O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta

Bolg‟a va uning turlari.

Yog‘och qismlarini yig‘ishda iskanalar yordamida o‘yishteshish ishlarini bajarishda duradgorlik bolg‘alari va yog‘och to‘qmoqlardan foydalaniladi. Duradgorlik bolg‟alari kvadrat, doira muhrali bo‘lib, ichki qismi har xil ko‘rinishda bo‘ladi (22-rasm, a, b). Ayrim bolg‘alarning uchki qismi mix sug‘urishga moslangan. Duradgorlik bolg‘alarining muhrasi tekis va silliq bo‘lishi, qavariq va ezilgan joylari bo‘lmasligi kerak. Qavariq va ezilgan muhrali bolg‘alar yog‘och sirtini ezib, tekisligini buzadi.
Yog‘och qismlarini biriktirish, jipslash hollarida bolg‘a urilayotgan sirtlar ezilmasligi uchun ularning ustiga qattiq yog‘ochlardan ehtiyot taxtasi qo‘yiladi. Qismlarni mixlash yo‘li bilan biriktirishda mixning sirtga tik qoqilishiga, ularning yegilib yog‘ochni ezib qo‘ymasligiga e‘tibor beriladi.
Mix kallagini yog‘ochga bolg‘alab botirilmasdan, balki uning ustiga sumba qo‘yib qoqiladi. Aks holda bolg‘aning notekis tushishi oqibatida sirt ezilib qoladi.

19. 
    rasm. Duradgorlik bolg‘alari va yog‘och to‘qmoqlar: a) kvadrat muhrali; b) doiraviy muhrali bolg‘alar; d) yog‘och to‘qmoqlar.
    

19. 
    rasm. Yog‘ochni o‘yishning texnologik xaritasi
    

Iskana bilan o‘yish-teshish ishlarini bajarishda dastani ezib qo‘ymaslik uchun bolg‘a o‘rnida yog‟och to‟qmoqdan foydalanish ma‘qul (22-rasm, d). Yog‘och to‘qmoqning muhrasi katta va tekis bo‘lib, iskana dastalarini, yog‘och sirtlarini ezmaydi, uning yordamida bolg‘alash qulay. O‘quvchilar o‘yish-teshish vaqtida bolg‘ani qo‘llariga urib olmasliklari uchun ko‘zlarini dastadan olmaydilar, tig‘ga esa e‘tibor bermaydilar.

Buning natijasida iskana rejadan chiqib, yog‘ochni o‘yib qo‘yadi. Shuning uchun buyumlarni yig‘ish, qismlarning jipsligini ta‘minlash, iskanalar bilan ishlashda yog‘och to‘qmoqlardan foydalaniladi.
Yog‘och to‘qmoqlar qayrag‘och, chinor, akasiya, tut kabi qattiq pishiq yog‘ochlardan randalab yoki yog‘och ishlanadigan tokarlik stanogida yo‘nib ishlanadi.
Po‘lat va plastik bolg‘alar, to‘qmoqlar bilan metallga ishlov berish texnologiyasi bo‘limida tanishgansiz.