O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti

Qiyoslash shartlari va unga tayyorlanish 
4.1. Qiyoslashni olib borishda quyidagi shartlarga rioya qilish kerak: 
-
honadagi havoning temperaturasi (20±2)° S bo‘lishi kerak; 

---

195 
-
xavoning namligi 80%dan ko‘p bo‘lmasligi kerak. 
4.2. Qiyoslashdan oldin quyidagi tayyorgarchilik ishlarini bajarish kerak: 
-
qiyoslash uchun refraktometrik blok tanlab olinadi; 
-
binoda bu blok ma’lum bir yonalish bo‘yicha o‘rnatiladi; 
-
refraktometrning ostki va ustki prizmalarini etil spirti bilan GOST 18300-72 
yuvib tozalab, toza yumshoq oq salfetka bilan artiladi GOST 7359-77; 
-
Distillangan suv bilan ishlaganda prizmaning yoritish oynasi ochiq xolda, 
o‘lchash prizmasining oynasi esa yopiq xolda bo‘lishi kerak; 
-
namunaviy prizma va plastinkalar bilan ishlashda yoritgich prizmalari ochib 
qo‘yiladi; 
-
namunaviy prizmaning (plastinkaning) tekis qirrasiga bir tomchi immersion 
suyuqlik suritiladi. Immersion suyuqlikni shunday tanlab olish kerakki, unda n1
tengsizlik bajarilishi kerak,
-
bu erda, n - immersion suyuqlikni sindirish ko‘rsatkichi; 
n
1 
- namunaviy vositaning sindirish ko‘rsatkichi; 
N - o‘lchanayotgan prizmaning sindirish ko‘rsatkichi; 
Namunaviy prizmani o‘lchash prizmasi ustiga shunday o‘rnatish kerakki, unda immersion 
suyuqlikni bir tekis taqsimlanishi kerak.
Namunaviy prizmaning (plastinkaning) sindirish ko‘rsatkichi 5 marta o‘lchanadi. O‘lchangan 
sindirish ko‘rsatkichining o‘rtacha arifmetik qiymati namunaviy prizmaning (plastinkaning) 
sindirish ko‘rsatkichi bilan solishtiriladi. Agar ularning farqi ±2 ∙10
-4
dan katta bo‘lmasa, 
refraktometrning yustirovkasi buzilmagan hisoblanadi. 
Xuddi shunday distillangan suv bilan quyidagicha yustirovka qilinadi: 
Refraktometr blokiga aylanuvchan termostat ulanadi (suvning temperaturasini ko‘pi bilan 
±0,2
o
S xatolik bilan ushlab turish uchun). Ostki va ustki prizmalar oralig‘iga 2-3 tomchi suv 
tomizilib 10-15 minut muvozanat xolatigacha ushlab turilgandan keyin 5 marta uning sindirish 
ko‘rsatkichi 18-20
o
S temperatura oralig‘ida o‘lchanadi (9.4-jadvalga qarang). 
9.4-jadvalga 
o
S 
18 
19 
20 
21 
22 
n
D
1,23316 
1,33307 
1,33299 
1,33307 
1,33307 
Sindirish ko‘rsatkichining o‘rtacha arifmetik qiymatlari jadvaldagi qiymatlar bilan 
solishtiriladi. 
Olingan farq shkalaning shu nuqtasidagi asosiy xatolik hisoblanadi. Uning qiymati ±2∙10
-4
dan oshmasligi kerak. Agar olingan farq ±2∙10
-4
dan katta bo‘lsa, u xolda refraktometr ishlatish 
uchun yaroqsiz hisoblanadi va u ta’mirlash uchun topshiriladi.