Oʻzbеkistоn rеspublikаsi оliy vа

Kоmplеks birikmаlаr ishtirokida bo`ladigan oksidlanish-qaytarilish
reaksiyalarini tahlil qilish

1- tajriba. Kompleks birikmalarda oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari

Reaktivlar: KI, HCI, KMnO₄, H₂SO₄, qizil qon tuzi va sariq qon tuzi eritmalari. benzol.
Ish tartibi. a) Probirkaga 2-3 ml KI eritmasidan olib, ustiga 5-6 tomchi 2n HCI eritmasidan va 2-3 ml benzol qo’shing. Aralashmada benzol rangsiz xolda eritma ustiga yig’ilishini kuzating. Probirkadagi aralashmaga 2-3 ml qizil qon tuzi eritmasidan olib, aralashmani yahshilab aralashtiring. Benzol qatlamida yod ajralib chiqishi bilan rang o’zgarishini kuzating.
b) Probirkaga 2-3 ml KMnO₄ ning suyultirilgan eritmasidan olib, unga 3-4 ml tomchi H₂SO₄ eritmasidan qo’shib nordonlang, so’ngra 2-3 ml sariq qon tuzi K₄[Fe(CN)₆] eritmasidan qo’shing. Eritma rangini o’zgarishini kuzating.
1. K₃[Fe(CN)₆] ning KI tasirida K₄[Fe(CN)₆] ga o’tish reaksiya tenglamasini yozing. (HCl reaksiyada bevosita ishtirok etmaydi)
2. KMnO₄ ning kislota ishtirokida K₄[Fe(CN)₆] bilan oksidlanish-qaytarilish reaksiya tenglamasini tuzing.
3. Har qaysi reaksiyada oksidlovchi va qaytaruchilarni ko’rsating, ularning ekvivalentini aniqlang.
2-tajriba. Kompleks ionlarning dissosilanishi va parchalanishi
Reaktivlar: NaI, Na₂S va NaOH eritmalari.
Ish tartibi. a) 3a – tajribada hosil qilingan [Ag(NH₃)₂]CI kompleks birikma eritmasini ikkita probirkaga teng bo’ling va ularning biriga NaOH eritmasidan 3-4 tomchi tomizing (cho’kma hosil bo’lmaydi), ikkinchisiga esa NaI eritmasida 3-4 tomchi qo’shing. Ag⁺ ionga xos sariq rangli cho’kma hosil bo’lishini kuzating.
b) 3 b tajribada hosil qilingan [Cu(NH₃)₄]SO₄ eritmasini, ikkita probirkaga bo’ling, birinchisiga NaOH eritmasi, ikkinchisiga esa Na₂S eritmasidan 4-5 tomchi qo’shing. Pirinchi probirkaga o’zgarish sodir bo’lmaganligini, ikkinchisida esa qora CuS cho’kmasini hosil bo’lishini kuzating.
1. [Ag(NH₃ )₂]Cl va [Cu(NH₃)₄]SO₄ larni dissosilanishi va kompleks ionlarning beqarorlik konstantasining ifodalovchi tenglamasini yozing.
2. [Ag(NH₃)₂]Cl eritmada Ag⁺ borligini NaOH tasirida aniqlash mumkin emasligini, NaI bilan mumkinligini tushuntiring.
3.Cu(OH₂) va CuS larning eruvchanlik ko’paytmasi, hamda [Cu(NH₃)₄]²⁺ ionining beqarorlik konstantasiga asoslanib kuzatilgan xodisalarni tushuntiring.
4. Tegishli reaksiyalarning ionli va molequlyar tenglamalarini tuzing.