O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti

Rektal dori shakllarini quyidagi bir necha yo‘nalishlar bo‘yicha rivojlantirish mumkin:
Liofilizatsiyalangan shamchalar
. Bunday shamchalar katta tashqi yuzaga va yuqori 
g‘ovaklikka ega bo‘lganligi sababli to‘g‘ri ichak shilliq qavatidagi juda kam miqdordagi 
sekretsiya xisobiga ham oson parchalanadi va eriydi. Natijada shamcha tarkibidagi asosiy 
ta’sir etuvchi modda shuncha tez va ko‘p miqdorda qonga so‘riladi. Qolaversa, bunday 
shamchalar tayyorlashda dori va yordamchi moddalardan tayyorlangan suvli suspenziyalar va 
emulsiyalar qoliplarga quyilgandan so‘ng, chuqur muzlatish uchun qoldiriladi (liofilizatsiya). 
G‘ovak shamchalar
. SHamchalar bilan to‘g‘i ichak shilliq qavatini muloqotini yaxshilash va 
buning natijasida shamcha tarkibidagi dori moddasini shamcha tarkibidan ajralib chiqishini 
osonlashtirish uchun –ovak shamchalar taklif qilindi, bunda 600 mm.s.u. ga teng bosim ostida 
suyultirilgan 
shamcha 
massasi 
qoliplarga 
quyiladi. 
Kovak yoki ichi bo‘sh shamchalar
. SHamcha tarkibidagi asosiy ta’sir etuvchi moddani 
shamcha tarkibidan tezroq va to‘liqroq ajralib chiqishi uchun kovak yoki ichi bo‘sh 
shamalarga dori moddasining eritmasi, suspenziyasi yoki emulsiyasini quyish orqali kovak 
yoki 
ichi 
bo‘sh 
shamchalarni 
olish 
mumkin. 
Ko‘p qavatli shamchalar
. Bir qancha davlatlarda ikki yoki ko‘p qavatli shamchalar 
texnologiyasi bo‘yicha patentlar olingan bo‘lib, bu shamchalarning qobiqlari past suyuqlanish 
haroratiga ega bo‘lgan, o‘z tarkibida maxalliy ta’sir etish xossasiga ega blgan dori moddasini 
saqlagan (anestezin, belladonna ekstrakti) asoslardan tayyorlanadi. O‘zagiga esa organizmga 
rezorbtiv ta’sir ko‘rsatadigan dori moddasi kiritiladi. O‘zak sifatida esa yuqori suyuqlanish 
haroratiga 
ega 
bo‘lgan 
asoslardan 
foydalaniladi.