O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti

Ajratib olish
Tahlil olib borishda namunani to‗g‗ri tanlash muhim ahamiyatga ega. Odatda 
skrining tahlillarda peshob olinadi. Kuchli zaharlanish yuz berganda yoki o‗lim 
sodir etilganda peshobdan zaharli modda kam miqdorda aniqlanishi mumkin. SHu 
sababli qondan tahlil olib borish muhim hisoblanadi.
Ajratib olishda suyuqli-suyuqlik, qattiq fazali ekstraksiya usullaridan 
foydalaniadi. Namuna (qon,peshob) ishqoriy muhitda turli organik erituvchilar 
masalan, n-geksanda ekstraksiyalanadi. So‗ngra organik qatlam kislotali eritmada 
eskstraksiyalanib, YUSSX usulida yoki organik erituvchida reekstraksiyalanib gaz 
xromatografiya usulida aniqlanadi. 
FLUOKSETIN 

Lotincha nomi
: Depresum (fluoxetine)

Kimyoviy 
nomi: 
(±)-N-metil-3-fenil-3-(para-tri-ftormetil) 
fenoksipropilamingidroxlorid

Xalqaro nomi: 
Fluoksetin

Kimyoviy-formulasi:
S
17
N
18
F
3
NOHCl

Farmakologik guruhi
: Antidepressant

Molekulyar massasi
: 345,8 (309,3)

Tabiati:
asos xossali

Sinonimlari:
Adofen, Docutrix, Erocap, Fluctin, Fluctine, Fluoxeren, Fontex, 
Foxetin, Lorien, Lovan, Mutan, Prozac, Prozyn, Reneuron, Sanzur, Zactin va boshq.

Fluoksetin oq kristall kukun bo‗lib, metanol (250mg/ml), etanol, xloroform 
(125mg/ml) va atsetonda eriydi; dietil atsetat, dixlormetan va suvda( max 14g/l, 
25°S) kam eriydi; benzol, toluol, siklogeksan va geksanda erimaydi.

Suyuqlanish harorati 157,5 – 158,7 °S .
VENLAFAKSIN haqidagi umumiy ma‘lumotlar 

Lotincha nomi
: Venlafexine

Kimyoviy 
nomi: 
1-[2-(Dimethylamino)-1-(4–methoxyphenyl)ethyl] 
cyclohexanol

---

201 

Xalqaro nomi: 
Venlafexine

Kimyoviy-formulasi:
C
17
H
27
NO
2

Farmakologik guruhi
: Antidepressant

Molekulyar massasi
: 277.4

Tabiati:
asos xossali

Sinonimlari:
Dobupal; Efexor; Effexor; Trevilor; Trewilor; Vandral

5 ml peshob (yoki 2,5 ml qon + 2,5 ml suv) olinib, TOXI-TUBES-A 
tyubigiga solindi. Tyubik 5 daqiqa davomida chayqatilib, so‗ng hosil bo‗lgan 
emulsiyani ajratish maqsadida sentrifugalandi (3000 ayl/daq). Organik qatlam 
pipetka yordamida olinib, alyuminiyli idishchaga solindi va quritgich shkafida 
organik qatlam uchirilib yuborildi. Quruq qoldiq 1 ml spirtda eritilib, YUQX usulida 
tahlili amalga oshirildi. Tahlil natijalari qon tarkibidan ajratib olingan 
antidepressantlarni aniqlash imkoniyatini ko‗rsatdi.
YUpqa qatlam xromatografiya
Sistemalar: 

Paroksetin uchun: benzol-dioksan-25%ammiak (60:35:5); etanol-25% 
ammiak (100:1,5);
Depres uchun: Etil spirti –xloroform- benzol(2:1:2);
Mirtazapin uchun: etil atsetatat-metanol-suv- -25% ammoniy gidroksid 
(87:3:1,5:0,5);
Venlafaksin uchun: etil atsetat – etil spirti- 25% ammoniy gidroksid (8,5:1:0,5);
YOrituvchi reagent sifatida UB-nuri, Dragendorf va Mandelin reaktivlaridan 
foydalaniladi.
Gaz xromatografiya
Gaz xromatografiya usulida tritsiklik antidepressantlarni miqdorini aniqlashda 
keng qo‗llaniladi. Xromatografiya kapillyar kolonkalarda olib boriladi. Usulning 
kamchiligi tahlil o‗tkazishda antidepressantlar triftorsirka angidridi yordamida 
derivatizatsiya qilinib, so‗ngra tahlil olib boriladi.
YUqori samarali suyuqlik xromatografiya
Antidepressantlar va ularning metabolitlarini sifat va miqdorini aniqlashda 
YUSSX usulida aniqlanadi. 
Tahlil sharoitlari: 
Kolonka S8 va S18 markali Sorbent qo‗zg‗aluvchi faza perxlorat asosli yoki 
metilamin bilan shimdirilgan.
Detektor: UB-spektroftometr (254 nm)
Mobil faza: atsetonitril/metanol
Ushbu sharoitlarda qondagi antidepressantlarni aniqlash mumkin. Bunda 
aralashmalardan quyidagi moddalarni ajratish mumkin: trimipramin, doksepin, 
amitriptilin, imipramin, dezmetildoksepin, nortriptilin, dezimipramin.

---

202