O’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi

Nazorat savollari:
1. Хalqaro gumanitar huquq tushunchasi va uning xalqaro munosabatlardagi ahamiyatini tushuntirib bering.
2. Хalqaro gumanitar huquq asosiy prinsiplarining shakllanishi va rivojlanishi haqida fikringizni bildiring.
3. Zamonaviy xalqaro gumanitar huquqning asosiy manbalari va ularning mazmunini yoritib bering.
4. Harbiy harakatlar olib borishning qoidalarini izohlang.
5. Urush jabrdiydalari va fuqaro obyektlari qay tartibda himoya qilinadi?
Kazus.
XX asrning 80-yillarida ro‘y bergan Eron va Iroq urushida asirga olingan askarlar sud qilinib, qatl etilgan. Bu harakatlar urushda qatnashish huquqiga ega bo‘lmagan shaxslarga nisbatan ham amalga oshirilgan. Ayrim holatlarda buyruqni bajarmaslik sifatida asirlar sud qilinmasdan shafqatsizlarcha otib tashlangan. Dushmanning yaralangan askarlari ham jang maydonida o‘ldirilgan.
Savol: Bu harakatlarga nisbatan xalqaro gumanitar huquqning qaysi normalari qo‘llanadi?
Vaziyatga huquqiy baho bering.


9-mavzu Xalqaro tashkilotlar huquqi.
Reja:

1. 
   Xalqaro tashkilotlar tushunchasi va tasnifi. yuridik tabiati.
   
2. 
   Xalqaro tashkilotlarning huquqlari, vakolatlari va funksiyalari. Xalqaro tashkilotlar organlari.
   
3. 
   Xalqaro tashkilotlar tomonidan qaror qabul qilinishi.
   
4. 
   Birlashgan Millatlar Tashkiloti organlarining roli va tizimi. BMTning ixtisoslashgan muassasalari.
   
5. 
   Mintaqaviy xalqaro tashkilotlar.
   
6. 
   Xalqaro konferensiyalar.
   

Xalqaro tashkilotlar tushunchasi va tasnifi
Hozirgi zamon xalqaro aloqalarida xalqaro tashkilotlar davlatlar hamkorligining shakllaridan biri sifatida muhim rol o‘ynaydi.
Xalqaro tashkilotlar tizimining murakkablashib borishi va vakolatlarining kengaytirilishi tabiiy tus olmokda. XXI asr boshida faoliyat ko‘rsatayotgan xalqaro tashkilotlarning soni 4 mingdan ortik. bo‘lib, 300 tasi hukumatlararo tashkilotlardir. Ular o‘rtasidagi aloqalar va olib borilayotgan hamkorlik ko‘lami xalqaro tashkilotlar tizimi haqida gapirishga imkon beradi.
«Xalqaro tashkilotlar» atamasi odatda davlatlararo (hukumatlararo) va nohukumat tashkilotlarga nisbatan qo‘llaniladi. Davlatlararo (hukumatlararo) tashkilot uchun quyidagi belgilar xarakterlidir:

• 
  birinchidan, davlatlarning a’zoligi;
  
• 
  ikkinchsdan, xalqaro ta’sis shartnomasining mavjudligi;
  
• 
  uchinchidan, doimiy organlarining mavjud bo‘lishi;
  
• 
  to‘rtinchidan, davlatlar suverenitetining xurmat qilinishi;
  

Xalqaro tashkilotlar xalqaro huquqning subyektlari hisoblanadilar.
Nohukumat xalqaro tashkilotlarning asosiy farqli belgilari ularning davlatlararo shartnoma asosida tashkil etilmaganliklari, jismoniy va yuridik shaxslarni birlashtirganliklari (masalan, Xalqaro huquq assotsiatsiyasi)dan iborat.
Azolarining tarkibiga ko‘ra xalqaro hukumatlararo tashkilotlar:

• 
  birinchi, universal, barcha davlatlar ishtirok etishlari uchun ochiq tashkilotlar (BMT va uning ixtisoslashtirilgan tashkilotlari);
  
• 
  ikkinchi, mintaqaviy, ma’lum mintakada joylashgan davlatlargina a’zo bo‘lishlari mumkin tashkilotlar (Yevropa kengashi, Afrika birligi tashkiloti)ga bo‘linadi.
  

Davlatlararo tashkilotlar umumiy va maxsus vakolatli tashkilotlarga bo‘linadi.
Umumiy vakolatli tashkilotlar faoliyati a’zo davlatlar o‘rtasidagi aloqalarning hamma (siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy va boshqa) sohalariga tegishli bo‘ladi.
Maxsus vakolatli tashkilotlarning faoliyat sohasi biror aniq, (siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy) soha bilan chegaralangan bo‘ladi.
Vakolatlari tabiatidan kelib chikdan xolda tasniflash davlatlararo va davlatlardan yuqori turuvchi tashkilotlarni farqlashga imkon beradi. Birinchi guruhga mavjud tashkilotlarning aksariyat qismi kiradi va ularning vazifasi davlatlar o‘rtasida hamkorlikni amalga oshirishdan iborat bo‘lib, bu borada qabul qilingan qarorlar a’zo davlatlarga yuboriladi. Davlatlardan yuqori turuvchi tashkilotlar maqsadi integratsiyaga yunaltirilgan. Bu tashkilotlarning qarorlari a’zo tashkilotlarning fuqarolari va yuridik shaxslariga bevosita yunaltirilgan bo‘ladi.