O’zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi toshkent davlat agrar universiteti


Pul mablag‘lari auditini o‘tkazish tartibi



Download 202,5 Kb.
bet12/15
Sana25.06.2022
Hajmi202,5 Kb.
#704855
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15
Bog'liq
pul mablag\'i auditi

3.2 Pul mablag‘lari auditini o‘tkazish tartibi.
1. Kassa, kassa muomalalari va pul hujjatlari auditi.
Kassani tekshirishni boshlaganda auditor quyidagilarni aniqlashi lozim:

shaxslar) ishlashini;

  • kassirning faqat tekshirilayotgan korxonada ishlashi yoki o’rindoshlik asosida

boshqa korxonalarga ham xizmat ko’rsatishi;

  • kassirning kassa muomalalarini yuritish qoidalari bilan tanishganligi;

Kassani tekshirganda auditor quyidagi tartibga rioya qilishi lozim:
kassani tekshirish, tekshirilayotgan korxona bosh buxgalteri va kassiri ishtirokida amalga oshiriladi, tekshirish paytida boshqa shaxslar qatnashishi mumkin emas;

  • kassani tekshirish paytida barcha kassa muomalalari to’xtatiladi. Kassani

tekshirish imkoni bo’lmay qolganda yoki bir nechta kassa bo’lganda ularning barchasi auditor tomonidan muhrlanib, kalitlar kassirda, muhr esa auditorda saqlanadi;

  • kassadagi naqd pullar, qimmatli qog’ozlarni sanash auditor, kassir va bosh

buxgalter tomonidan amalga oshiriladi. Pullar kassada taxtlangan (o’ramda) yoki tarqoq holda bo’lishdan qat’iy nazar, barchasi sanoqdan o’tkazilishi shart;

  • sanash tugaganidan so’ng auditor tekshiruvda aniqlangan pul

mablag’larining summasi haqida alohida (oraliq) dalolatnoma tuzadi(1ilova).

  • turli shaxslarning tilxatlari, to’liq rasmiylashtirilmagan kassa chiqim

orderlari, vedomostlar, schyotlar va boshqa shunga o’xshash hujjatlar kassadagi naqd pul qoldig’iga qo’shilmaydi va auditor tomonidan isbotlovchi kassa hujjati sifatida qabul qilinmaydi. Shuningdek, kassadan naqd pul berish bo’yicha kimga, kimning topshirigi bilan, qachon, qaysi maqsadlar uchun qancha summada pul berilganligi ko’rsatiladi va shubxali hujjatlar aniqlanganida ham shunday qilinadi;

  • boshqa korxona, tashkilot va shaxslarning pullari hamda qiymatliklarini

korxona kassasida saqlash man qilinganligi sababli, kassada saqlanayotgan barcha pul va boshqa qiymatliklar auditor tomonidan tekshirilayotgan korxonaga tegishli deb hisoblanishi lozim;

  • auditor kassada oshiqcha chiqqan pul yoki kamomadni tekshirish

dalolatnomasida ko’rsatadi va ayni paytda oshiqcha chiqish yoki kamomad sabablari haqida kassirdan yozma tushuntirish xati olish lozim.
Auditor to’g’ri rasmiylashtirilgan kassa hujjatlarini kassirga hisobot tuzish
va unda tekshiruv paytida bo’lgan qoldiqni ko’rsatish uchun beradi. Tekshiruv paytida kassada ish haqi to’liq tarqatilib ulgurmagan vedomostlar bor bo’lsa, auditor bosh buxgalter va kassirga vedomostlarni belgilangan tartibda hisobotga qo’shishni taklif etadi. Agarda kassani tekshirish, ish haqi tarqatish davriga to’g’ri kelib, ko’p xodimlarga ish haqi tarqatilmagan vedomostlar bo’lsa, bunday vedomostlar kassir hisobotiga qo’shilmasdan, dalolatnomada kassa hisobotiga kiritilmagan, qisman to’langan chiqim hujjatlari (to’lov vedomostlari) sifatida yozib qo’yilishi mumkin.
Bu holda har bir to’lov vedomostida qaysi tartib raqami bo’yicha ish haqi berilganligi va uning jami summasi ko’rsatiladi. Ushbu yozuv kassir, bosh buxgalter va auditor imzolari bilan tasdiqlanadi.
Shuningdek, kassani tekshirishda kassada saqlanayotgan qimmatli qog’ozlar
(aktsiyalar, obligatsiyalar, sertifikatlar va boshqalar), YoMM talonlari, qat’iy hisobot blankalari, sanatoriya va dam olish uylari yo’llanmalari, aviachiptalar va boshqa qimmatli qog’ozlar ham tekshirilib, ularning mavjudligi dalolatnomada ko’rsatiladi.
Auditor kassadagi pul mablag’larini tekshirish bilan birga ayni paytda seyflar
(o’tda yonmaydigan shkaflar), kassaning jihozlanishi, ish kunining oxirida kassa
eshiklari va seyflar (shkaflar) muhrlanishi, signalizatsiya o’rnatilganligi va uning
ishlashi, kassani qo’riqlashning tashkil etilishi, kassir «olindi», «to’landi» degan
shtamplar bilan ta’minlanganligi ham tekshiriladi.
Butun tekshirilayotgan davrga tegishli barcha kassa hujjatlari yoppasiga
tekshirilishi shart.
Auditor bankdagi hisob-kitob schyotidan olingan pullarni to’liq va o’z vaqtida
kirim qilinganligini tekshirishda muomalalarni o’zaro taqqoslash usulini qo’llaydi. Bunda № 1-jurnal orderining vedomost tomonida 5010–«Milliy valyutadagi pul mablag’lari» schyotining debeti bo’yicha aks ettirilgan summalarni №2-jurnal orderda aks ettirilgan. 5110–«Hisob-kitob schyoti»ning kredit oborotlari bilan solishtiriladi ular bir-biriga to’g’ri kelishi shart.
To’g’ri kelmaslik hollari uchraganda summalar kassa kirim orderlari, bank
ko’chirmalari, kassir hisobotlari, cheklar koreshoklari bilan solishtiriladi, zarur
hollarda esa bevosita bank muassasasida tekshiriladi.
Agar bank ko’chirmalarida o’chirilgan, to’g’rilangan, shuningdek, qoldiqlar
to’g’ri kelmasa, bankdagi hisob-kitob schyotidan ishonchli ko’chirmani olish zarur.
Kassa muomalalarini tekshirishda kassa hisobotiga ilova qilingan hujjatlarning quyidagi shakllaridan foydalaniladi: KO-3 yoki KO-3a shakl. «Kirim va chiqim kassa hujjatlarini ro’yxatga olish jurnali», ordersiz rasmiylashtiriladigan pul kirimi hujjatlari, KO-4 shakl «Kassa daftari», KO-5 shakl «Kassir tomonidan qabul qilingan va berilgan pullarni hisobga olish daftari», 5010 «Milliy valyutadagi pul mablag’lari», 5020-«Xorijiy valyutadagi pul mablag’lari», 5520-«Chek daftarchalari», 5610-«Pul ekvivalentlari», 5710-«Yo’ldagi pul mablag’lari» va 5810-«Qimmatli qog’ozlar» schyotlari yuritiladigan hisob registrlari (Jurnal-orderlar, vedomostlar, daftarlar, Bosh daftar, tegishli sanaga tuzilgan balanslar va boshqalar).
Bunda kassa hujjatlarini rasmiylashtirishga ham e’tibor berish zarur, xususan har bir hujjatda oluvchilar imzosi borligi; kirim hujjatlariga «olindi» degan, chiqim
hujjatlariga esa «to’landi» degan shtamplar bosilganligi hamda ularning sanasi
ko’rsatilganligi, shuningdek, ularda o’chirilgan va tuzatilgan izlar yo’qligi aniqlanishi lozim.
Amaliyotda kassaga doir suiste’mol qilishlar asosan ish haqi va hisobdor
summalar bo’yicha ko’p uchraydi. Bunda vedomostlarga «o’lik jonlar»ni kiritish,
berilishi lozim bo’lgan jami summani oshirib ko’rsatish, kassa hisobotiga qayta
qo’shish maqsadida chiqim hujjatlarini oldingi kassa hisobotlaridan chiqarib olib,
sanasini o’zgartirish va tuzilayotgan kassa hisobotiga kiritib, undagi summani
ikkinchi marta hisobdan chiqarish hollari ham uchraydi. Auditor bulardan tashqari
kassa muomalalarini tekshirish jarayonida quyidagilarga ham alohida e’tibor berishi
lozim:

  • tekshirilayotgan kassaning korxonada har chorakda to’satdan tekshirilishi;

  • kassirning kassa hisobotlarini o’z vaqtida topshirishi;

  • kassa hisobotlarida va kassa daftarida hisobotlarni hamda unga ilova qilingan

hujjatlarni tekshirishga qabul qilinganligi to’g’risida bosh buxgalter yoki muovinining imzosi borligi;

  • ish haqi berish, xizmat safari va xo’jalik sarflariga va boshqa maqsadlar uchun

bankdan olingan pullarning maqsadga muvofiq ishlatilishi;

  • kassa qoldiqlarining tekshirilayotgan korxona uchun bank tomonidan

belgilangan limitga to’g’ri kelishi;

  • berilmagan ish haqi summalari va realizatsiyadan tushgan nakd pul

daromadlarining bankka o’z vaqtida topshirilishi;

  • naqd pullarni begona shaxslarga ishonchnomasiz berish hollari va shunga

o’xshashlar;

  • to’lg’azilmagan cheklarga rahbar va bosh buxgalter tomonidan imzo

qo’yilishi

  • va cheklarni kassirga bankdan pul olish chog’ida mustaqil to’ldirish uchun

berish hollari;

  • chek daftarchasi bosh buxgalter seyfida saqlanishi o’rniga amaldagi tartibni

buzib, kassirga berib qo’yilganligi;

  • korxonada «Kassa kirim va chiqim hujjatlarini qayd qilish daftari» (KO-3

shakl) va «Kassa daftari» (KO-4 shakl)ning mavjudligi, daftarlarning barcha

  • varaqlari raqamlanib, oxirgi betida varaqlar soni ko’rsatilganligi, ip o’tkazib

boglanganligi hamda rahbar va bosh buxgalter imzosi bilan tasdiqlanib muhrlanganligi;

  • kassa orderlari va boshqa pul hujjatlarida tegishli mansabdor shaxslar va pul

oluvchilar imzolarining mavjudligi va ularning haqiqiyligi;

  • kassa hujjatlariga maxsus shtamp bosilishi;

  • pul mablag’lari, xarajatlar va boshqa balans schyotlariga olib borilib hisobot

taqdim etilmaydigan muomalalarning qonuniyligi;

  • kassa muomalalariga oid schyotlar boglanishlari (korrespondentsiyalari) ning

to’g’riligi;

  • to’lanmagan summalarning o’z vaqtida deponentga o’tkazilishi va h. k.

Auditor bunday faktlar mavjud bo’lganda bu muomalalarning sababini, ular
kimnning farmoyishi bilan amalga oshirilganligi va buning orqasida suiste’mol qilish berkitilmaganligini ham aniqlashi lozim.
Kassa hujjatlarini tekshirish ayni paytda kassa va moliya intizomini tekshirish
bo’lib ham hisoblanadi.

Download 202,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish