O'zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi toshkent axborot texnologiyalar unversteti qarshi filiali

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALAR UNVERSTETI QARSHI FILIALI

“Kompyuter injiniringi” fakulteti
“Telekommunikatsiya injiniringi” kafedrasi
4-bosqich TT 12-19 (s)
Norbutayev Muhammadalining
Mustaqil ishi

Mavzu: NGN shahar va qishloq tarmoqlarida qo‘llaniladigan texnologiyalar..

Qarshi – 2023 yil
Mavzu: Keyingi avlod shahar va qishloq aloqa tarmoqlari. Keyingi avlodning shahar va qishloq aloqa tarmoqlarida qo'llaniladigan texnologiyalarning turlari. NGN tarmoqlarida axborot xavfsizligi. NGN tarmoqlarida axborot xavfsizligi arxitekturasi.

Reja:

Kirish.

1. Keyingi avlod shahar va qishloq aloqa tarmoqlari.
2. NGN shahar va qishloq aloqa tarmoqlarida qo'llaniladigan texnologiyalarning turlari.
3. NGN tarmoqlarida axborot xavfsizligi.
4. NGN tarmoqlarida axborot xavfsizligi arxitekturasi.

Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar.

Kirish:

Birga aloqaning yangi xizmatlari talablarini hisobga oluvchi axborotlashgan infratuzilmani yaratish va joriy etish dolzarb vazifalardan biri bo’lib qolmoqda. Shularni nazarda tutgan holda mazkur namunaviy o’quv dasturida mavjud bo’lgan tarmoqlarning kamchiliklari, kommutatsiyalash usullari, keyingi avlod tarmoqlariga o’tish sabablari, tarmoqning konvergentsiya holati, keyingi avlod konvergent tarmoqlarining tuzilish tamoyillari, NGN tarmoqlarining arxitekturasi, NGN tarmoqlarida qo’llaniladigan transport tarmog’i va abonent kirish tarmoqlari texnologiyalari, konvergent tarmoq xizmatlariga bo’lgan talablar, xizmatlarning turlari, NGN tarmoqlarida qo’llaniladigan protokollarning turlari, chaqiriqlarni boshqaruv tizimi, keyingi avlodning mahalliy, shahar va shaharlararo multiservisli tarmoqlarining tuzilish printsiplari va rivojlanish istiqbollari yoritilgan.

Shuningdek o’quv dasturida rejalashtirilgan mavzular, mavjud bo’lgan va kelgusidagi tarmoqlarni, unda qo’llaniladigan turli texnologiyalarni, xizmatlarni amalda taxlil qilish uchun talabalarni bilimini mustaxkamlash, shakllantirish, axborotni uzatishga asoslangan xollatlarini va printsiplarini, fundamental tushunchalarini nazariy mustaxkamlashdan iborat.
Kanallarni kommutatsiyalash (KK)ga ega bo’lgan tarmoqlar Kanallarni kommutatsiyalash (KK)ga ega bo’lgan tarmoqlar, afzalliklari va kamchiliklari, kkning ishlash tamoyili. Raqamli kommutatsiya tizimlari. Raqamli kommutatsiya tamoyillari, signalizatsiya, sinxronizatsiya va signallarni boshqarish usullari.
Paketlarni kommutatsiyalash (PK)ga ega bo’lgan tarmoqlar. Paketlarni kommutatsiyalash (PK)ga ega bo’lgan tarmoqlar, afzalliklari va kamchiliklari, pkning ishlash tamoyili, paketlarni uzatish mexanizmlari (datagramm uzatish va virtual kanallar). Konvergent tarmoqlar Konvergent tarmoqlar. Keyingi avlod konvergent tarmoqlarining asosiy ta’rif va tushunchalari. Konvergentsiya holatiga o’tish sabablari. NGN konvergent tarmoqlarini qurilish tamoyillari Keyingi avlod konvergent tarmoqlarining qurilish tamoyillari. NGN
Tarmoqlarini joriy qilish istiqboli. 6 ngnning transport tarmoqlari ngnning transport tarmoqlari. Transport tarmoqlarini va kirish tarmoqlarini NGN tarmoqlariga o’tishda takomillashtirish zarurati. NGN tarmoqlarida transport satxini qo’llash variantlari NGN
Tarmoqlarida transport satxini qo’llash variantlari, MPLS NGSDH, Ethernet transport tarmoqlari, NGN transport tarmoqlarida CWDM texnologiyasini qo’llash. Kirish tarmog’i evolyutsiyasi Kirish tarmog’i evolyutsiyasi. NGN kirish tarmoqlari, kirish tarmoqlarining zamonaviy holati va rivojlanish istiqbollari. Kirish texnologiyalarining klassifikatsiyasi va asosiy tavsiflari Turli kirish texnologiyalarining asosiy tavsiflari, qo’llaniladigan muhit bo’yicha kirish texnologiyalarining klassifikatsiyasi, yangi kirish texnologiyalarining klassifikatsiyasi. NGN tarmoqlarida chaqiriqlarni boshqarish tizimlari Mavjud va istiqbolli chaqiriqlarni boshqaruv tizimlarini qurish xususiyatlari, NGN tarmoqlarida chaqiriqlarni boshqarish tizimlari. Mediashlyuzlar Mediashlyuz

1-rasm.
Turlari, vazifalari va xarakteristikalari. Dasturiy kommutator softswitch Dasturiy kommutator softswitch bazasi asosidagi keyingi avlodning NGN tarmoqlari. Ngnda imsning imkoniyatlari IMS arxitekturasi va uning imkoniyatlari. IMS va softswitch tizimlarini qiyoslash IMS va softswitch tizimlarini qiyoslash. NGN tarmoqlarini boshqaruv protokollari NGN tarmoqlarini boshqaruv protokollari, ngnda protokollarning o’rni va ahamiyati, NGN tarmoqlarida chaqiriqlarni boshqaruv protokollarining funktsional vazifalari. SIP va SIP-T, N.323 protokollari. Megaco/H.248
Protokollari Megaco/H.248 protokollari. 7 BICC. SIGTRAN protokollari BICC. SIGTRAN
Protokollari. Zamonaviy aloqa xizmatlari konvergentsiyasi va keyingi avlod xizmatlari.
Zamonaviy aloqa xizmatlari konvergentsiyasi va keyingi avlod xizmatlari. NGN
Tarmoqlarida xizmatlar konvergentsiyasining asosiy yo’nalishlari, konvergent xizmatlarga sharoit yaratish, aloqa xizmatlarining klassifikatsiyasi, yangi xizmatlarni yaratish zarurati, turli texnologiyalar bazasi asosida keyingi avlod xizmatlarini taqdim etish. Konvergent tarmoq xizmatlari Konvergent tarmoq xizmatlari. Bazaviy va qo’shimcha xizmat turlari. Turli satxlarda NGN tarmoqlarini qo’llash NGN tarmoqlarini qurish yo’llari, muammolari, arxitekturasi, NGN tarmoqlariga o’tish stsenariysini qo’llash, keyingi avlodning shaxarlararo aloqa tarmog’i, shaharlararo tarmoq arxitekturasi, NGN ga o’tishda mahalliy va uzoqdagi stantsiyalarni birlashtirish.

2-rasm.
Keyingi avlodning shahar va qishloq aloqa tarmoqlari Mavjud shts lar, ularning kamchiliklari, shahar telefon aloqa tarmoqlarini takomillashtirish zarurati, paketli tarmoqlarni joriy qilishning asosiy yo’nalishlari, mahalliy satxda Triple Play xizmatlarini taqdim etuvchi mavjud sxema. NGN tarmoqlariga o’tishda stsenariylarni ishlab chiqish NGNga o’tishda ShTSlarning muammolari, NGN tarmoqlariga o’tishda stsenariylarni ishlab chiqish bosqichlari. TfUF va NGN abonentlarining o’zaro bog’lanishi TfUF va NGN abonentlarining o’zaro bog’lanishi. NGN tarmoqlarida axborot xavfsizligi NGN tarmoqlarida axborot xavfsizligi. NGN tarmoqlarida axborot xavfsizligi arxitekturasi.
Amaliy mashg’ulotlarni tashkil etish bo’yicha ko’rsatma va tavsiyalar Amaliy mashg’ulotlarda talabalar, keyingi avlod konvergent tarmoqlarining tuzilish tamoyillarini, ular orqali signallarning shakllanishini, signallarning turli parametrlarini xisoblash va o’lchash usullarini o’rganadilar. Amaliy mashg’ulotlarning taxminiy tavsiya etiladigan mavzulari: x Vaqtli va fazoviy kommutatsiyalash bloklarining tuzilish printsipini o’rganish; 8 x Paketli kommutatsiyalash blokini tuzilish printsipini o’rganish; x Chaqiriqqa xizmat ko’rsatish jarayonini o’rganish; x AMG, TMG, DSLAM mediashlyuzlarini o’rganish; x Huawei firmasining SoftX (SoftSwitch) ni o’rganish; x MSANning tuzilishi va ishlash printsipini o’rganish; x IADning tuzilishi va ishlash printsipini o’rganish; x Tarmoqqa xDSLni ulanish texnologiyasi va integrallashgan IAD ulanish texnologiyalarini, xDSL va IAD qurilmalarini tarmoqqa ulanish texnologiyalarini o’rganish; x SIP protokoli bazasi asosida IP-telefoniya tarmog’ini qurishni o’rganish; x SIP xabarlari. SIP signalizatsiyasini o’rganish; x NGN tarmoqlari uchun xizmatlar klassifikatsiyasi. Abonent ulanishlarining ISDN, V 5.1, V 5.2 turlarini o’rganish; x MGCP va H.248/MEGACO protokollari bo’yicha ulanishni o’rnatish; x Multiservisli tarmoq uskunalarini qurish va hisoblash.

3-rasm.
VPNni qurish. x Keyingi avlod konvergent tarmoqlarning qurilmalari bilan tanishish; x Softswitch ZXSS10SS1b dasturiy kommutatorning funktsional sxemasi va imkoniyatlarini o’rganish; x ZXJ10 raqamli kommutatorning funktsional sxemasi va imkoniyatlarini o’rganish; x SoftSwitch qurilmasining platalarini o’rganish; x ZXMSG 9000 mediashlyuz qurilmasini NetNumen U31 dasturiy ta’minoti yordamida o’rganish; x Mini MSAN ZXDSL 9806H qurilmasini NetNumen U31 dasturiy ta’minoti yordamida o’rganish; x ADSL profilini Telnet va NetNumen yordamida yaratish; x NGN tarmog’i hamda TATU filiali IP tarmog’i o’rtasida o’zaro aloqani tashkil qilish; x H.248 foydalanuvchisini ZXSS10-SS1b qurilmasiga NetNumen U31 dasturiy ta’minoti yordamida qo’shish; x SIP terminallarini ro’yxatdan o’tkazish jarayoni; x SGM (Koinot) misolida abonent kontsentratorining funktsiyasi, tuzilishi, qurilma majmuasi, stativlarning vazifasini o’rganish.

4-rasm.
Amaliy mashg’ulotlarni tashkil etish bo’yicha kafedra pofessoro’qituvchilari tomonidan ko’rsatma va tavsiyalar ishlab chiqiladi. Unda talabalar asosiy ma’ruza mavzulari bo’yicha olgan bilim va ko’nikmalarini amaliy masalalar yechish orqali yanada boyitadilar. Shuningdek darslik va o’quv qo’llanmalar asosida talabalar bilimlarini mustahkamlashga erishish, tarqatma materiallardan foydalanish, ilmiy maqolalar va tezislarni chop etish orqali talabalar bilimini oshirish, masalalar yechish, mavzular bo’yicha ko’rgazmali qurollar tayyorlash va boshqalar tavsiya etiladi.
Ishonchlilik, masshtablashtirish, kirishuvchanlik va boshqalarni yuqori darajasini tàminlash.
Transport sathiga quyidagi talablar qòyiladi: Aloqa tugunidagi qurilmalarning yuqori ishonchliligini tàminlash; Trafikni boshqarishni tàminlash; Masshtablashtirishni tàminlash; NGN tarmogìning transport sathi ikkita, kirish tarmogì va bazaviy tarmoqdan tashkil topgan. Kirish tarmogì abonent liniyasi, kirish tuguni va uzatish tizimlari (PDH/SDH) dan iborat. Bazaviy tarmoq kanallarni transportirovka va kommutatsiyalash vazifasini bajaradi. Bazaviy tarmoq quyidagi 3 ta texnologiya sathlardan iborat:
-IP,
-ATM,
-MPLS (paketlarni kommutatsiyalash);SDH,
Ethernet…(traktlarni formatlashtirish); FOC, DRRL, CC…(signallarni uzatish muhiti). NGN ning bazaviy tarmogì quyidagilarni òz ichiga oladi: Tranzit tugunlari; Abonentlarni multiservis tarmogìga ulovchi oxirgi tugun; Axborot, chaqiruv, ulash signallarini boshqaruvchilar; UFTT, MUT, EAT ga ulovchi shlyuzlar. Kirish sathi turli xil aloqa vositalarini (komp`yuter, telefon apparati, faksimilàpparati va boshqalar) tarmoqqa ulanishini tàminlaydi.Unda quyidagi texnologiyalar ishlatilidi: Simsiz aloqa texnologiyasi (Wi-Fi) Kabel televideniesi tizimi asosidagi texnologiya (DOCSIS, DVB); Optik tolali texnologiya (PON);Texnologiya xDSL. NGN tarmogìning boshqaruv tizimi quyidagi rasmda (1.3-rasm) keltirilgan: NGN tarmogìning asosiy xususiyati shundaki, paketlarni marshrutlash va uzatish hamda tarmoq qurilmalari (kanallar, marshrutizatorlar,