|
JAROHAT TASNIFI — bir xil sharoitlarda ishlayotgan kishilarda, o‘xshash vaziyatlarda shikastlanishning muayyan majmui. Kelib chiqishiga ko‘ra quyidagi turlarga bo‘linadi.
Ishlab chiqarishdagi, sanoatdagi, qishloq xo‘jaligidagi.
Ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lmagan jarohat: oiladagi, sportdagi jarohat;
Transport bilan bog‘liq jarohat; avtoyo‘ldagi, temiryo‘ldagi (relsdagi), suvdagi, havodagi.
Xarbiy jarohat: jangovar harakatlar chog‘idagi, jangovar bo‘lmagan vaziyatlarda. Jarohatlar barcha turini tashkillashtirilgan asosda to‘g‘ri hisobga olish ularni yuzaga keltiruvchi sharoit, vaziyatlarni o‘rganish omillarini tahlil qilishga imkon beradi, bu ular takrorlanishining oldini olishni ta‘minlaydi. Jarohat yuzaga kelishining asosiy sabablari ijtimoiy xulq-atvor me‘yorlarining turlicha buzilishidir, avvalo alkogoldan mast bo‘lishlik, kasbiy malakaning pastligi, ehtiyotsizlik, intizomsizlik, xavfsizlik qoidalari va yo‘riqlarining buzilishi, mehnat va turmushni yetarlicha tashkillashtirmaslik.
JAROHATLAR — aholining muayyan guruhida cheklangan vaqt mobaynida yuzaga keladigan shikastlanishlar majmui. Jarohat to‘qima yoki mucha (organ) anatomik yaxlitligining buzilishi. Bunda atrof-muhit turli omillari ta‘sirida ular funksiyasi izdan chiqadi (mexanik, termik, kimyoviy, nur va b.). Xalqaro statistika kasalliklar, jarohatlar va o‘lim sabablari tasnifi 17 sinf jarohatlarni o‘z ichiga oladi.
Jarohatlarni quyidagicha tartibda taqsimlash mumkin: maishiy, ishlab chiqarish bilan bog‘liq, yo‘l- transport hodisasi bilan bog‘liq, ko‘cha jarohati, qishloq xo‘jalik sohasi bilan bog‘liq, sportdagi jarohat va boshqa xillari.
J. ning oldini olishni samarali tashkillashtirish uchun har bir holatda uning sabablarini tizimlashtirish kerak. J.ni yosh, malaka, xodimning intizomliligi, uning xavfsizlik qoidalari va gigiyena me‘yorlariga amal qilish, shuningdek, ayrim ijtimoiy omillar ta'siriga bog'liq holda belgilash mumkin.
60 % holatda jarohat yuzaga kelishi alkogoldan mastlik bilan bog‘liq. Maishiy J. esa ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lmagan barcha J.larning yarmidan ko‘prog‘ini tashkil qiladi. Uning asosiy sabablari ro‘zg‘oming yetarlicha qulayliklarga ega emasligi, uy- ro‘zg‘or texnikasidan foydalanish qoidalariga rioya qilmaslik yoki ularning nosozligi, alkogolni iste‘mol qilish hisoblanadi. Maishiy J.ning oshishida ro‘zg‘orning texnika vositalari bilan jihozlanishining o‘sishi sabab bo‘lmoqda. Ko‘pincha bunday o‘sish aholining texnikaviy ma‘lumoti o‘sishini orqada qoldiradi, bu shunday vositalardan foydalanish uchun tegishli yo‘riqnomalaming keng ommaga tushunarli bo‘lishini talab
etadi. Bular orasida hovlilarning, yo‘laklarning, ko‘chalarning obodonlashtirilmaganligi, tartibga solinmaganligi, jismoniy tarbiya va mehnat darsini tashkillashtirishda kamchiliklarning mavjudligi, bolalar bo‘sh vaqti yaxshi uyushtirilmaganligi va b. alohida o‘rin tutadi. Biroq asosiy sabab — bolalar o‘rtasida tarbiya ishining qoniqarsizligi. J. oqibati vaqtincha yoki doimiy mehnatga qobiliyatni yo‘qotishga yoki o‘limga olib kelishi mumkin. Jarohatlangan bemorlarga tibbiy yordam ko‘rsatish va uni takomillashtirish bir-biri bilan bog‘liq uch bosqichni o‘z ichiga oladi: birinchi yordam hodisa yuz bergan joyda ko‘rsatiladi, ikkinchisi bemorni davolash muassasasiga olib borish vaqtida ko‘rsatiladi va uchinchi tibbiy yordam davolash muassasasida ko‘rsatiladi. Jarohatlanishning oqibati o‘ziga-o‘zi va o‘zaro yordamni ham hisoblaganda ko‘rsatilgan yordamning sifati va o‘z vaqtidaligiga bog‘liqdir. Bu aholiga birinchi yordam ko‘rsatish usullarini, ayniqsa milisiya, DAN xodimlariga, avtoulov haydovchilariga, qishloq xo‘jalik mexanizatorlariga o‘rgatishni taqozo etadi. Bunday vaqtda ambulatoriya yordami ―tez yordam‖,jarohat punkti jamoasi tomonidan ko‘rsatiladi; stasionar yordam esa maxsus jarohatlar bo‘limida ko‘rsatiladi va bu o‘z ichiga qayta tiklash tadbirlari majmuini oladi.
J. oldini olish tibbiy-maorifiy ishlarga alohida o‘rin ajratiladi, bunda barcha manfaatdor soha xizmatchilari ishtirok etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
