O`zbekiston respublikasi qishloq va suv xo`jalik vazirligi

Rivojlanishi.  Stress  omillarning  nafas  yo’llariga  noqo’lay  ta’siridan  keyin 

mikroorganizmlarning rivojlanishi kuzatiladi, ular nafas a’zolariga qon yoki limfa 

orqali  boshqa  a’zolardan  ham  o’tishi  mumkin.  Nafas  yo’llarida  ayniqsa,  kichik 

broxlarda ekssudatning to’planishi ularning obturasiyasiga sabab bo’ladi.  

Belgilari.  Kasallangan  hayvonlar  bir  xil  pozada  uzoq  vaqt  yotadi  yoki  bir-

biriga  tiqilib  yotadi.  Tana  harorati  1-2

0

S  ga  ko’tarilib,  nafas  qiyinlashadi,  qorin 

tipidagi nafas kuzatilib, uning chastotasi bir daqiqada 60-80, puls 200 martagacha 

yetadi.  

---

4 

 

Burun  quruq,  ishtaha  o’zgargan  yoki  yo’qolgan,  tana  muskullarining 

bo’shashishi, harakatlanganda hansirash qayd etiladi. 

Yangi  tug’ilgan  hayvondarda  kasallik  o’tkir  tarzda  kechib,  klinik  belgilar 

yaqqol namoyon bo’lmasligi mumkin. Ularda holsizlanish, tananing sovib ketishi, 

nafas xarakatlarining bo’g’iq eshitilishi yoki xirillash, oyoqlar va tovon qismining 

shishgan, ko’kimtir rangda bo’lishi, qonda yadroni chapga siljishi bilan kechadigan 

leykositoz,  eritrositlar  soni  va  gemoglobin  miqdorining  kamayishi  kuzatiladi. 

Kasallik  8-15  kun  davom  etadi.  O’z  vaqtida  samarali  davolash  tadbirlari 

o’tkazilmasa o’lim foizi yuqori bo’ladi. Yallig’lanish jarayoni plevra, perikard va 

miokardga o’tishi mumkin.  

Tashxisi.  Katta  yoshdagi  hayvonlarda  qorin  tipidagi  yuzaki  nafas  va  burun 

oynasining  quruq  bo’lishi,  xarakterli  bo’lib,  yangi  tug’ilgan  hayvonlarda  bu 

belgilarni aniqlash qiyin. Birinchi navbatda shamollash, tug’ish jarayonining uzoq 

davom  etishi,  ona  hayvonlar  agalaktiyasi,  uyalarning  isitilishi,  yosh  hayvonlarda 

diareya kuzatilishi kabilarga e’tibor berishi kerak.  

Bronxopnevmoniyani  yuqumli  kasalliklar  paytidagi  birlamchi  kasalliklardan 

farqlash lozim. 

Davolash.  Katta  yoshdagi  hayvonlarni  davolashda  antibiotiklardan  penisillin 

(norka  va  sobolga  25000-50000  TB,  tulki  va  chiyabo’rilarga  50000-100000  TB), 

bisillin  (shunga  mos  ravishda  50000-300000  TB)  penisillin  bilan  streptomisin 

(25000-50000  TB)  tetroolean  (10-40  mg)  kabilarni  muskul  orasiga  yuborilganda 

davolash samarasi yuqori bo’ladi.  

Kasallangan yosh hayvonlar issiq xonalarga yoki maxsus termostatga bir ikki 

soatga  ajratib  qo’yiladi,  keyin  onasiga  emiziladi.  Qunduz  va  sobol  bolalariga 

so’rg’ichlar  yordamida  yosh  bolalar  uchun  sutli  aralashmalardan  ichiriladi. 

Giperimmun  zardoblar,  gidrolizin  yoki  fiziologik  eritma  (200  ml),  500000  TB 

antibiotik birgalikda teri ostiga yuboriladi. Bu eritmadan 5 kunlikkacha 0,2-0,5 ml, 

kattaroq yoshdagi hayvonlarga 1 ml/kg miqdorida yuboriladi. 

Yosh  hayvonlarni  davolashda  antibakterial  preparatlar  bilan  birgalikda 

vitaminlar qo’llaniladi. 

Profilaktikasi.  Xonalar  ona  hayvonlarning  bolalashidan  oldin  dezinfeksiya 

qilinib,  quruq  to’shamalar  solinadi.  Bolalatish  paytida  nazorat  qilinib  turiladi  va 

yangi  tug’ilgan  bolalarning  emishlariga  e’tibor  qilinadi.  Onasining  suti  yetarli 

bo’lmaganda glyukoza va askorbin kislotasi eritmalari, sutli aralashmalar (malish, 

laktogen) emizgichlar yordamida ichiriladi.  

Bronxopnevmoniyani  oldini  olish  uchun  mo’ynali  hayvonlar  saqlanadigan 

uyalarni yaxshi isitish, turli xil shovqinlarni kamaytirish lozim.