O’zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi Samarqand qishloq xo’jalik instituti

7.3.O^,zgarmas va o^,zgaruvchan tarkibli indekslar

O’zgaruvchan va doimiy tarkibdagi indekslar sifat ko’rsatkichlarining o’zgarishini tavsiflashda qo’llaniladi. sifat ko’rsatkichlarining o’zgarishi quyidagi omillar o’zgarishiga bog’liq bo’ladi:

1.O’rtalashtirilayotgan belgining o’zgarishi

2. hodisalar vaznlari tuzilishining o’zgarishi.

Masalan,donli ekinlar o’rtacha hosildorligining o’zgarishi hao bir ekin turi hosildorligining o’zgarishi donli maydoni tarkibida yuqori hosilli ekinlar maydonining o’zgarishiga bog’liq bo’ladi

Ikki omilning tasirini birgalikda ko’rsatuvchi indeks o’zgaruvchan tarkibdagi indeks deb ataladi.

Bunda,ch – o’rtalashtirilayotgan belgilar darajasi

F - o’rganilayotgan belgilar vazni

Hodisaning o’zgarishiga faqat indekslashtiriladigan miqdorning tasirini ifodalovchi indeks doimiy tarkibdagi indeks deb ataladi.

Smfat belgisining o’rtacha darajasining o’zgarishiga vaznlar tuzilmasi o’zgarishining tasirini ifodalovchi indeks ,tuzilmaviy indeks deb ataladi.

Doimiy tarkibdagi indeks bilan tuzilmaviy indeks ko’paytmalarining yig’indisi o’zgaruvchan tarkibdagi indeksga teng kelishi kerak.

Nazorat savol va topshiriqlar

1.Indeks deganda nimani tushunasiz?Tushuntiring.

2. Indeksningqanday turlarini bilasiz?

3.Idividual va umumiy indekslar mazmuni va ahamiyati

4.O’rtacha indekslar qanday hisobnadi ?

Mustaqil ish topshiriqlari

Quyidagi malumotlardan foydalanib,individual va umumiy indekslarni hisoblang va tarif-baho bering

Ko’rsatkichlar	Bazis yili	Hisobot yili
Sotilgan paxta miqdori,s	150	160
Sotilgan bug’doy miqdori,s	200	250
1 s. paxta bahosi, mingso’m	75	86
1 s. bug’doybahosi, mingso’m	57	61
Jami pul tushumi, mingso’m	?	?

Tavsiya etiladigan adabiyotlar

1.Abdullayev Yo. – Statistika nazariyasi.Darslik. T.: 2002.

2.Abdullayev Yo.,Qudratova O. – Statstika.Darslik . T.: 2011.

3.Statistika.X.A.Shodiyev tahriri ostida. T.: Ibn Sino,2004.

4.Qudratov T. –Qishloq xo’jalik statistikasi. Maruzalar matni. Samarqand -2002.

.