O’zbekiston respublikasi oliy va va o’rta maxsus ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi qo'qon davlat pedagogika instituti biologiya o`qitish metodikasi kafedrasi

Odamni genetik jihatdan o’rganishning qulaylik tomonlari shundaki, uning 
ko’pgina fenotipik ya’ni anatomik, fiziologik, immunalogik, biokimyoviy va 
klinik belgilari juda yahshi o’rganilgan. 
 
Antropogenetikaning bir qismi bo’lgan tibbiyot genetikasining asosiy tekshirish 
usullaridan tibbiyot amaliyotiga moslashtirilgan holda foydalaniladi. Odam irsiyatini 
o’rganish usullarini ishlab chiqishda Frensis Galtonning hizmatlari buyukdir. U o’z 
tadqiqotlarida genealogiya va egizaklar usullaridan keng foydalandi, shogirdi K.Pirson 
bilan hamkorlikda biometrik genetikaga asos soldi. Hozirgi davrda tibbiyot 
genetikasining usullari soni ancha ko’payib, hatto molekulyar biologiyaning eng yangi 
usullarini ham o’z ichiga oladi. 
F.Galton o’zining 1865 yilda yozgan "Talantning va harakterning irsiylanishi" 
asarida o’z zamonining eng mashhur odamlarining biografiyalarini o’rganib, ulariing 
tanlagan kasblarida qo’lga kiritilgan katta muvaffaqiyatlari ko’p jihatdan irsiyatga 
bog’liq ekanligini aniqladi. F.Galtondan ham ancha oldin odam belgilarining 
irsiylanishi to’g’risida ayrim ma’lumotlar mavjud edi. Moperti (XVIII asrda) 
polidaktiliyaning ayrim oilalarda ko’proq uchrashini aniqladi. Nasse (XIX asr 
boshlarida) gemofiliyaning irsiylanish haqidagi empirik qonunini taklif etdi. 
Odam genetik tekshirish ob’ekti sifatida ancha kamchiliklarga ega. Bularning 
eng asosiysi — odamlarda duragaylash, ya’ni eksperimental duragaylash usulini 
kullash mumkin zmasligadir. Shunday bo’lishiga qaramasdan kishilik jamiyatida 
nikohning har hil tiplarini topish mumkin, kerakli nikoh tiplarini topish uchun izchillik 
bilan tekshirish lozim. uzoq qarindoshlar frisida aniq ma’lumotlar to’plash ham ancha 
qiyin, holbuki bularsiz to’g’ri genealogik kartalarni tuzish mumkin emas. 
Noqulayliklardan yana biri oilalarda farzandlar sonining ancha kamligidir. Bu 
noqulayliklarga barham berish uchun ma’lum belgi (kasallik) uchraydigan ko’proq 
oilalarni o’rganish lozim. Odam hromosomalarining sonining ancha ko’pligi (23 juft) 
ham noqulayliklardan biridir. Ammo hozirgi davrda butun dunyo miqyosida 
o’tkazilayotgan ''Odam genomi" proekti muvaffaqiyatlari tufayli odam hromosomalari 
va ulardagi birikish guruhlari ancha yahshi o’rganilgan. Shunday qilib, 
antropogenetikaning hozirgi zamon usullari odam irsiyati to’g’risida ancha to’liq, 
mukammal ahborot to’plashga imkon beradi.