O‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jalik vazirligi

I bosqich. Mahsulotni yig‘im – terim vaqtini to‘g‘ri va o‘z vaqtida tashkil etish. Bunda mahsulot kunning salqin qismida yigpishtirib olinishiga alohida e’tibor beriladi. Yig‘im terim vaqti ertalabki 6-00 dan 9-00 gacha amalga oshirilishi eng maqbul hisoblanadi. Bu vaqtda kun yetarlicha yorishgan, shu bilan birga salqin bo‘ladi. Bunda uzum harorati past bo‘lganligi sababli sovutish bezarar va samarali kechadi. Mahsulot idishlarga taxlab vaqtida saralanadi (kasallanganlari, zararlanganlari va shikastlanganlari olib tashlanadi). Mahsulot idishlarga bir qator qilib joylanadi, ustma-ust tushib qolishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Chunki, ustma-ust taxlangan mahsulot biriga mexanik shist yetkazishi mumkin. Mexanik shikastlangan mahsulotlar saqlash uchun yaroqsiz hisoblanadi.

2. 
   bosqich. Dalada terilgan uzumni qadoqlash uchun sovutish omborxonasiga yetkazish jarayoni. Yig‘ishtirilgan uzum maxsus yuk mashinalarida sovutkichli omborxonaga yetkaziladi. Maxsus yuk mashinasining yuk turadigan qismi yopiq bo‘lishi, shu bilan birga yaxshi shamollatilish imkoniyatiga ega bo‘lishi kerak. Yuklangan mahsulot qisqa muddat ichida sovutish omboriga yetkazilishi kerak bo‘ladi. SHu sababli sovutish omborlari dala maydonlariga yaqin joylarga qurilishi maqsadga muvofiq.
   
3. 
   bosqich. Saralash jarayoni. Bu jarayon uzumni qabul qilish, sifati va olib kelingan hududi bo‘yicha joylashtirishdan boshlanib, qadoqlashgacha davom etadi. Daladan keltirilgan uzum to‘liq ko‘zdan kechiriladi. SHikastlangan va o‘lchami talabga mos kelmaydigan qismlari kesib tashlanadi. Keyinchalik kesib tashlangan qismi quritishga yoki qayta ishlashga jo‘natiladi. Saralashdan o‘tgan qismi esa qadoqlash bosqichiga yuboriladi.
   
4. 
   bosqich. Qadoqlash jarayoni. Saralangan uzum xaridor talabi bo‘yicha turli o‘lchamdagi idishlarga joylanadi. SHu o‘rinda aytib o‘tish kerakki, hozirda uzumlar asosan 500 g lik plastik idishlar qadoqlanib, so‘ngra eksportga jo‘natilishi dunyo amaliyotida eng ko‘p kuzatilmoqda.
   

Saralangan uzum idishlarga joylanib, ularga yorliqlar yopishtiriladi. So‘ngra maxsus quti (yashik)larga joylashtirib, qutilar yog‘och tagliklarga taxlanadi.
Yuqorida ta’kidlab o‘tganimizdek, mahsulotni saqlanuvchanligini oshirish maqsadida maxsus oltingugurtli qog‘ozlarni qo‘llash keng joriy qilinmoqda. O‘z navbatida O‘zbekistonga ham mazkur ‘lastinkalarda katta miqdorda eksport qiladi va hozirda mamlakatimizdagi sovuq omborxona tizimida faoliyat yurituvchilar orasida yaxshi taasurot qoldirmoqda.

2. 
   bosqich. Dastlabki sovitish. Uzum qadoqlangan qutilar yog‘och tagliklarga joylashtiriladi. Odatda, har bitta yog‘och taglikka 120 dona quti joylashadi. Qutilarning o‘rtacha sig‘imi 5,5 kg tashkil etadi. Yog‘och tagliklarga taxlangan qutilar sovutish kamerasiga jo‘natiladi. Bu kameralarda mahsulot harorati 6 soat mobaynida 0+4°C gacha tushiriladi.
   

11-rasm. Yog‘och tagliklarga taxlangan qutilardagi mahsulotni dastlabki sovutish