462
9-расм. Нархни баркарор булишини таъминлаш.
Нарх
*
P
даражада урнатиладигандан кейин истеъмол талаби
0
Q
дан
1
Q
га
пасаяди, таклиф эса
2
Q
га кадар ошади.
*
P
нархни
ушлаб туриш учун ва
омборларда товар захираларни тупланишини олдини олиш учун давлат ортикча
1
2
Q
Q
Q
микдордаги товарни сотиб олиши керак. Истеъмол талаби давлат
талаби
Q
кушилади ва ишлаб чикарувчилар барча махсулотни
*
P
нархда
сотиш мумкин булади.
Товарни сотиб олувчи истеъмолчилар товарни
Р
0
га нисбатан кимматрок
*
P
нархда сотиб оладилар ва улар узларининг истеъмолчи ортикчалигини
А
туртбурчак
юзига
тенг
булган
кисмини
йукотадилар
(9-расм).
Истеъмолчиларнинг бошка бир кисми товарни
сотиб олаолмайдилар ва
уларнинг йукотиши
В учбурчак юзи билан ифодаланади, натижада
истеъмолчиларнинг
умумий йукотиши
ист.
куйидагига тенг булади:
B
A
ист.
Бошка томондан караганда, ишлаб чикарувчилар ютиб чикади.
Сиѐсатнинг максади хам шундан иборат эди. Ишлаб чикарувчилар
0
Q
га
нисбатан купрок, яъни
2
Q
микдордаги махсулотни юкорирок булган
*
P
нархда
сотадилар. Ишлаб чикарувчиларнинг ортикчалиги (
и/ч
) куйидаги микдорга
ошади:
E
B
A
и/ч
.
Энди
давлатнинг харажатлари
*
1
2
P
Q
Q
га тенг, яъни бу давлат
томонидан сотиб олинган товар суммаси. Бу харажат хам пировардида
истеъмолчи йукотишига кушилади, нима учун деганда у
соликлар хисобидан
туланади. 9-расмда давлатнинг харажати
1
2
2
0
F
F
Q
Q
катта туртбурчак билан
ифодаланган. Давлатнинг ушбу харажатлари камайиши мумкин,
агар у сотиб
олган махсулотининг бир кисмини четга (одатда паст нархда) сотса. Лекин, бу
давлат ичидаги ишлаб чикарувчиларнинг уз махсулотини четга чикариб сотиш
имкониятини чеклайди.
Бундай сиѐсатнинг ахоли турмуш даражасига таъсирини бахолаш учун
биз истеъмолчи ортикчалигидаги ва ишлаб чикарувчи ортикчалигидаги
натижавий узгаришларни кушиб, ундан давлат харажатини айирамиз:
*
1
2
*
1
2
*
1
2
)
(
)
(
)
(
и/ч
ист
P
Q
Q
E
P
Q
Q
E
B
A
B
A
P
Q
Q
,
ѐки
1
2
2
1
F
F
Q
Q
S
E
.
Демак, бундай сиѐсатда жамият уз фаравонлигининг бир кисмини
йукотади. 9-расмда ушбу йукотиш штрихланган
соха юзаси билан
ифодаланади. Куриниб турибдики, бундай сиѐсат жуда катта жамият
йукотишлари билан боглик.
Сиѐсатнинг асосий максади фермерлар даромадини ошириш булса,
бундан самаралирок йул борми, деган саволни куядиган булсак, унга бор, деб
жавоб бериш мумкин.
Фермерланинг
даромадини АК
ВК
Е микдорга оширишни жамиятни
камрок йукотши оркали амалга ошириш йули бу ушбу
АК
ВК
Е пулни тугридан-
тугри
фермерларнинг
узига
беришдир.
Истеъмолчиларнинг
нархни
463
баркарорлаштиришдаги йукотиши бари бир
АК
В га тенг булгани учун,
фермерларга ушбу пул бевосита берилса, жамият 9-расмда штрихланган юзага
тенг булган маблагни иктисод килиши мумкин.
Do'stlaringiz bilan baham: