O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi samarqand qishloq xo’jalik institut

DVIGATELINING ISIQLIK HISOBI

Dvigatel D-144

Silindrlar soni ta

Dvigatelning nominal quvvati kVt

Slindr diametri mm

Porshen yo’li mm

Tirsakli valning aylanish chastotasi

-siqish darajasi,

-havoning ortiqchalik koeffisiyenti,

-qoldiq gazlar temperaturasi, , K

Qo’shimcha ko’rsatgichlar:

-atmosfera bosimi, MPa

(puflovichli dvigatellar uchun MPa)

-atmosfera temperaturasi, K

-qoldiq gazlar bosimi, =0,115 MPa

-yangi zariyadning qo’shimcha qizishi, S

-issiqlikdan foydalanish koeffisiyenti,

-bosimning oshish darajasi,

-yoqilg’i tarkibi,
Ish jism ko’rsatgichlari

Bir kilogramm yoqilg’ini to’la yonishi uchun zarur bo’lgan havo miqdori

kg yoki kmol

Yangi zariyad miqdori

kmol

Yonish mahsulotlarining miqdori

;

bo’lganda

Yonish maxsulotlarining umumiy miqdori:

Yonuvchi aralashma malekulyar o’zgarishining ximyaviy koeffisiyenti

;

Kiritish jarayoni:

Yangi zaryadning qizishi qabul qilamiz

Kirishda zariyad zichligi

;

bu yerda; -universal gaz doimiysi, =287 J/(kg.gradus)

Kiritish jarayonida bosimning yo’qolishi

; mPa

Qabul qilamiz ; va m/sek

Kiritish jarayoni oxiridagi bosim

; mPa

Qoldiq gazlar koeffisiyenti

;

Kiritish jarayoni oxiridagi temperatura

To’ldirish koeffisiyenti

;

Siqish jarayoni:

Politropik siqishning o’rtacha ko’rsatgichlari

( va ) ni qiymatlariga asosan va

Siqish jarayoni oxiridagi bosim va temperatura

;

; Siqish jarayoni oxirida o’rtacha molyar issiqlik sig’imi a)Xavo

b) Qoldiq gazlarning mollar soni

va bo’lganda



; kmol

v) Ish aralashma

Yonish jarayoni:

Toza zaryadning molekulyar o’zgarish koeffisiyenti

;

Ish aralashmaning molekulyar o’zgarish koeffisiyenti

Ish aralashma yonganda ajralib chiqadigan issiqlik

;

Yonish maxsulotlarining o’rtacha molyar issiqlik sig’imi

Issiqlikdan foydalanish koeffisiyent

Dastlabki kengayish darajasi

Yonish jarayoni oxiridagi bosim

;

Dastlabki kengayish darajasi

Kengayish jarayoni:

So’nggi kengayish darajasi

Politropik kengayish o’rtacha ko’rsatkichi,

Qabul qilamiz

Kengayish jarayoni oxiridagi bosim va temperatura

Qabul qilingan temperaturani tekshirish

Xatolik, :

xatolik gacha

Ish siklining indikator ko’rsatgichlari:

Hisobiy indikator bosim

O’rtacha indikator bosimni

;

Indikator f.i.k.

Indikator nisbiy yoqilg’i sarfi

;

Dvigatelning effektiv ko’rsatgichi

Mexanik ishqalanishlarni yengish uchun sarf bo’lgan quvvat

;

bu yerda, porshenning o’rtacha tezligi,

O’rtacha effektiv bosim

;

Mexanik f.i.k.

;

Effektiv f.i.k.

;

Effektiv nisbiy yoqilg’i sarfi

:

Soatlik yoqilg’i sarfi

;

Normal temperaturada ishlaganda esa

Farqi

Demak dvigatel sovuq xolda ishlaganda soatiga 2,39 kg yoqilg’i ko’p yoqar ekan.
Issiqlik balansi.

Yoqilg’i bilan dvigatelga kiritilgan issiqlikning umumiy miqdori

;

Dvigatelning bir daqiqada ekvivalent ishi uchun sarf bo’lgan issiqlik miqdori

Dvigatel sovuq holda ishlaganda (soatlik yoqilg’i sarfi o’zgarmas bo’lsa) uning effiktiv quvvati.

;

Dvigatel sovuq ishlaganda

Sovutuvchi muxidga uzatilgan issiqlik

bu yerda, -proporsionallik koeffisiyenti

4 taktli dvigatellar uchun

silindirlar soni ,

silindir diametri ,

tirsakli val aylanish chastotasi , 2000

daraja ko’rsatgichi ,



;
Ventilyator hisobi

Ventilyator bilan haydaladigan sovutuvchi havo miqdori

bu yerda,sovituvchi muhitga uzatiladigan issiqlik,,

havoning silindirga kirishdagi va chiqishdagi temperaturasiga

bog’liq xolda issiqlik sig’imi,

silindirga kirishdagi havoni temperaturasi

silindirdan chiqishdagi havoni temperaturasi

Qabul qilamiz

Ventilyator bilan haydaladigan havo miqdori

;
bu yerda,ventilyatorga kirishdagi havo zichligi,

ventilyatorning hajmiy f.i.k 0,95

ish bajarishda foydalanilmagan havoni miqdorini hisobga

oluvchi koeffisiyent. (0,9….0,95)

Havoning zichligi quyidagi formula bilan aniqlanadi

bu yerda, atmosfera bosimi , 0,1

universal gaz doimiysi, 287

ventilyatorga kirishdagi havo tempiraturasi

Ventilyator bilan hosil qiladigan bosim

bu yerda, ventilyator bilan hosil qilinadigan bosim

tezlanish koeffisiyenti ,0,75…..0,8

Ventilyator uchun sarf bo’ladigan quvvat

bu yerda, ventilyator f.i.k, 0,6….0,7

Dvigatelning tezlik xarakteristikasi
Dvigatelni tashqi tezlik xarakteristikasini qurish uchun professor I. M Lenin taklif etgan usuldan ya’ni dvigatel quvvati, tirsakli val aylanish chastotasi va nisbiy yoqilg’i sarfi qiymatlarining prosent hisobidagi bir biriga bog’liqligidan foydalanamiz.

Dvigatel normal temperaturada ishlaganda.

-jadval

1%20406080100 4008001200160020002%174167871007,8228,8630,8240,02463186,7225,14245,27238,86219,6546,037,48,910,211,595771,09392,36288,7254,8252

Dvigatel sovuq holda ishlaganda soatlik yoqilg’i sarfi normal temperatura holatida ishlagandagisi bilan bir xil

-jadval

1%20406080100 4008001200160020002%174167871006,4815,6325,54733,1738,133154,7186,5203,3197,918246,037,48,910,211,595930,5473,4348,3307,5304

Dvigatel sovuq holda ishlaganda dvigatel quvvati normal temperaturada ishlagani bilan bir xil bo’ladi.

-jadval

1%20406080100 4008001200160020002%174167871007.8218,8630,8240,02463186,7225,14245,27238,86219,6547,99,310,7712,3513,985617,78493,1349,6308,5304Dvigatel burovchi moment quyidagi formula bilan aniqlanadi.

;

bu yerda dvigatelning tirsakli val aylanish chastotasiga mos holdagi

quvvati,

tirsakli val aylanish chastotasi,

Maksimal yoqilg’i sarfi quyidagi formula bilan aniqlanadi.

;

Dvigatel normal tempiraturada ishlaganda

Dvigatel salt ishlaganda soatlik yoqilg’i sarfi quyidagi formula bilan aniqlanadi.

Tirsakli val burovchi momenti maksimal qiymatga ega bo’lganda nisbiy yoqilg’i sarfi nominal quvvatiga nisbatan 15 -20 % ko’p bo’ladi.

Dvigatel normal temperaturada ishlaganda.

1200 bo’lganda

9-rasm: Tirsakli valning aylanish chastotasiga bog’liq holda soatlik yoqilg’i sarfining o’zgarishi

, va larning qiymatlarini tirsakli valning aylanish chastotasiga bog’liq holda soatlik yoqilg’i sarfining o’zgarishini ifodalovchi grafikka qo’yib to’g’ri chiziq bilan birlashtiramiz.

Soatlik yoqilg’i sarfining qolgan qiymatlarini tirsakli val aylanish chastotasiga mos holda grafikdan olamiz.

Dvigatel normal temperaturadaishlaganda yoqilg’i sarfi

Nisbiy yoqilg’i sarfi quyidagi formula bilan aniqlanadi

1) ; ;

2) ; ;

3) ; ;

4) ; ;

5) ; ;

Dvigatel sovuq ishlaganda nominal quvvatga erishish uchun yoqilg’i sarfi





– bo’lganda 1200

Salt ishlaganda

Dvigatel sovuq ishlaganda dvigatel quvvati 46 kv ga erishish uchun soatlik yoqilg’i sarfi

1) ; ;

2) ; ;

3) ; ;

4) ; ;

5) ; ;