Ozbekiston respublikasi oliy va

Tayanch iboralar
Matematika, metodika, umumiy metodika, xususiy metodika, umumta’­
limiy maqsad, tarbiyaviy maqsad, amaliy maqsad, ta ’lim haqidagi qonun,
kadrlar tayyorlash milliy dasturi, sifat bosqichi, uzluksiz ta lim, maktab­
gacha ta ’lim, boshlang'ich ta ’lim, o ‘rta umumiy ta’lim, akademik litsey,
kasb-hunar kolleji, oliy ta ’lim, bakalavr, magistr, aspirantura, doktarantura,
malaka oshirish.

---

I I hob
MATEMATIKA DARSLARIDA B IU SH N IN G TURIARI
VA XULOSA CHIQARISH METODLARI
l- § . Matematik tushuncha
T a’lim deganda o'qituvchi bilan o'quvchilar orasidagi ongli va 
maqsadga tom on yo'naltirilgan bilishga doir faoliyat tushuniladi. H ar 
qanday ta ’lim o ‘z oldiga ikkita m aqsadni qo‘yadi:
1
) o ‘quvchilarga dastur asosida o ‘rganilishi lozim b o ‘lgan zarur 
bilimlar sistemasini berish;
2
) m atem atik bilimlarni berish orqali o ‘quvchi lam ing m antiqiy 
fikrlash qobiliyatlarini shakllantirish.
T a’lim jarayonidagi ana shu ikki maqsad amalga oshishi uchun 
o'qituvchi har bir o ‘rgatilayotgan tushunchani psixologik, pedagogik 
va didaktik qonuniyatlar asosida tushuntirishi kerak. Buning natijasida 
o ‘quvchilar ongida 
bilish 
deb ataluvchi psixologik jarayon hosil b o ‘ladi.
Bizga falsafa kursidan m a ’lum ki, bilish jarayoni «jonli m usho- 
hadadan abstrakt tafakkurga va undan amaliyotga demakdir». Bundan 
ko‘rinadiki, bilish jarayoni tafakkur qilishga bog'liq ekan. «Tafakkur
— inson ongida obyektiv d a m n in g aktiv aks etishi demakdir» (Yu.M. 
Kolyagin. «M atematika o ‘qitish metodikasi, М ., 1980-y, 57-bet).
Psixologik nuqtayi nazardan qaraganda bilish jarayoni ikki xil bo'ladi:
1) Hissiy bilish 
(sezgi, idrok va tasaw ur).
Insonning hissiy bilishi uning sezgi va tasaw urlarida o ‘z ifodasini 
topadi. Inson sezgi a‘zolari vositasida real dunyo bilan o ‘zaro aloqada 
b o ‘ladi. Bilish jarayonida sezgilar bilan birga idrok ham ishtirok etadi. 
Sezgilar natijasida obyektiv olamning subyektiv obrazi hosil bo‘ladi, 
ana shu subyektiv obrazning inson ongida butunicha aks etishi 
idrok
deb ataladi.
Tashqi olamdagi narsa va hodisalar inson miya po‘stlog‘ida sezish 
va idrok qilish orqali m a’lum bir iz qoldiradi. Oradan m a’lum bir vaqt 
o'tgach, ana shu izlar jadallashishi va biror narsa yoki hodisaning 
obyektiv obrazi sifatida qayta tiklanishi mumkin. Ana shu obyektiv 
olam ning obyektiv obrazining m a’lum vaqt o ‘tgandan keyin qayta 
tiklanish jarayoni tasaw ur deb ataladi.