.
   
2. 
   Xar bir kichik guruxcha aloxida stolga o’tiradi, toza varoq va ruchka tayorlashadi.
   
3. 
   Qog’ozga sana, gurux raqami, fakultet, qatnashuvchi talabalarning ismi sharifi yoziladi.
   
4. 
   Gurux a’zolaridan biri o’qituvchi yoniga borib, bonvertdan savol variantini oladi. Bu variantlar alohida bo’lib, ularning qiyinlik darajasi bir xil bo’lishi lizim.
   
5. 
   Talaba oz varog’iga savolini yozib oladi va ishni bajarish uchun 15 daqiqa vaqtni belgilab qo’yadi.
   
6. 
   Kichik guruxlar o’zaro vazifani muxokama qilishadi, javoblarni yozishadi.
   
7. 
   O’qituvchi talabalarni boshqa guruxlardagi talabalar bilan muloqot qilmasligi uchun qattiq nazorat qilishi lozim.
   
8. 
   15min.dan keyin javoblar varaqasi yig’ib olinadi.
   
9. 
   Mashg’ulot davomida o’qituvchi to’g’rilikni, vazifaning adolatli bajarilayotganligini nazorat qilib boradi.
   
10. 
    Guruxchaning barcha a’zolari bir xil ball oladilar.
    

Maksimal – 0,8 ball

0,8 – 0,7 “5”

0,6 – 0,4 “4”

0,4 – 0,1 “3”

0 “2”

11. 
    Javoblar varog’iga o’qituvchi ball va imzo qo’yadi.
    
12. 
    Talabaning olgan balli uning shu mashg’ulatdagi teoretik qism uchun joriy baho bo’lib hisoblanadi.
    
13. 
    Jurnal pastki qismidagi bo’sh joyga o’rkazilgan o’yin belgilab qo’yiladi va gurux sardori imzo qo’yadi.
    
14. 
    Talabalar ishi o’qituvchida saqlanadi.
    

Interaktiv o’yin

“bo’sh o’rin”

Ish uchun kerak:

1. 
   Alohida varoqlarda pechatlangan savollar to’plami
   
2. 
   O’yin dalolatnimasini tuzish uchun gurux ro’yxati yozilgan varoqlar
   
3. 
   Sekundamer
   

Ishning borishi

1. 
   O’yin pedagog tomonidan yordamchi talaba yordamida o’tkaziladi
   
2. 
   Xisobchi talaba varoqqa sanani, guruxraqamini, fakultet, o’yin nomi va talabalar ro’yxatini yozib chiqadi
   
3. 
   O’qituvchi savollar ketma-ketkligi bo’yicha talabalarga savollar beradi.
   
4. 
   Talaba 5sek. Ichida javob berishi lozim
   
5. 
   O’qituvchi “to’g’ri” yoki “noto’g’ri” deb javobni baholab boradi. Agar noto’g’ri bo’lsa o’qituvchi o’zi to’g’ri javobni aytadi
   
6. 
   Xisobchi talaba familayasi to’g’risiga javob to’g’ri yoki noto’g’riligiga qarab “+” yoki “-” qo’yib boradi
   
7. 
   Talaba shu xildagi 2 turdagi savollardan o’tadi
   
8. 
   Ikkinchi turda talaba ikkita minus olsa u o’yindan chetlatiladi, huddi “bo’sh o’rin” kabi
   
9. 
   O’yin qolgan talabalar bilan yangi aylana bo’ylab davom etteiriladi. Ularda yana yangi tur taklif qilinib, yangi savollar berib boriladi. Birinchi tur kabi 2ta minus olgan talaba o’yindan chiqadi.
   
10. 
    Turma-tur eng kuchli o’yin ishtirokchisi aniqlab olinadi
    
11. 
    Varoqdagi talaba familiyasi to’g’risiga o’qituvchi o’sha talabaning qaysi turda “bosh o’rin” bo’lganligini registratsiya qilib boradi
    
12. 
    O’yin maksimal 0,8 ball bilab baholanadi. Birinchi 2 ta turda “bo’sh o’rin” bo’lgan talaba 0 ball oladi.
    

3-turdan keyingi javoblar – 0.2 ball

4-turdan keyingi javoblar – 0.4 ball

5-turdan keyingi javoblar – 0.6 ball

Eng kuchli qatnashchi 0.8 ball oladi.

13. 
    Talabaning olgan ballari asosida joriy baho qo’yiladi.
    
14. 
    Jurnal pastki qismidagi bo’sh joyga o’rkazilgan o’yin belgilab qo’yiladi va gurux sardori imzo qo’yadi.
    
15. 
    O’yin dalolatnomasi saqlab qo’yiladi
    

Interaktiv o’yin:

“asalari uyasi”

Ish uchun kerak:

Ish uchun kerak:

3. 
   Alohida varoqlarda chop etilgan topshiqlar va vaziyatli masalalar to’plami
   
4. 
   Guruxdagi talabalar o’rni bo’yicha raqamlar
   
5. 
   Toza varoq va ruchka
   

Ishning borishi

Barcha talabalar 4tadan bo’lib 3 guruxga bo’linadi.

Xar bir gurux alohida stolga o’tiradi, qog’oz va ruchka tayorlshadi.

Varoqqa sana, gurux raqami, fakultet, qatnashchilarning ismi familiyasi va o’yin nomi yoziladi

Gurux a’zolaridan biri varoqqa topshiriqni yozadi

Barcha gurux a’zolari topshiriqni o’zaro muhokama qilishadi va ulardan biri yechimni yozib qo’yadi

Muhokama uchun 15 daqiqa ajratiladi

O’yin borishini o’qituvchi nazorat qilib turadi

По истечению времени работы сдаются преподавателю

Barcha o’yin ishtirokchilari natijalarni muhokama qilishadi, nisbatan to’g’ri yechimni tanlashadi

Muhokama uchun 15 daqiqa ajratiladi

Talaba mashg’ulotning teoretik qismi reytingiga ko’ra javoblariga yarasha baholanadi

Nisbatan yaxshi javob bergan gurux 100% oladi, 2-o’rinni olgan gurux 85,9%, 3-o’rinni olgan gurux esa 70,9% oladi

O’qituvchi varoqlarga guruxning olgan ballini va imzo qo’yib chiqadi

Talaba olgan ball uning joriy bahosi sifatiga jurnalga qo’yiladi

Jurnal pastki qismidagi bo’sh joyga o’rkazilgan o’yin belgilab qo’yiladi va gurux sardori imzo qo’yadi.

Talabalar ishlari saqlab qo’yiladi

1. 
   Analitik qism
   

Masala 1

bemor 24 yoshda, qorinning pastki qismida tutub og’ruvchi og’riqlar, jinsiy yollardan ko’p miqdorda qon laxtakli ajratmalar, xolsizlik shikoyatlari bilan tez tibbiy yordam brigadasi bilan shifoxonaga olib kelindi. Qon bosimi: 100/60 mm.Hg.ust., puls minutiga 90 marta, tan’a harorati 37 °С. Oxirgi marta 2 oy oldin normal xayz korgan. Qin tekshiruvida: bachadon boyni eroziyalanmagan, sianotik, tashqi kirish qismi barmoqni o’tqazadi. Bachadon 6 haftalik hajmda kattalashgan, og’riqsiz. Ikkala tomonda ham hosilalar aniqlanmadi. Gumbazi chuqur, og’riqsiz.

1. Qaysi tashxis extimoli yuqoriroq?

A. bachadondan disdunksional qon ketish

B. tashqi bachadondan tashqi xomiladorlik

C. bachadon xosilalarining yallig’lanishi

D. bachadon miomasi

E. noto’liq abort*

2. Tez tibbiy yordamning optimal hajmiga?

A. tezkor laparatomiya, tubektomiya, infuzion – transfuzion terapiya

B. estrogen – gestagen preparatlar bilan gormonal gomeostaz, infuzion – transfuzion va uterotonik terapiya

C. tez kesar kesish amaliyoti, bachadonni qin usti ampultatsiyasi, gemotransfuziya

D. gisteroskop nazorati ostida qisman diagnostik bachadonni tozalash.

E. urug’langan tuxum hujayrasini qoldiqlarini instrumental tozalash, infuzion va uterotonik terapiya

Masala 2

Bemor 20 yoshda, shifokorga navbatdagi hayz siklining 10 kunga kechikganligi shikoyati bilan murojaat qildi. Qon bosimi 120/80 mm.Hg.ust., puls minutiga 72 marta. Transvaginal exografiyada: bachadon nayida rivojlanayotgan homiladorlik belgilari,

1. Shifokorning to’g’ri taktikasi:

A. davolash taktikasini xaqida xulosaga kelish va diagnozni oydinlashtirish uchun bemorni tezda gospitilizatsiya qilish*

B. bemorga kasallik vraqasi berish va qonda va siydikda XG ning titrini aniqlash uchun yollanma berish. Tekshiruv natijalarini olgandan keyn qayta ko’rinishni tavsiya qilish

C. bir xaftadan so’ng qaytadan UTT dan o’tishni tavsiya qilish

D. funksional testlar diagnostic tekshiruvlarini o’tqazish

E. qinning orqa gumbazidan qorin bo’shlig’ini punksiya qilish. Agar punktat aniqlamasa kasallik varaqasini berish va 5 kundan keyn qayta konsultatsiya olishni tavsiya qilish

2. statsionar sharoitida shifokorning optimal harakatlari qanday boladi?

A . davolovchi – diagnostic laparaskopiya *

B. tezkor qorinni ochish

C. UT datchik nazorati ostida qinning orqa gumbazidan qorin boshlig’ini punksiya qilish,

D. endometriy gisteroskop bilan qirib tashlash

E. rejali ravishda kesar kesish amalyotini bajarish

Masala 3

21 yoshli bemorda genikologik statsionarda bachadon naychada xomiladorlik aniqlandi. Bemorning axvoli qoniqarli, shikoyatlari yoq. Puls 72 ta minutiga, Qon bosimi 120/80 mm.Hg.ust., qonda gemoglobin 130 g/l

1. quydagi bachadondan tashqi homiladorlikda qanaqa davolash chorasi qo’llanilishi mumkun?

A. tezkor keser kesish va bachadon naychasini olib tashlash

B. laporaskopiya, bachadon naychasini olib tashlash

C. mikroxirurgik usul bilan naychaga anastamoz qoyish va bachadon naychasi rezeksyasi qilish

D. laparaskopiya yoki transvaginal exografiya nazorati ostida uruglangan hujayraga metotreksat kiritish

E. yuqorida sanab otilganlarning hammasi

Quyida keltirilganlaning qaysi biri bachadondan tashqi homiladorlikka olib kelishi mumkun?

A. bachadon hosilalarining yallig’lanish kasalliklari,

B. genital infantilism

C. bachadon naychasi endometriozi

D. yuqoridagilarning hammasi tog’ri*

E. to’g’ri javob yoq

4 – masala

Oxirgi xayz kurish 6 xafta oldin bulgan. Bemor uzini xomilador deb xisoblaydi. Bir xafta oldin bemor kornining pastki kismida ung oyokka uzatiluvchi xurujsimon ogrik paydo bulgan. Kiska vaktli xushdan ketish kuzatilgan. Keyingi kuni jinsiy yullarda qonli ajralma kelgan. Bemor tabiiy abort tashxisi bilan gospitalizatsiya kilingan va bachadon bushligi kirib tozalangan. Abortdan keyingi davrda subfebril xarorat, qonli ajralmalar kuzatildi. Kin orkali tekshirishda ikki taraflama bachadon ortiglarining kattalashganligi aniklandi, ung tarafi kattarok.Bemor korni pastki kismida xurujsimon ogriklar takror paydo bulgan.

1. 
   Sizning tashxisingiz?
   

A) tuxumdon apopleksiyasi.

B) buzilgan nay xomiladorligi*

V) ikki tomonlama adneksit

G) bachadondagi xomiladorlik

D) bachadon buyni эroziyasi

2. sizning taktikangiz.

A) laparatomiya*

B) bachadon bushligini kirish

V) orka gumbaz punktsiyasi

G) simptomatik terapiya

D) antibakterial terapiya
5 - masala.

27 yoshli bemor tez tibbiy yordam mashinasida tuman shifoxonasiga ogir axvolda olib kelindi. Anamnezida davriy kuzish bilan ikki tomonlama bachadon ortigi yalliglanishi bor. Oxirgi xayz 10 kun kech kelgan. Эrtalab urnidan turganda korin pastki kismi va orka chikaruv soxasida keskin ogrik paydo bulgan. Ayol kiska vaktga xushini yukotgan. Umumiy axvoli ogir. Teri koplamasi keskin okargan. Puls 120 zarba/min. AKB 90/60 mm.sim.ust.ga teng. Tili toza, nam. Korin pastki kismi taranglashgan. Kin orkali tekshiruvda kuchli ogrik tufayli bachadonni paypaslash imqoni bulmadi. Ung bachadon ortigi taraf xamirsimon юmshagan. Bachadon buyni эkskursiyasi keskin ogrikli.

1. 
   Sizning tashxisingiz?
   

A) bachadondan tashkari xomiladorlik*

B) tuxumdon apopleksiyasi

V) kista oyokchalari buralishi

G) boshlangan abort

D) parametrit

2. Kullaniladigan amallar ketma-ketligi

A) laparatomiya

B) orka gumbaz punktsiyasi

V) B va A javoblar tugri

G) ogriksizlantirish

D) G,B,A javob tugri*
6.3 Amaliy qism.

Amaliy mashg’ulot bo’yicha berilgan vazifalarni qadamma-qadam bajarish va ko’nikmalarni baxolash:

1. 
   Tekshiruvni oynada bajarish
   
2. 
   Qin orqali bimanual tekshiruvni bajarish
   
3. 
   Uch nuqtadan surtma olishni bajarish
   
4. 
   Bakterioligik ekma olish uchun va antibiotiklarga chidamlilikni aniqlash uchun analiz olishni bajarish
   
5. 
   TORCH (PSR, IFA tekshiruv usullari)ifeksiyasini aniqlash uchun analiz olish va analizlar interpretasiyasi
   

7. Malaka, ko’nikma va bilimni tekshirish usullari

- og’zaki;

• 
  yozma;
  
• 
  test;
  
• 
  vaziyatli masalalar echish;
  
• 
  egallagan amaliy ko’nikmalarni namoyish etish;
  

8. kundalik nazoratning baholash kriteriyalari

№	O’zlashtirish (100%) ballari	Ball	Talabaning bilim darajasi
1.	96-100		Hammasi hisoblanadi va xulosa chiqariladi: Ijodiy fikrlash, mustaqil ravishda taxlil qilish, amaliyotda qo’llay bilish, interaktiv o’ynlarda yuqori aktivlikda ishtirok etish, ijodiy nuqtai nazardan qarash. Vaziyatli masalalarni to’g’ri echish va javoblarni to’liq asoslab berish. Savollarning tub ma’nosini anglab etish. Bilish, ishonch bilan javob berish, aniq tasavvurga ega bo’lish
2.	91-95	A’lo «5»	Ijodiy fikrlash, mustaqil taxlil qila olish, amalyotda qo’llay bilish, interaktiv o’ynlarda yuqori aktivlikda ishtirok etish, ijodiy nuqtai nazardan qarash. Vaziyatli masalalarni to’g’ri echish va javoblarni to’liq asoslab berish. Savollarning tub ma’nosini anglab etish. Bilish, ishonch bilan javob berish, aniq tasavvurga ega bo’lish
3.	86-90		Mustaqil taxlil qila olish, amalyotda qo’llay bilish, interaktiv o’ynlarda yuqori aktivlikda ishtirok etish, ijodiy nuqtai nazardan qarash. Vaziyatli masalalarni to’g’ri echish va javoblarni to’liq asoslab berish. Savollarning tub ma’nosini anglab etish. Bilish, ishonch bilan javob berish, aniq tasavvurga ega bo’lish
4.	81-85		Amaliyotdaqo’llaybilish, Vaziyatlimasalalarnito’g’riechishvajavoblarnito’liqasoslabberish. Savollarning tub ma’nosini anglab etish. Bilish, ishonch bilan javob berish, aniq tasavvurga ega bo’lish
5.	76-80	yaxshi «4»	interaktivo’ynlardayuqoriaktivlikdaishtiroketish, ijodiynuqtainazardanqarash. Vaziyatlimasalalarnito’g’riechishvajavoblarnito’liqasoslabberish. Savollarning tub ma’nosini anglab etish. Bilish, ishonch bilan javob berish, aniq tasavvurga ega bo’lish
6.	71-75		Vaziyatlimasalalarnito’g’riechishvajavoblarnito’liqasoslabberish. Savollarning tub ma’nosini anglab etish. Bilish, ishonch bilan javob berish, aniq tasavvurga ega bo’lish
7.	66-70		Savollarning tub ma’nosiga tushuna oladi, Vaziyatli masalalarni to’g’ri echa oladi, Savollarning tub ma’nosini anglab etish. Bilish, ishonch bilan javob berish, aniq tasavvurga ega bo’lish va mavzu bo’yicha aloxida savollarga javob bera olish
8.	61-65	qoniqarli «3»	Vaziyatlimasalalrniechishdaxatolargayo’lqo’yish, biladilekinishonchbilanjavobberaolmaydi, mavzubo’yichaaloxidasavollarboyichaaniqtasavvurgaega.
9.	55-60		Biladi, oziga ishonmasdan javob beradi, qisman tushunchaga ega.
10.	54 va past	qoniqarsiz «2»	To’liq tasavvurga ega bolmaslik, javob bera olmaslik

9. Mashg’ulotning xronologik kartasi

№	Mashg’ulot bosqichlari	Mashg’ulot shakli	Davomiyligi 324 min
1	O’qituvchining kirish so’zi (mavzuni asoslamasi)		4
2	Amaliydarsmavzusiningmuxokamasi, talabaningbiliminiyangipedogogiktexnologiyalar (kichkinaguruxlar, vaziyatlimasalalar, oyinlar, slaydlar, videofilmlarvahk)niqo’llaganholdabaholash	So’rab, tushuntirish	60
3	Muxokamadan xulosa chiqarish		5
4	Talabalarda aniq tushuncha(kompyuter programmalar, sxemalar, algoritmlar, va hk) paydo bo’lishiga yordamlashish va izoxlab berish,		50
5	O’zlashtirilgan amaliy ko’nikmalar bo’yicha talabalar mustaqil ishlari	Fantomlar va mulyajlar bilan ishlash, mavzu bo’yicha filmalr tamosha qilish.	100
6	asosiynazariyvaamaliyishlarnatijalarinivaumumiyguruxlarfoalyatlariniyakundabaholashvamashg’ulotrejasidagidarajagaetishganliginioydinlashtirish.	Og’zakisovoljavob, yozmasavoljavob, testlar, amaliyishlarnatijalarinitekshirish, muxokamaqilish.	100
7	O’tilgan dars bo’yicha o’qituvchining xulosalari. Talabalar bilimini 100 ball li sistema boyicha baholash va ularni e’lon qilish. Keyingi mashg’ulot uchun savollar top’plamini berish	Informatsiyalar, mustaqil tayyorlanish uchun savollar	20

10. Nazorat uchun savollar

1. 
   Bachadondan tashkari xomiladorlikka olib keluvchi omillari?
   
2. 
   Bachadondan tashkari xomiladorlik sabablari, chastotasi, turlari?
   
3. 
   Xomiladorlikning ishonchli alomatlarini sanab uting.
   
4. 
   Xomiladorlikning эrta muddatida kaysi turdagi tekshiruv usullari kullaniladi?
   
5. 
   Эktopik xomiladorlik natijasi?
   
6. 
   Progressirlovchi эktopik xomiladorlik uchun xarakterli belgilar?
   
7. 
   Progressirlovchi эktopik xomiladorlik kanday diagnostika kilinadi?
   
8. 
   Progressirlovchi эktopik xomiladorlikni aniklash taktikasi?
   
9. 
   Ichki qon ketish simptomlari?
   
10. 
    Gemorragicheskiy shok?
    
11. 
    Nay aborti tipii buyicha эktopik xomiladorlikning kechishi?
    
12. 
    Buzilgan эktopik xomiladorlikning kushimcha diagnostik belgilari?
    
13. 
    Bachadondan tashkari xomiladorlikning operativ davolash choralari?
    
14. 
    Nay plastikasi amaliyotini utkazish mumkinmi?
    
15. 
    SHVP va KVP sharoitida bachadondan tashkari xomiladorlikning operatsiyadan keyingi reabilitatsiyasi?
    
16. 
    Bachadondan tashkari xomiladorlikdan keyin kontratseptik vositalar tanlovi?
    

11. Tavsiya эtiladigan adabiyotlar

Asosiy adabiyotlar

1. Гинекология. Бодяжина В.И., Жмакин К.Н. 1997

2. Акушерство и гинекология под редакцией Савельевой Г.М., Сичиновой Л.К. перевод с английского М., 1997

3.Родовой блок. Чернуха Е.А. М., 1999.

4.Клинические рекомендации. Акушерство и гинекология. Выпуск 2. Под редакцией Кулакова В.И., М., 2006

5.Гнойная гинекология. Краснопольский В.И., Буянова С.А., Щукина Н.А., М., 2001

Qo’shimcha adabiyotlar

6. Руководство по неоперативной гинекологии. Бодяжина В.И., Сметник В.П., Тумилович Л.Г., М. 1990

7. Неотложная помощь при экстремальных состояниях в гинекологии. Айламазян Э.К., Рябцева И.Т. С-Петербург, 1992

8. Справочник по Акушерству и Гинекологии М. 1996

9. Атлас оперативной гинекологии М. 1996

10. Практическая гинекология Кулакова В. М.2001.

11. Оперативная лапароскопия в гинекологии. Стрижаков А.Н., Давыдов А.И., М., 1995
Mavzu: Ayollar jinsiy aъzolari nospetsifik va spetsifik эtiologiyali yalliglanish kasalliklari. Tekshirish va davolash usullari.
1. Mashgulotni utkazish va taъminlash.

- Toshkent sh. Uchtepa tumanidagi 9-tug’ruq kompleksi, akusherlik va ginekologiya kafedrasi, ginekologiya bo’limi,poliklinika

- Zarur jixozlar:

1. 
   Mavzu buyicha bemorlar
   
2. 
   Ginekologik instrumentlar
   
3. 
   Analizning klinik-laborator maъlumotlari.
   
4. 
   Jadvallar
   
5. 
   Kasalliklar tarixi
   

6. Fantom va mulyajlar

7. Videofilmlar

8. Internet

2. Mavzuni uzlashtirish davomiyligi

Soatlar soni - 6

3. Mashgulotning maksadi

• 
  Talabalarga axoliga profilaktik chora tadbirlarni, sanitar okartuv ishlarini utkazish, nospetsifik эtiologiyali yalliglanish kasalliklarini uz vaktida va tugri tashxislash va davolashni urgatish.
  
• 
  Axoliga sanitar okartuv ishlari buyicha bilim va kunikmalarni shakllantirish
  
• 
  Эrta va tugri diagnostika buyicha bilimni shakllantirish
  
• 
  Laborator tekshiruv natijalarini tugri interpretatsiyasi buyicha bilimni shakllantirish.
  
• 
  nospetsifik эtiologiyali yalliglanish kasalliklari profilaktikasi printsiplari bilan tanishtirish
  
• 
  soglom onalik, jinsiy xaet gigienasi, jinsiy tarbiya buyicha tashkiliy ishlarini utkazish buyicha bilimni shakllantirish
  
• 
  4. Masalalar
  

Talaba bilishi kerak:

1. 
   Asosiy nospetsifik эtiologiyali yalliglanish kasalliklari tugrisida.
   
2. 
   Nospetsifik эtiologiyali yalliglanish kasalliklari diagnostik usullari tugrisida.
   
3. 
   Nospetsifik эtiologiyali yalliglanish kasalliklarini davolash usullari tugrisida.
   
4. 
   nospetsifik эtiologiyali yalliglanish kasalliklarini profilaktik usullari tugrisida.
   

Talaba kila olishi kerak:

• 
  Ayollarda nospetsifik эtiologiyali yalliglanish kasalliklarini klinik tekshiruvini utkazish.
  
• 
  Labarator va instrumental tekshiruv usullaridan foydalanish
  
• 
  nospetsifik эtiologiyali yalliglanish kasalliklarini tashxislash.
  
• 
  Bemorlar individual kartasini tuldirish.
  
• 
  Laborator va instrumental tekshiruv usullari natijalarini interpretatsiyalash.
  
• 
  Nospetsifik эtiologiyali yalliglanish kasalliklari profilaktikasi buyicha konsultatsiya utkazish.
  

4. Motivatsiya

Ginekologik kasallanishlar strukturasida jinsiy aъzolar yalliglanish kasalliklari birinchi urinni эgallaydi. Jinsiy aъzolarining yalliglanish kasalliklari bor bemorlar ginekologik kasallarning 60-65% ini tashkil эtadi, shulardan 20-30% statsionar davolashga muxtoj. SHu kategoriyadagi kasallikning salbiy asoratlaridan biri bu bepushtlikdir. Uz vaktidagi diagnostika, ratsional davolash va reabilitatsiya ayol organizmi spetsifik funktsiyasini tiklashni taъminlaydi.

5. 
   Fanlararo va fanga oid alokalar
   

Utilaetgan mavzu buyicha talabalar anatomiya, gistologiya normal va patologik fiziologiyadan bazis bilimlarga эga bulishlari. Amaliy mashgulot davomida olingan bilimlar эndokrinologik tartib, terapiya, xirurgiya, gematologiya va boshka klinik tartiblarda kullaniladi.

6. Mashgulot tarkibi

6.1 Teoretik kism