Ozbekiston respublikasi oliy va

j 
© C hoipon nomidagi nashriyot-m atbaa ijodiy uyi, 2011

---

S O ‘ZBOSHI
Ushbu darslik m atematika va amaliy m atem atika bakalavr talabalar 
uchun matematika o ‘qitish metodikasi kursining dasturi asosida yozilgan. 
Darslikda matematik ta ’limning maqsadi, m azm uni, formasi, metodlari 
va uning vositalarini matematika darslariga tatbiq qilish qonuniyatlari 
psixologik, pedagogik va didaktik nuqtayi nazardan bayon qilingan. 
Matematik ta ’limni isloh qilish, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi va 
uzluksiz ta ’limni amalga oshirish masalalari ham bayon etilgan.
M a’lumki, matematika fani mavjud moddiy dunyodagi narsalarning 
fazoviy formalari va ular orasidagi miqdoriy m unosabatlarni o ‘rganish 
jarayonida «ilmiy izlanish» metodlaridan foydalanadi. Shuning uchun 
ham ushbu darslikda ilmiy izlanish metodlaridan kuzatish va tajriba, 
taqqoslash, analiz ham da sintez, umumlashtirish, abstraktlashtirish va 
konkretlashtirishlarni matematika darslarida qo‘llanishi ilmiy-m etodik 
jihatidan tushuntirishga harakat qilingan. M atem atikani o ‘qitish jarayo­
nida fikrlash formalarini paydo qilish metodikasi ham yoritilgan, ya’ni 
hissiy bilish (sezgi, idrok, tasavvur) bilan mantiqiy bilish (tushuncha, 
hukm, xulosa) orasidagi mantiqiy bog‘lanishlar ochib berilgan. M ate­
matik tushuncha va uni o ‘quvchilar ongida shakllantirish metodikasi, 
matematik hukm va uning turlari bo‘lmish aksioma, postulat va teore- 
malarni o'quvchilarga o ‘rgatish metodikalari yoritilgan. M atem atik 
xulosa va uning induktiv, deduktiv hamda analogik turlarini dars jarayo- 
nidagi tatbiqlari ko‘rsatilgan. M atematika fanini o ‘qitishdagi didaktik 
prinsiplarning turlarini o ‘rgatishga alohida ahamiyat berilgan.
Darslikda yangi pedagogik texnologiya asosida o'qitishning an ’a- 
naviy va no an’anaviy metodlaridan: m a’ruza, suhbat, mustaqil ish, 
evristik va muammoli ta ’lim metodlarini dars jarayonida qo‘llanilishiga 
katta ahamiyat berilgan. M atematika darsi, uning tuzilishi va uni tashkil 
qilish metodikasi, m atematika darsining turlari, darsga tayyorgarlik va 
uning tahlili m atem atika darsiga q o ‘yilgan talablar ochib berilgan. 
Darslikda yana son tushunchasini kiritish va uni kengaytirish, ular ustida 
to ‘rt amalni bajarish, maktabdagi ayniy shakl almashtirishlami o ‘rgatish,
3

---

maktab matematika kursidagi tenglama turlari, tenglamalar sisternasi 
ham da param etrik usulda berilgan tenglamalarni yechish metodikalari 
ham ko‘rsatib o ‘tilgan. Darslikning oxirida masala va uning turlarini 
yechish metodikasi ham ko‘rsatilgan. H ar bir bob tugagandan keyin 
talabalar uchun shu bob mavzularining m azm unini ochib beruvchi 
mantiqiy ketma-ketlikka ega bo‘lgan savollar sisternasi ham da tayanch 
iboralar keltirilgan.
Ushbu darslik haqida qim matli fikrlarini bildirgan 0 ‘zbekiston 
fanlar akadem iyasining akadem igi, professor Sh.K. Farm onovga, 
professor N. G 'aybullayev va professor M. Tojiyevlarga va dotsent 
M. Rayemovga ham da darslikni o ‘qib chiqib o ‘zlarining qim m atli 
fikrlarini bildirgan fizika-matematika fanlar doktori 0 ‘zbekiston Milliy 
universitetining profcssori Mashrabjon Mamatovga samimiy m innatdor- 
chiligimni bildiranian.