|
Nazorat savollari
Muvaqqat omborlarni ta’riflab bering?
Sabzavotlarni handaq va uyumlarda saqlash texnologiyasini ayting?
Uyum va handaklarni ventilyasiya sistemasini tushuntiring?
Qanday mahsulotlar handaqlarda saqlanadi?
23-amaliy mashg‘ulot
Saqlashda qadoqlash materiallari va turlari
Darsning maqsadi: Mashg‘ulotda qishloq xo‘jalik mahsulotlaarini tabbiy holda va ularni qayta ishlab tayyorlangan mahsulotlarni qadoqlashda qo‘llaniladigan qadoqlash materiallari va idishlari bilan tanishish
Mashg‘ulotning nazariy qismi: Konservalangan meva va sabzavotlarni joylashda turli joylash materiallaridan foydalaniladi. Yogoch idishga-yashik, kuti, bochka, bargli va tilogach daraxtlari yogochidan yasaydilar. Yogochdan yasaydigan idishdagi namlik 16-18 % dan oshmasligi kerak. Karton idishlarga-kartonlardan yasalgan yashik, uti, stakanlar kiradi.
Kogoz idish-pishik kogoz kop, paket, urov kogozi, yog shimmaydigan kogozlardir. Matodan tikilgan idishlarga-kanop, yarim kanop, ip-gazlama kabilardan tikilgan idishlar kiradi. Matodan tikilgan koplar mahsulotni ifloslanishidan tejamli foydalanishga imkon beradi.
SHisha idishga-turli sigimdagi butilka, banka, balonlar kiradi. Bunday idishlarda mahsulotlar yaxshi saqlanadi. Metall idishlarga-tunukadan tayorlangan bochka, flyagalar, banka tunuka yashiklar va alyumin folg‘galar kiradi. Polimer materiallaridan tayorlangan idishlar butilka, banka, stakan, flyaga, plenka kiradi. Bunday idishlarning barcha turi muayyan talablarga javob berishi lozim: mahsulot bilan idish uzaro tahsir kilmasligi, mahsulotning rangi, xidi, tahmini bulmasligi, tarkibida kishi organizmi uchun zararli moddalar bulmasligi shart.
Konservalangan meva va sabzavotlarni joylashda turli joylash materiallaridan foydalaniladi.
Yogoch idishga-yashik, kuti, bochka, bargli va tilogach daraxtlari yogochidan yasaydilar (1-rasm).
1-rasm. Yog‘och materialdan tayyorlangan idish
Yogochdan yasaydigan idishdagi namlik 16-18 % dan oshmasligi kerak. Karton idishlarga- kartonlardan yasalgan yashik, uti, stakanlar kiradi. Tuzlangan mahsulotlarni yog‘och idishlarga qadoqlash qadoqlash. Qog‘oz idish-pishiq qog‘oz qop, paket, urov qog‘ozi, yog shimmaydigan qog‘ozlardir. Matodan tikilgan idishlarga-kanop, yarim kanop, ip-gazlama kabilardan tikilgan idishlar kiradi. Matodan tikilgan qoplar mahsulotni ifloslanishidan tejamli foydalanishga imkon beradi.
SHisha idishga-turli sigimdagi butilka, banka, balonlar kiradi. Bunday idishlarda mahsulotlar yaxshi saqlanadi (2-rasm).
Metall idishlarga-tunukadan tayorlangan bochka, flyagalar, banka tunuka yashiklar va alyumin folg‘galar kiradi. Polimer materiallaridan tayorlangan idishlar butilka, banka, stakan, flyaga, plenka kiradi. Bunday idishlarning barcha turi muayyan talablarga javob berishi lozim: mahsulot bilan idish uzaro tahsir kilmasligi, mahsulotning rangi, xidi, tahmini bulmasligi, tarkibida kishi organizmi uchun zararli moddalar bulmasligi shart.
Konservalangan meva va sabzavotlarni joylashda turli joylash materiallaridan foydalaniladi. Yogoch idishga-yashik, kuti, bochka, bargli va tilogach daraxtlari yogochidan yasaydilar. Yogochdan yasaydigan idishdagi namlik 16-18 % dan oshmasligi kerak. Karton idishlarga-kartonlardan yasalgan yashik, uti, stakanlar kiradi.
SHisha idishga-turli sigimdagi butilka, banka, balonlar kiradi. Bunday idishlarda mahsulotlar yaxshi saqlanadi. Metall idishlarga-tunukadan tayorlangan bochka, flyagalar, banka tunuka yashiklar va alyumin folg‘galar kiradi. Polimer materiallaridan tayorlangan idishlar butilka, banka, stakan, flyaga, plenka kiradi. Bunday idishlarning barcha turi muayyan talablarga javob berishi lozim: mahsulot bilan idish uzaro tahsir kilmasligi, mahsulotning rangi, xidi, tahmini bulmasligi lozim.
2-rasm. Meva va sabzavotlardan tayyorlanadigan mahsulotlarni shisha idishlarga qadoqlash Suyuq va pastasimon mahsulotlar solinadigan qattiq ‘aketlar ‘arafinga namlangan karton yoki
polimer plyonkasi bilan qo‘langan kartondan yasaladi. ‘arafinga namlangan kartonning kamchilik tomoni shundaki, uni 40-45°C dan yuqori haroratda qizdirib bo‘lmaydi. Karton idish polietilen plyonkasi bilan qo‘langanda esa u mahsulotlarga (marmelad va tomat mahsulotlariga) ta'm beradi. Bundan tashqari yog‘ va moylar bu plyonkadan singib o‘tadi. ‘arafinga singdirilgan va polimer materiallari bilan qo‘langan qattiq idishlar sut mahsulotlari, meva sharbatlari solish uchun keng ravishda foydanilmoqda. Bu idishlar to‘rt qirrali ‘iramida shaklida ishlangan bo‘lib, yorug‘lik nurini o‘tkazmaydi va ancha pishiq bo‘ladi. Odatda mahsulotga bevosita tegib turadigan o‘rash, joylash materiallariga tashqi idishlarga nisbatan ancha ko‘p talab qo‘yiladi. O‘rash, joylash materiallariga quyidagi materiallar kiradi: staniol - qalinligi 0,008 - 0,012 mm bo‘lgan qalay lenta yoki qalay qog‘oz taxtachalar; alyuminiydan yasalgan folga (zar qog‘oz) - qalinligi 0,012-0,004 mm bo‘lgan lentalar; ‘ergament (moy va nam o‘tkazmaydigan yu’qa qog‘oz), ‘od’ergament, sellofan va polietilen materiallar.
Sellofan tiniq va yorug‘lik nuri ta'siriga chidamli bo‘ladi. Uning kamchiligi shundaki, o‘ziga ko‘p namni tortadi. Masalan, omborda sellofanga o‘ralgan va tarkibida ko‘p suv bor mahsulot saqlanganda sellofanni ‘o‘‘anak bosadi.
Shu sababli sellofan odatda ko‘p vaqt saqlanmaydigan mahsulotlarni o‘rash, joylash uchun ishlatiladi. Biroq shuni ham aytish kerakki, ancha quruq mahsulotlarni (masalan, quruq mevalar) sellofanga o‘ralganda uzoq vaqt saqlash mumkin. Sellofanning foydali xususiyatlari - ularning pishiqligi, gaz o‘tkazmasligi, kislota va ishqorlar ta'siriga chidamliligi hamda unga kerakli ma'lumot yozish (bosish) mumkinligidir. Sellofan viskozani sulfat kislotasi maxsus ravishda ishlash va so‘ngra uni glitserin bilan yuvish hamda qayta ishlash natijasida hosil bo‘ladi. Sellofanning qalinligi 20 mk dan 50 mk gacha bo‘ladi. Sellofandan kolbasaga po‘st ham ishlatiladi. Ayrim paytlarda rangli sellofan ham chiqariladi. Sellyuloza efiri (aysetil - sellyo‘loza) o‘z xususiyatlari bilan sellofanga o‘xshash materialdir, ammo unga nisbatan ancha oz nam o‘tkazadi. qalinligi l-l,5 mk bo‘lgan atsetil sellyuloza mexanik pishiqlik jihatdan sellofandan qolishmaydi.
O‘rash, materiali sifatida ishlatiladigan polimerlardan eng ko‘p ahamiyatga ega bo‘lganlari polietilen va poliamid materiallaridir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
