O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi tibbiy ta’lim rivojlantirish markazi

Nafas sistemasi kasalliklari 
 
 
Nafas a'zolari kasalliklari aholi orasida ko’p uchraydigan kasalliklardan biri 
bo'lib, birlamchi kasalliklar tarkibida bolalarda- 60%, o’smirlarda-50%, kattalarda-
30% ini tashkil qiladi. Go’dak bolalar o'limida nafas a'zolari kasalliklari 1 o’rinni 
egallaydi. Kasalliklar epidemiyasi davrida faqat gripp bilan aholining 5-10%, 
shulardan 50% bolalar kasallanadilar. Gripp va o’tkir raspirator kasalliklar 
hozirgacha aholi salomatligiga putur keltiruvchi, boshqarib bo’lmaydigan yuqumli 
kasallik bo'lib hisoblanmoqda. 
Gripp epidemiyasi somatik kasalliklarni ortishi va o'lim darajasini 
ko’tarilishi bilan kechadi. Gripp bilan asosan erta yoshdagi bolalar, qarib 
qolganlar, surunkali bemorlar kasallanadilar. Nafas a'zolari kasalliklari juda katta 
iqtisodiy putur yetkazadi. Vaqtinchalik  mehnat qobiliyatini yo'qotish bilan 
kechadigan barcha kasalliklar tarkibida 38,2%ini nafas a'zolari kasalliklari tashkil 
qiladi. 100 ishlovchiga nisbatan 20 tasi  shu kasallik bilan bog’lik hodisalardir, har 
yili 45-50 ming aholi nafas organlari kasalligi sababli nogironlikka chiqariladi. 
V.Yu.Alobisskiy va A.A.Baranov   ma'lumotiga ko'ra   tez-tez kasal 
bo’ladigan bolalar guruhiga: 1-yoshgacha-4 va undan ortiq, 1 yoshdan 3 yoshgacha 
bo'lganlar - 6 va undan ortiq, 3-6 yoshda - 5 va undan ortiq, 6 yosh va undan 
yuqorisida - 3 va undan ortiq o’tkir kasallanganlar kiritilganlar.  O'zbekistonda 
2005 yilda  nafas a'zolari kasalliklari 100000 aholiga nisbatan 16593,63 ni, 2009 
yilda 15442,33ni tashkil etgan.  
Tez-tez kasal buluvchilarning 25-50% maktab yoshidagi bolalar tashkil 
etgan. Bu esa o’smirlik va katta yoshda surunkali kasalliklarni vujudga kelishiga 
sabab buladi.  
Nafas a'zolari kasalliklarini oldini olishga qaratilgan profilaktik tadbirlar 
quyidagilardan iborat: 
- gripp kasali tarqalishini sistematik ravishda oldini olish, 
- sog'lomlashtiruvchi tadbirlarni keng doirasi, 
- sanitar-gigienik targ’ibot ishlarini olib borish, 
- ota-onalarni ongini tibbiy yuksaltirish. 
Bolalar organizmini  nafas  sistemasi kasalliklariga qarshi qobiliyatini 
oshirish uchun jismoniy tarbiya, chiniqtirish vositalari, ul'trabinafsha nurlar, 
vitaminga boy ovqat mahsulotlari tavsiya etiladi.