O‘zbekiston Respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi

Ma’lumotlarni yaratish – ishlov berish jarayoni sifatida, qandaydir algoritmning bajarilishi natijasida axborot yaratishni va keyinchalik undan yuqori darajalarda foydalanishni nazarda tutadi. Ma’lumotlarni modifikatsiyalash – yangilarini kiritish va keraksizlarini yo’qotish yo’li bilan amalga oshiriluvchi, aniq predmetsohasidagi o’zgarishlarni tasvirlash bilan bog’liq bo’lgan axborotlardir. Xavfsizlik, nazorat va yaxlitlik – axborot modelida predmet sohasining holatini tasvirlash uchun yo’naltirilgan va axborotning xavfsizligini, texnik va dasturiy vositalar zararlanishi va uzilishlaridan himoyalanishni ta‟minlaydi. Kompyuter xotirasida saqlanayotgan axborotni qidirish, turli so’rovlarga javob berishda mustaqil harakat va axborotga ishlov berishda yordamchi amal sifatida amalga oshiriladi.
Qaror qabul qilish – axborotga ishlov berishda bajariluvchi asosiy amal hisoblanadi. Qabul qilinadigan qarorlarnig ko’pligi turli matematik modellardan foydalanish zaruratini keltirib chiqaradi.
Hisobotlar, hujjatlar yaratish – axborotni ham inson, ham kompyuter tomonidan o’qiy olish mumkin bo’lgan formaga aylantirishdir. Bu amal xujatlarni saralash va skanerlash, hisoblash,ishlov berish amallari bilan bog’langan. Axborotlarga ishlov berish amallari eng keng qo’llaniladigan muhit qarorlar qabul qilish muhiti hisoblanadi.
Parallel ishlov berish. Bir protsessorli tizimda bir vaqtning o'zida faqat bitta jarayon bajariladi. Multiprotsessing - bu bitta yoki bitta kompyuter tizimida ikki yoki undan ortiq protsessordan (protsessordan) foydalanish. Ushbu atama tizimning bitta kompyuter tizimida bir nechta protsessorni qo'llab-quvvatlash qobiliyatiga ishora qiladi. Endi bir nechta protsessor mavjud bo'lganligi sababli, bir vaqtning o'zida bir nechta protsessor bajarilishi mumkin. Ushbu ko'p protsessorlar kompyuter avtobusini, ba'zida soatni, xotirani va tashqi qurilmalarni ham baham ko'radi.
Parallel ishlov berish tizimining ishlashi.
Parallel ishlov berish yordamida ko'p jarayonlar bir vaqtning o'zida bajarilishi mumkin. P1, P2, P3 va P4 jarayonlari bajarilishini kutmoqda. Endi bitta protsessor tizimida birinchi navbatda bitta jarayon amalga oshiriladi, so'ngra boshqasi, keyin boshqasi va boshqalar. Ammo ko'p ishlov berish bilan har bir jarayonni bajarish uchun boshqa protsessorga tayinlash mumkin. Agar uning ikki yadroli protsessori (2 protsessor) bo'lsa, ikkita jarayon bir vaqtning o'zida bajarilishi mumkin va shu bilan ikki baravar tezroq bo'ladi, xuddi shu tarzda to'rt yadroli protsessor bitta protsessordan to'rt baravar tezroq bo'ladi.
Nima uchun parallel ishlov berishdan foydalanamiz.
Parallel protsessorli tizimning asosiy ustunligi - qisqa vaqt ichida ko'proq ishni bajarishdir. Ushbu turdagi tizimlar katta hajmdagi ma'lumotlarni qayta ishlash uchun juda yuqori tezlik talab etilganda qo'llaniladi. Ko'p protsessor tizimlari bitta protsessor tizimlariga nisbatan pulni tejashga imkon beradi, chunki protsessorlar atrof-muhit jihozlari va quvvat manbalarini bo'lishishi mumkin. Bundan tashqari, agar bitta protsessor ishlamay qolsa, ish to'xtamaydi, faqat sekinlashadi degan ma'noda yuqori ishonchlilikni ta'minlaydi. Masalan, agar bizda 10 ta protsessor bo'lsa va 1 ta ishlamay qolsa, u holda ish to'xtamaydi, aksincha qolgan 9 ta prot- sessor 10-protsessorning ishini baham ko'rishi mumkin.
Parallel ishlov berish tizimining ishlashi. Parallel ishlov berish yordamida ko'p jarayonlar bir vaqtning o'zida bajarilishi mumkin. P1, P2, P3 va P4 jarayonlari bajarilishini kutmoqda. Endi bitta protsessor tizimida birinchi navbatda bitta jarayon amalga oshiriladi, so'ngra boshqasi, keyin boshqasi va boshqalar. Ammo ko'p ishlov berish bilan har bir jarayonni bajarish uchun boshqa protsessorga tayinlash mumkin. Agar uning ikki yadroli protsessori (2 protsessor) bo'lsa, ikkita jarayon bir vaqtning o'zida bajarilishi mumkin va shu bilan ikki baravar tezroq bo'ladi, xuddi shu tarzda to'rt yadroli protsessor bitta protsessordan to'rt baravar tezroq bo'ladi.
Arxitekturalarning xar xil turlari mavjud bo’lib ulardan birinchi bo’lib “FLINN taksonomiyasi” xisoblanadi. Arxitekturaning bu turi kompyuterning buyruqlar va ma’lumotlar oqimi bilan ishlash xususiyatlarga asoslanadi. Biz tahlil qiladigan to’rtta kategoriya ma’lumot va qoidalarning bitta oqimga kirish-kirmasligi bilan aniqlanadi. Ushbu arxitektura turlariga qisqacha to’xtalib o’tamiz.