O'zbekiston Respublikasi Sog'liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Kafedra: Dori vositalarining sanoat texnologiyasi Fan: Dori vositalari yaratilishining biofarmatsevtik aspektlari

Kukun ishlab chiqarishda qo`llaniladigan apparatlarni texnologik jarayonning qaysi bosqichida ishtirol etishini yozing va texnologik jarayonlar ketma-ketligi bilan joylashtiring

A

B

D

E

Yig`malar:

Yig`malar bir necha turdagi maydalangan, ba’zan butun holdagi dorivor o`simlik xomashyolari aralashmasidan iborat dori vositasi bo`lib, ba’zan ularning tarkibiga tuz, efr moylari, va boshqa moddlar ham qo`shilishi mumkin.

Fizik kimyoviy xossalariga ko`ra yig`malar erkin dispers sistemalar hisoblanadi. Ular eng qadimgi dori turlaridan biri hisoblanadi.

Yig`malarning afzalliklari – xomashyoning oson topilishi va texnologik jarayonning osonligi;

Kamchiliklari esa:

Dori shaklida to`liq tugallanmaganligi (bemor qo`llashdan avval uni o`zi tayyorlashi kerak)

Qo`llashda dozalanishi aniq emasligi. Shuning uchun yig`malar tarkibida zaharli moddalar saqlamaydi.

Yig`malarni tayyorlashda o`simliklarning turli qismlaridan (ildiz, po`stloq, yer ustki qismi, barg, gul, urug’, meva va boshqalar) foydalaniladi.

Klassifikatsiyasi:

-dozalanishiga ko`ra: dozalangan va dozalanmagan;

-qo`llanilishiga ko`ra: tashqi maqsadlar uchun va ichish uchun;

-qo`llash maqsadiga ko`ra: qaynayma va damlama tayyorlash, priparka, vanna qilish, chekish uchun mo`ljallangan yig`malar.

Yig`ma tayyorlash texnologiyasi:

Yig`ma tayyorlash uchun ishlatiladigan xomashyo MTH talablariga mios bo`lishi kerak;

-O`simlik xomashyosini maydalash: Yig`ma tarkibiga kirgan o`simlik xomashyolari oldindan, alohida-alohida maydalanadi. Barg, yer ustki qilsmi, po`stloq qirqib maydalanadi, ildiz va ildizpoya shakli va qattiqligidan kelib chiqib kesiladi yoki bo`laklarga bo`linadi, meva va urug`lar tegirmondan o`tkaziladi, gullar yoki top`gullar butun holida ishlatiladi yoki maydalanadi.
- Elash
-Aralashtirish: Aralashtirish xomashyo hajmidan kelib chiqib amalga oshiriladi. Kam miqdordagi maydalangan xomashyo silliq qog`oz ustida yoki shisha plastinka ustida kurakcha bilan aralashtiriladi.
-Boshqa moddalarni qo`shish (agar agar yig`ma tarkibiga kiritilgan bo`lsa) dan iborat:

1.Agar yig`ma tarkibida efir moyini qo`shishi kerak bo`lsa, uni 90º li spirtda 1:10 nisbatda eritib, bir tekis yoyilgan yig`ma ustiga pulverizator bilan sepib chiqiladi. Keyin xona temperaturasida quritiladi

2.Agar tuz qo`shish kerak bo`lsa, undan to`yingan eritma tayyotlanadi va yig`maga sepiladi. Va 60ºC dan yuqori bo`lmagan haroratda quritiladi.

3.Agar tuz suvda kam eriydigan bo`lsa, yig`maning biror tarkibiy qismini 70º spirt yoki suvda namlab, tuzning maydalangan zarrachalarini sepamiz. Buning uchun yig`maning shunday qismlarini tanlash kerakki, unda shilliq yoki ekstraktsion moddalar bo`lsin.

Yig`malar tahlili:

-Tashqi ko`rinishi

-Chinligi. Buning uchun 10 g analitik sinama olib, toza, silliq sathga qo`yib, uning tarkibiy qismlarini oddiy ko`z bilan yoki lupa yordamida tashqi ko`rinishiga qarab aniqlaymiz. Juda mayda zarrachalr bo`lsa, mikroskopik analiz o`tkaziladi.

-Ta’sir etuvchi moddalar miqdori MTH larda berilgan usullar bilan aniqlanadi

-Namlik

-Zol miqdori

-Maydalik darajasi

-Qo`shimchalar bor-yo`qligi.