О‘zbekiston respublikasi oliy ya 0 ‘rta maxsus ta’lim yazirligi

Mazkur ta ’limotni yod oling!
Ushinskiyning dars va o ‘qitish usullari haqida
Ushinskiy ta ’lim-tarbiya ishida o ‘qituvchilarning faolligiga va 
ta-shabbuskorligiga tayanish kerakligini uqtirar ekan, ta ’lim 
bolalarga mukammal bilim bermog‘i va malakalar hosil qilishi uchun 
aniq-ravshan, shu bilan birga tartibli va izchil bo‘lmog‘i lozim deb 
ta ’kidlaydi.
Ushinskiy bilim to‘g‘risidagi o ‘z nazariyasiga ham ohang bir 
suratda, bilim tizimini tashqi olam to ‘g ‘risidagi o ‘zaro uzviy
126

---

bog‘langan bir butun bilim deb tushunadi. U ningcha, tizim
bilimlarni o ‘z!ashtirishga imkon beradi.
Ushinskiy ta ’lim jarayonidagi ko‘rgazmalik bola bevosita idrok 
etadigan aniq obrazlar asosida bo ‘lishini ta ’kidlaydi.
Ushinskiy ko'rgazmalik tushunchasiga suratlar, kolleksiyalar, 
modellar, jadvallar va boshqa ko‘rgazma qurollarni, biz ko‘rib 
turgan olamdagi buyumlar va hodisalarni, shuningdek, bolaning 
turm ush tajribasini va badiiy asarlardan aniq obrazlar orqali 
idroklangan hayotiy voqealami ham kiritgan.
Ushinskiy ko ‘rgazmali ta ’lim usulini m ukam m allashtirdi, 
suratlardan foydalanib, bolalarga hikoya qilib berish va bolalaming 
suratlarga qarab so‘zlab berishlari usullarini asoslab, bu usulning 
bir qancha aniq qoidalarini yaratdi. Suhbat uchun foydalanilgan 
suratlarni sinf devoriga osigMik qoldirish lozimligini, bu suratlar 
o ‘tilgan darslarning ko‘chirmasi bo ‘lishini va bolalarning o ‘qib 
o ‘rganib olishlarini, xotirlashga yordam berishini uqtirdi.
Ushinskiy taklif etgan o ‘quv rejasi quyidagilarni qamragan
edi:
Ushinskiy o ‘zining barcha nazariy va amaliy ishlarini bosh- 
lang‘ich m aktabni keyingi um um iy m a’lum otning chinakam
poydevori bo ‘la oladigan qilib tashkil etilishiga qaratdi. Binobarin, 
Ushinskiy o ‘z xizmatlari bilan Rossiyada boshlang‘ich ta ’limga 
asos soldi.
127

---