O’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi

Fuqaro va harbiy obyektlar. Obyektlar bo‘yicha cheklovlar hujum qat’iy ravishda faqat harbiy obyektlarga hamla qilish bilan cheklanishi shartligini nazarda tutadi. Bu prinsipning qoʻllanishi “fuqaro obyekti” va “harbiy obyekti” tushunchalari bilan bogʻliqdir.
QP I 52-moddasi 1-bandiga asosan:
“Fuqaro obyektlari, deganda 2-bandda tushuncha berilgan harbiy obyektlar qatoriga kirmaydigan barcha obyektlar tushuniladi”.
Harbiy obyektning ta’rifi I QP 52-moddasi 2-bandiga muvofiq ba’zi belgilarga egaki, har bir konkret holatda mavjud bo‘lishi shartdir (Qarang:I QP 52-moddasi 2-bandi.).
Harbiy obyektlarning asosiy belgilari quyidagilardir:
 obyekt “harbiy harakatlarga samarali ulush qo‘shishi zarur”;
 obyektning vayron etilishi tegishli shart-sharoitda sezilarli harbiy ustunlik berishi zarur.
Keltirilgan ta’rif jang qilayotgan taraflarga sezilarli darajada erkinlik berib, obyektlarni identifikatsiyalashda XGH talablariga rioya qilish borasida katta mas’uliyat yuklatadi.
Obyekt fuqaro yoki harbiy ekanligida shubha uyg‘ongan taqdirda norma kiritilganki unga muvofiq,
“Odatda fuqaroviy maqsadlar uchun mo‘ljallangan obyektdan, masalan, ibodat maskani, uy yoki boshqa xil turar-joy imorati yoxud maktabdan harbiy harakatlarni samarali qoʻllab-quvvatlashda foydalanilmayotgani borasida muayyan gumon mavjud bo‘lgan taqdirda, bunday obyektdan fuqaroviy maqsadlarda foydalanilayotgani taxmin etiladi” (QP I 52-moddasi).
Harbiy harakatlarni olib borishning taqiqlangan usullari va vositalari
Urushni olib borishning taqiqlangan usullari va vositalariga cheklovlar o‘rnatuvchi asosiy hujjatlar 1907-yildagi Gaaga nizomi, 1949-yildagi Jeneva konvensiyasiga 1977-yildagi Qo‘shimcha protokollar va qurollarning konkret turlariga nisbatan qabul qilingan bir qator shartnomalardir.
XGH haddan tashqari qiynaydigan yoki tan jarohati yetkazadigan vosita va usullardan foydalanishni taqiqlaydi. Bu qoida asosida ma’lum turdagi qurollardan foydalanish taqiqlangan. Boshqa turdagi qurollardan foydalanish usullariga nisbatan cheklovlar o‘rnatilgan1.
Masalan, ba’zi turdagi qurollardan foydalanish usullariga nisbatan cheklovlar o‘z ichiga 1997-yil piyodalarga qarshi minalarni taqiqlash haqidagi Ottava konvensiyasini, 2003-yil urushning portlovchi boqimandalari bo‘yicha Protokoli (BMTning 1980-yil odatiy qurollarning konkret turlari bo‘yicha Konvensiyasiga qo‘shimcha sifatida) va 2008-yil kassetali jang qurolini taqiqlash haqidagi konvensiyani qamrab oladi.
Qurolning noma’qul turlarini taqiqlash va cheklash bilan birga XGH odatiy, “joiz” qurol turlarini ishlatishga cheklovlar o‘rnatgan.
Xalqaro gumanitar huquq yana qurolli mojarolarni olib borishning vosita va usullarini tartibga soladi. Qurolli mojaroda harbiy emblemalardan suiste’mol qilinishining oldini olish va yollanma askarlarga muomala qilish haqida normalar mavjud. Hech kimni omon qoldirmaslik haqida buyruq berish taqiqlanadi.
Qurolsizlantirilgan zonalar va himoya etilmaydigan joylarga nisbatan maxsus qoidalar qoʻllaniladi.