O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta

Qo‟l asboblarining tuzilishi va turlari, ulardan foydalanish qoidalari.

Yog‘ochlarga qo‘lda ishlov berish asboblarning turlari juda ko‘p bo‘lib, ularning ayrimlari haqida to‘xtalib o‘tamiz.
Iskanjalar buyumni ishonchli tutib tura olishi, ularning siqib turuvchi qismi deformasiyalanmagan bo‘lishi talab qilinadi.
Bolg‘a, katta bolg‘a va boshqalar muhrasi tekis bo‘lishi, chuqurcha yoki yorilgan joylari bo‘lmasligi, mustahkam dastakka ega bo‘lishi kerak. Dastaglari qattiq, qayishqoq yog‘och turlaridan ishlanadi. Yumshoq, mo‘rt yog‘ochdan ishlangan dastaglardan foydalanish taqiqlanadi.
Bolg‘a va katta bolg‘a silliq, oval kesimli, tutib turiladigan tomoni yo‘g‘onlashib boradigan shaklda bo‘lishi kerak.
Dastagi yuzasi silliq, tekis bo‘lishi, yoriq va payrahalari bo‘lmasligi kerak. Bolg‘a, egov, iskana, arra kabi asboblar dastasi yorilib ketmasligi uchun temir halqa bilan mustahkamlanishi mumkin.
Dastag uzunligi asbob o‘lchamiga mos kelishi ta‘minlanadi. Asbob og‘irligi va o‘lchami unda ishlovchi o‘quvchining yosh xususiyatlariga mos bo‘lishi lozim.
Qayd etilgan asboblardan dastagi bo‘lmagan, nosoz asboblardan foydalanish taqiqlanadi.
Arralar to‘g‘ri kerilgan va charxlangan, dastaglari mustahkam o‘rnatilgan, silliqlab tozalangan bo‘lishi kerak.
Randalash asboblari tekis, silliqlab tozalangan asoslarga ega bo‘lishi talab etiladi. Asosning keyingi qismi to‘mtoqlangan, dastagi silliqlangan bo‘lishi kerak. Randalash asbobining yo‘nish qismi to‘g‘ri charxlangan, yog‘och kolodkaga mustahkam va zich o‘rnatilgan bo‘lishi, yorilgan joylari va chuqurchalari bo‘lmasligi lozim.

O‟lchash va rejalash asboblari

Rejalash deganda, chizmadagi shakl va o‘lchamlarni yasaladigan buyumning zagotovkasiga rejalash asboblari yordamida ko‘chirishni tushunish lozim. Biror buyumni tayyorlashdan oldin uning zagotovkasini rejalash, ya‘ni ishlov beriladigan chegaralarini chiziqlar bilan belgilab olish kerak.
Duradgorlikda masshtabli lineyka, go‘niya, porsi go‘niya, xatkash kabi nazorat-o‘lchov va rejalash asboblaridan foydalaniladi.
4.1- rasm. Duradgorlik nazorat-o‘lchov asboblari:
I-masshtabli chizg‘ich; II-a-oddiy yog‘och go‘niya; 1-kunda; 2-chizg‘ich; b-metall chizg‘ichli go‘niya; III-a-bir cho‘pli; b-ikki cho‘pli xatkash; 1-kunda; 2-xatkash; 3-pona; 4- chizg‘ich; IV-porsi go‘niya; 1-kunda; 2- chizg‘ich; V-vintli go‘niya; 1-kunda; 2- chizg‘ich; VI-sirkul; VII-kronsirkul; VIII- nutromer.

Rejalash kerakli asbob-uskunalar (masshtabli chizg‘ich, duradgorlik go‘niyasi) yordamida chizmaga, eskizga, texnik rasmlarga muvofiq bajariladi. 4-rasmda go‘niya, buklama metr va ruletmetr kabi ayrim rejalash asboblari tasvirlangan.