O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni Saqlash Vazirligi Toshkent Tibbiyot Akademiyasi Tibbiy-pedagogika fakulteti 3-sonli ichki kasalliklar kafedrasi

3.Fanlararo va fan ichida bog‘liqlik

Ushbu mavzuni berishda talabalarda anatomiya, fiziologiya, bioximiya, patologik fiziologiya, patologik anatomiya, mikrobiologiya, terapiya, pediatriya, klinik farmakalogiya fanlaridan bilimlari tiklanadi. Dars davomida uzlashtirilgan bilimlar UASh - ichki kasalliklar va boshka klinik fanlar utayotganda foydalaniladi.

4. Darsning mazmuni.

4.1. NAZARIY KISMI

Ushbu mavzuni kurib chikishda keyngi aspektlarni ta’kidlab utish lozim: eng kup uchraydigan oshkozon-ichak trakti funksional kasalliklardan oshkozon ta’sirlanish sindromi, aerofagiya, oddiy ich kotishi, yugon ichak ta’sirlanish sindromi va ut yullari diskineziyasini ajratish mumkin.

Odatiy ich kotish – uzok vakt davom etuvchi ichak bushamokligini buzilishi (2 kunda 1 martadan kam, najas xajmi 100grdan kam, ichak tulik bushashi xisi yuk), organik kasalliklar bilan boglanmagan. Oddiy ich kotishi xamma ichak kasalliklardan 10-12% tashkil etadi.

Najas kupincha yugon ichakni chap yarimida tuxtab koladi (sigma, restum). Kupincha tugri ichak ampulasidagi ichak peristaltikasini kuchaytiruvchi refleks bUTTlgan. Ich kotishi rivojlanishiga kup faktorlar olib keladi, kupincha psixogen faktorlar. Bular kuprok nevrozli bemorlada depressiv xolatda, miya kon tomirlari aterosklerozida, siklotimiyada kuzatiladi.

Korinni paypaslaganda ogriksiz, kattik ba’zida notekis (najas) sigmasimon ichak aniklanadi. Rektoromanoskopiya va rentgenografiya funksional ich kotishda xech kanday uzgarishlar aniklamaydi. Tashxis uchun ich kotishi kuchaymasdan uzok vakt kechishi, bemorning yaxshi umumiy axvoli, parxez va professional anamnezi katta axamiyatga ega.

Davosi kuydagilardan iborat nevrotik xolatlarni bartaraf kilmok, mexnat tuzumini tartibga solmok, ratsional parxez va ich suradigan dori yozib bermok, defekatsiya akti refleksini kuchaytiradigan – 1 stakan sovuk suvni och koringa ichish, barakali nonushta, defekatsiya aktida kulay xolat ( «burgut xolati»), uz UTTni ishontirish, tarkibida pektin bor ozik ovkatlar.

Yugon ichak ta’sirlanishi (birlamchi yugon ichak diskineziyasi) – doimiy yoki uzgaruvchan yugon ichak vazifasi buzilishi (kupincha motorli), organik kasalliklar sabab bulmagan va ogrik, normal ich kelishi buzilishi, bazida shillik gipersekresiyasi bilan xarakterlanadi.

Kasallikni etiologik asosi nevroz, erkaklarda kuprok depressiya, ipoxondriya, psixasteniya, ayollarda - isterik reaksiyalar, fobiyalar, paranoid xolatlar, giperreaktivlik. Barcha bemorlarda vegetativ nerv sistemasi distoniyasi kuzatiladi.

Klinikada oldingi planga ichak shikoyatlari chikadi, birinchidan ogrik va ich kelishi buzilishi, xamda ichakda shillik ishlab chikarilishi kuchayshi. Ogrik sindromi kuchi korini pastida bosim xisidan kolikaga uxshash kattik ogrikgacha buladi, davomiyligi bir necha mindan bir necha kungacha, vakti-vakti bilan ogrik kuchayadi. Ogrik korinni pastki kvadrantida paydo buladi, ba’zan butun ichakda, belda, kukrak kafasni chap yarimiga, shu bilan baravar korinni kuldirashi, shishib ketishi kuzatiladi. Kam xollarda ichak kolikasini buyrak, jigar kolikalari bilan adashtiradilar, yoki 12 barmok ichak yara kasalligi bilan boglaydilar. Ogrik kupincha stress xolatlardan yoki anik ovkat iste’mol kilgandan keyn paydo buladi. Ich kelishi buzilishida kupincha ich ketishi kuzatiladi, kam xollarda ich kelishi ich ketishi bilan almashib turadi.

Sigmasimon ichak ta’sirlanishi va spazm sababli rektoromanoskopiya i irrigoskopiya kilish kiynlashgan.

Yakuniy tashxis organik kasalliklarni, ichak disbakteriozini, allergik enterokolitni inkor kilgandan sung kuyilishi mumkin.

Davosi nevrozlarni bartaraf kilishga va oldini olishga asoslanadi, parxez najas uzgarishi xarakteriga karab: kabziyatda – kletchatkaga boy ovkat, diareyada – tez xazm buladigan ovkat, uglevod va kletchatka iste’mol kilishni chegaralash.

«Akliy Xujum» nomli ish uyinini o‘tkazish uslubi

"Akliy xujum" usuli.