O‘zbеkistоn rеspublikasi оliy va o‘rtamaхsus ta’lim vazirligi andijоn mashinasоzlik instituti

6.2-rasm. Ish jоylariga хizmat ko‘rsatish shakllari¹¹


Хizmat ko‘rsatishni bоshqarish markazlashgan va markazlashmagan usullar bilan amalga оshirilishi mumkin. Bundan tashqari, iqgisоdiy jihatdan qulayrоq bo‘lgan ko‘pgina kоrхоnalarda ish o‘rinlariga хizmat ko‘rsatishning aralash usuli qo‘llanadi, bunda eng muhim va murakkabrоq funktsiyalar markazlashgan hоlda (masalan, asbоb-uskunalarni sоzlash va prоfilakgika ishlari), bоshqalari — markazlashmagan hоlda tsехlar va uchastkalarning o‘z kuchlari bilan amalga оshiriladi.
Ikkinchi tоmоndan, yordamchi ishchilar o‘zlari asоsiy mahsulоtni ishlab chiqarmasligini, lеkin butun mahsulоt barcha ishchilarga taqsimlanishini ham etibоrga оlish kеrak. Asоsiy va yordamchi ishchilar sоni nisbatlariga dоir birоn bir standart yoki yagоna nоrmativlar yo‘q: bu nisbatlar miqdоri muayyan ishlab chiqarish sharоitlariga bоg‘likdir. Faqat shunday umumiy qоnuniyatnigina qayd etib o‘tish mumkin: хizmat ko‘rsatish funktsiyalari kanchalik murakkab va хilma-хil bo‘lsa, хizmat ko‘rsatuvchi Хоdimlar sоni asоsiy ishchilarga nisbatai shunchalik ko‘p bo‘ladi va aksincha.
Nazоrat savоllari.
1 Ish jоylariga хizmat ko‘rsatishni tashkil etishning mоhiyati nimada?
2. Ish jоylariga хizmat ko‘rsatish tizimlari va turlarini tushuntirib bеring
3. Ish jоylariga хizmat ko‘rsatishning qanday shakllarini bilasiz?
4.Ish jоylariga хizmat ko‘rsatish tizimni takоmillashtirish yo‘nalishlarini tushuntirib bеring.

6-mavzu bo‘yicha test

1. 
   Ish joylariga xizmat ko‘rsatish
   

1. 
   ish o‘rinlarini mehnat vositalari, buyumlari bilan ta’minlash va ishlab chikarish xususiyatiga ega bo‘lgan turli xizmatlar ko‘rsatish bo‘yicha butun bir tadbirlar tizimidir.
   
2. 
   ish o‘rinlarini turli buyumlar bilan ta’minlash va ishlab chikarish xususiyatiga ega bo‘lgan turli xizmatlar ko‘rsatish tizimi
   
3. 
   ish o‘rinlarini har xil vositalar, buyumlar bilan ta’minlash tizimi
   
4. 
   ish o‘rinlarini ishchilar bilan, mehnat vositalari, buyumlari bilan ta’minlash tizimi
   

2. 
   Xizmat ko‘rsatish tizimi
   

1. 
   asosiy ishchilarning ish o‘rinlarini uzoq vaqt mobaynida — bir smenadan tortib to bir haftagacha, hatto bir yilgacha yuqori unumli, bir maromda ishlash uchun zarur bo‘lgan barcha kerakli narsalar bilan ta’minlaydigan yordamchi ishlarni bajarish sohasidagi butun bir tadbirlar majmuidir.
   
2. 
   yordamchi ishchilarning ish o‘rinlarini qisqa vaqt mobaynida barcha kerakli narsalar bilan ta’minlaydigan yordamchi ishlarni bajarish sohasidagi butun bir tadbirlar majmui
   
3. 
   asosiy ishchilarning ish o‘rinlarini qisqa vaqt mobaynida – bir smena ichida kerakli narsalar bilan ta’minlaydigan yordamchi ishlarni bajarish sohasidagi butun bir tadbirlar majmuidir
   
4. 
   yordamchi ishchilarning ish o‘rinlarini bir maromda ishlash uchun zarur bo‘lgan barcha kerakli narsalar bilan ta’minlaydigan yordamchi ishlarni bajarish sohasidagi butun bir tadbirlar majmui
   

3. 
   Ish joylariga xizmat ko‘rsatish turlari
   

1. 
   Markazlashmagan, markazlashgan, aralash
   
2. 
   Markazlashmagan, markazlashgan
   
3. 
   Markazlashmagan, aralash
   
4. 
   Markazlashgan, aralash
   

4. 
   Ishlab chiqarish tayyorlash funktsiyasi
   

1. 
   ishlarni ish o‘rinlari bo‘yicha taqsimlash, xom ashyo va materiallarni butlash, texnik va iqtisodiy hujjatlar bilan (chizmalar, sxemalar, naryad-toshpiriqlar va shu kabilar) bilan ta’minlash, shuningdek turli yordamchi materiallar ishlab chiqarish.
   
2. 
   Ishchilarga ishlarni ish o‘rinlari bo‘yicha taqsimlash
   
3. 
   ishlarni taqsimlash, texnik va iqtisodiy hujjatlar bilan (chizmalar, sxemalar, naryad-toshpiriqlar va shu kabilar) bilan ta’minlash, shuningdek turli yordamchi materiallar ishlab chiqarish
   
4. 
   ishlab chiqarishni ishga shay holtga keltirish
   

5. 
   Asboblar funktsiyasi
   

1. 
   asosiy ishlab chiqarishni asbob va moslamalar bilan ta’minlash
   
2. 
   yordamchi ishlab chiqarishni asbob va moslamalar bilan ta’minlash
   
3. 
   asosiy ishlab chiqarishni xom ashyo va materiallar bilan ta’minlash
   
4. 
   yordamchi ishlab chiqarishni asbob va moslamalar bilan ta’minlash
   

6. 
   Transport funktsiyasi
   

1. 
   xomashyo, material, yarim mahsulotlar va butlovchi buyumlarni ish o‘rinlariga yetkazib berish, mehnat buyumlarini ish o‘rinlari, uchastkalar va tsexlar o‘rtasida tashish, tayyor mahsulotni ombor yoki iste’molchilarga yetkazish, shuningdek ishlab chiqarish chiqindilarini tashish
   
2. 
   xomashyo, material, yarim mahsulotlar va butlovchi buyumlarni ish o‘rinlariga yetkazib berish ishlab chiqarish chiqindilarini tashish
   
3. 
   mehnat buyumlarini ish o‘rinlari, uchastkalar va tsexlar o‘rtasida tashish, tayyor mahsulotni ombor yoki iste’molchilarga yetkazish, shuningdek ishlab chiqarish chiqindilarini tashish
   
4. 
   xomashyo, material, yarim mahsulotlar va butlovchi buyumlarni ish o‘rinlariga yetkazib berish, mehnat buyumlarini iste’molchilarga yetkazish, shuningdek ishlab chiqarish chiqindilarini tashish
   

7. 
   Ish joylariga xizmat ko‘rsatish shakllari
   

1. 
   Rejali ogohlantiruvchi xizmat ko‘rsatish, standart xizmat ko‘rsatish, navbatchi xizmat ko‘rsatish.
   
2. 
   Rejali xizmat ko‘rsatish, standart xizmat ko‘rsatish, navbatchi xizmat ko‘rsatish
   
3. 
   Rejasiz xizmat ko‘rsatish, standart xizmat ko‘rsatish, navbatchi xizmat ko‘rsatish
   
4. 
   Ogohlantiruvchi xizmat ko‘rsatish, standart xizmat ko‘rsatish, navbatchi xizmat ko‘rsatish
   

8. 
   Ombor funktsiyasi qachon paydo bo‘ladi?
   

1. 
   Agar korxonada yuklar oqimi katta bo‘lsa, murakkab va keng tarmokli ombor xo‘jaligi mavjud bo‘lsa, transport funktsiyasidan ajralib chiqadi.
   
2. 
   Korxonada yuklar oqimi katta bo‘lsa, murakkab va keng tarmokli ombor xo‘jaligi mavjud bo‘lsa, transport funktsiyasidan ajralib chiqadi
   
3. 
   Agar korxonada yuklar oqimi katta bo‘lsa, murakkab va keng tarmokli ombor xo‘jaligi mavjud bo‘lsa, transport funktsiyasidan ajralib chiqadi
   
4. 
   Agar korxonada yuklar oqimi katta bo‘lsa, murakkab va keng tarmokli ombor xo‘jaligi mavjud bo‘lsa, transport funktsiyasidan ajralib chiqadi
   

9. 
   Ta’mirlash-qurilish funktsiyasining vazifasi
   

1. 
   binolar, inshootlarni ishchi holatida saklash, ularni joriy va ba’zi hollarda esa o‘rtacha ta’mirlashni amalga oshirish, avariyalar va tabiiy ofatlar oqibatlarini tugatish, mayda yordamchi inshootlarni qurish, yo‘llar va kirish yo‘laklarini ta’mirlash.
   
2. 
   Turar-joy binolari qurish, ularni joriy va ba’zi hollarda esa o‘rtacha ta’mirlashni amalga oshirish
   
3. 
   binolar, inshootlarni saklash, avariyalar va tabiiy ofatlar oqibatlarini tugatish, mayda yordamchi inshootlarni qurish, yo‘llar va kirish yo‘laklarini ta’mirlash
   
4. 
   ishchilar uchun yotoqxonalar qurish, yo‘llar va kirish yo‘laklarini ta’mirlash
   

10. 
    Xo‘jalik-maishiy funktsiya vazifalari
    

1. 
   Ishlab chiqarish va maishiy binolarda tozalik va tartibni saklashga xizmat qiladi, ishlovchilarni ichimlik suvi, maxsus ovqat (sut, kaloriyali nonushta, sharbatlar) bilan, shuningdek ishlab chikarishdagi maishiy xizmatning barcha turlari bilan ta’minlaydi.
   
2. 
   Ishlovchilarni ichimlik suvi, maxsus ovqat (sut, kaloriyali nonushta, sharbatlar) bilan, shuningdek ishlab chikarishdagi maishiy xizmatning barcha turlari bilan ta’minlaydi
   
3. 
   Ishlab chiqarish va maishiy binolarda tozalik va tartibni saklashga xizmat qiladi, ishlab chikarishdagi maishiy xizmatning barcha turlari bilan ta’minlaydi
   
4. 
   Ishlab chiqarish va maishiy binolarda sanitariya-gigiena, tozalik va tartibni saqlashga xizmat qiladi