O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta

Statik elektr zaryadlari xavfidan himoyalanish.

Tuzilishi va tarkibi jihatidan bir xil bo‗lmagan ikki materialning o‗zaro ishqalanishi natijasida va ayrim suyuklik yoki gazlarning quvurlarda katta tezlikda harakatlanishi oqibatida statik elektr zaryalari hosil bo‗ladi. Masalan, avtomobil beton yo‗lda harakatlanaetganida, uning g‗ildiraklari yo‗l uzra sirpanishi natijasida yoki qum va tosh zarralarining avtomobil kuzoviga o‗rilishi natijasida - 3000V, benzinni po‗lat quvurlarda katta tezlikda harakatlanishida - 3600V, tezligi 15 m/s bo‗lgan tasmali uzatmalarda - 80000V, tasmali transportyorlarda - 45000V gacha statik elektr zaryadlari hosil bo‗lishi mumkin. Statik elektr zaryadining miqdori materiallarning tarkibiga, ishqalanuvchi qismlarning yuzasiga, zichligiga, solishtirma elektr qarshiligiga, texnologik jarayonning intensivligiga va muhitning mikroiqlim holatiga bog‗liq bo‗ladi.
Statik elektr zaryadlari tasirida turli xil jarohatlanishlar, yong‗inlar va portlashlar kelib chiqishi mumkin. Yuqori miqdorda statik elektr zaryadlari hosil bo‗ladigan muhitda inson organizmining muskullari keskin kiskarishi, o‗zoq vaqt statik elektr zaryadlari tasirida ishlash oqibatida esa nerv faoliyatining buzilishi, tayyorlanadigan maxsulot sifatining pasayishi ko‗zatiladi.
Statik elektr zaryadlarining hosil bo‗lishini va tuplanishini turli xil yo‗llar bilan oldini olish mumkin, jumladan - ish joyi mikroiqlim holatini meyorlashtirish, yani xona havosi nisbiy namligini 70% dan kam bo‗lmasligiga erishish; asosiy materiallarga antistatik materiallar qo‗shish; muhit havosini ionizatsiyalash; ishqalanuvchi yuzalarga teskari belgili zaryadlarni kiritish va b. Statik elektr zaryadlarining xavfli va zararli tasiridan himoyalanishning asosiy yullaridan yana biri - jihozlar va sig‗imlarning metall qismlarini erga ulashdir. Erga ulashda elektrod sifatida po‗lat trubalardan, burchaksimon po‗latlar va armaturalardan foydalanish mumkin. Statik elektr zaryadlari hosil bo‗lish extimoli bor bo‗lgan statsionar mexanizmlar va sig‗imlarning erga ulash qurilmalarini qarshiligi 100 Om.dan, texnologik jarayonda ishtirok etayotgan uskuna, qurilma va jihozlar tizimlari uchun esa bu ko‗rsatkich 10 Om.dan kichik bo‗lishi zarur.