О‘zbekiston respublikasi oliy ya 0 ‘rta maxsus ta’lim yazirligi

Buni yod oling!
Tufuliyat o ‘tgach ki bo‘ldi shabob,
Xirad nuri soldi dum og1 ichra tob.
Kishining bu vaqt ikkidur holati.
Erur aqli yo nafsining quw ati.
Agar aqliga q u w at o ‘ldi fuzun 
Bulur yaxshi ishlar son rahnam un.
«X am sa»dan olingan m azk u r p arch ad a N avoiy bolaga 
yoshligidan tarbiya bermasa, yigitlik davrida yomon yo‘lga tushib 
ketishi mumkinligini, juda yoshlikdan berilgan tarbiya esa, insonni 
yaxshi xulq va fazilatlar sari yetaklshini ta ’kidlaydi.
Sizga ibrat!
Navoiy tarbiya ta ’siriga berilmaydigan, xalqqa musibat kelti- 
ruvchi fosiqlarga shafqatsiz bo‘lish kerak va ularni tarbiyalash bilan 
inson qatoriga qo ‘shib bo‘lmaydi deb uqtiradi.
Nokasu nojins avlodin kishi b o isin debon,
Chekma m ehnat kim, latif o ‘lmas kasofat olami.
Kim kuchuk birla хоЧикка necha qilsang tarbiyat.
It bo'lur, dog‘i eshshak, bolm aslar aslo odami.
Demak, nokas, vijdonsiz va fosiqlarga haqiqiy kishilik xislatlarini 
singdirib boMmaydi.
Navoiy hayotda ilmiga amal qilish, o'rganganlarini hayotga 
tatbiq etish m asalasiga alohida e ’tib o r beradi. M asalan, и 
«Maxbub ul-qulub» asarida ilm o ‘qib uni ishlatm agan kishi, 
u ru g ‘ sochib hosildan bahra olm agan dehqonga o ‘xshaydi deb 
ta ’kidlaydi.
Ilm o ‘qib qilmag‘on amal maqbul,
D ona sochib ko‘tarmadi maqsul.
69

---

Navoiy nazdida:
— Inson uchun toj, davlat va boshqalar emas, balki eng 
yaxshi fazilatlar ziynatdir.
— Barcha insoniy xislatlar odobdan boshlanadi.
— Qanoat insoniy belgisi. U insonni yomon kunlardan asraydi.
Sabr achchiqdir — ammo foyda beruvchi, qattiqdir — ammo
zararni daf etuvchi, sabr shodliklar' kalitidir va bandlar ochqi- 
chidir.
Alisher Navoiy xalqqa ish bilan ham, so‘z bilan ham, ko‘ngil 
bilan ham foyda keltirish kerakligini aytadi, xalq manfaati uchun 
ishlaydigan, xalqning baxt-saodati uchun kurashadigan kishilarni 
haqiqiy odam deb biladi («Xamsa»dan):
Odami ersang demagil odami.
Oniki yo‘q xalq g‘amidin g ‘ami.
Xalqqa yordam berishni istamaydigan, xudbin, qora ko‘ngil, 
hasadchi odamlar to ‘g‘risida Navoiy yozadi:
Ulki xayoli bori fosid durur,
Barcha salox ahliga hosid durur.