O’zbekiston respublikasi oliy va va o’rta maxsus ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi qo'qon davlat pedagogika instituti biologiya o`qitish metodikasi kafedrasi

O’simliklar selektsiyasining asosiy metodlari 
 
Metodlar
Tavsif 
 
 
O’quvchilar darslikdagi ma’lumotlarni o’rganib jadvalni quyidagicha 
to’ldirishlari lozim 
O’simliklar selektsiyasining asosiy metodlari 
 
Metodlar
Tavsif 
Yalpi tanlash 
Katta guruh o’simliklarini tanlash. Chetdan 
changlanadigan o’simliklar uchun qo’llaniladi. 
Individual tanlash 
Bebaho belgilaga ega o’simliklarni ajratish. O’zidan 
changlanadigan o’simliklarga qo’llaniladi. 
Geterozis ta’sirini 
olish 
O’zidan changlanadigan o’simliklar liniyasini olish, 
so’ngra ularni chatishtirish, maksimal hayotiy kuchlarni 
namoyon qiluvchi duragaylarni tanlash 
O’zidan 
changlanuvchilarni 
chetdan changlanishi 
Ota-ona navlarini o’z ichiga olgan navlarni yaralishiga olib 
keladi. 
Poliploidiya 
Xromosomalar sonini genomga nisbatan bir necha marta 
oshib ketishi. Poliploidlar katta hosildorlikka ega.

---

91 
Ajratilgan 
duragaylash 
Turli turga va navga mansub o’simliklarni chatishtirish. 
Duragaylar odatda bepusht. Poliploidizatsiya samarani 
tiklaydi. 
Somatik 
mutatsiyalarni 
qo’llash 
Vegetativ ko’paytirish tufayli orqali somatik mutatsiyalarni 
saqlab qolish. 
Tajribaviy 
mutagenez 
Kimyoviy mutagenlar va nurlanishlar yordamida genlar 
mutatsiyasi chastotasini ming bora oshirish. 
Hujayra injeneriya 
Hujayraviy o’simliklarni ishlatish, protoplastlarni 
duragaylash 
Xromosoma 
injeneriyasi 
Gomologik xromosomalar juftini kiritish yoki almashtirish. 
Poliploidlarni olish va gaploidlar usuli ancha samarali. 
Gen injeneriyasi 
Genlarni sun’iy yo’l bilan RNKga sintezlash., o’simlikka 
kerakli genlarni kiritish va ajratib olish.