O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va

Chuqur aqli zaiflik. Ularda diqqat-e’tibor, idrok qilish xususiyatlari, xotira yo‘q. Harakat qilish xususiyatlari sust, si-


uchun, tevarak-atrofdagilar bilan munosabatda bo‘lishi uchun, gu-gulashi va harakat qilishi uchun katta ahamiyatga egaa dir. Bu davrda bolalarni turli ovozlarga, kattalarning nutqiga, shaqildoqning, musiqa asbobining ovoziga quloq sola bilishini rivojlantirib borish kerak.

Aqli zaif bola birinchi yashash davrida tanish va begona kishilarni ajrata olmaydi. Bu davrda bola osib qo‘yilgan shaa qildoqni ushlab olishga, Uni mahkam tutib turish uchun qo‘lini uzatishga harakat qiladi. Aqli zaif bolada bu jarayonlar ushbu davrda rivojlanmagan bo‘ladi. Aqli zaif bolalarning nutqi norr mal rivojlanib bormaydi. Bolaning tili chiqishiga yaqinlashib qolishi shunda namoyon bo‘ladiki, bola tez-tez har xil so‘z bo‘g‘inlarini talaffuz qila boshlaydi. Ularni anchagacha takk rorlayveradi.

Aqli zaif bolalarda bu jarayonlar kechikib rivojlanadi. Aqli zaif bolalarda artikulyasiya apparati va fonematik eshituvning rivojlanmaganligi bola nutqining rivojlanishi kechikishiga saa bab bo‘ladi. Bolalar bu yosh davrida emaklashlari, o‘tirishlari, narsalarni ushlab turishlari lozim. Aqli zaif bolalarda harakat qilish passiv bo‘lib, ular normal tengdoshlariga nisbatan kech emaklaydilar, yuradilar. Aqli zaif bolalar harakatining passivligi ularni jismoniy rivojlanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Kattalarnn ing rivojlantiruvchi ta’sirlari amalga oshmaydi. Yaqin rivojlanish zonasi kengaymaydi. Jismoniy imkoniyatlarning va psixik jarayy onlarning shakllanishidagi senzetiv davr o‘tib ketadi. Chunki bolalarning harakati, emaklashi tana muskullarining o‘sishiga va harakatlarning uyg‘unlashuviga yordam beradi.