O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta

Tokning chastotasi va turi organizmning shikastlanishiga sezilarli ta‘sir ko‘rsatadi. O‘zgaruvchan 20-100 Gs chastota eng xavflidir. Bu diapazondan tashqarida xavf birmuncha pasayadi.
500000 Gs dan katta chastotali toklar to‘qimalarni qitiqlamaydi va shuning uchun elektr toki urishi kuzatilmaydi, lekin ular terini kuydirishi mumkin.
Tokning organizmdan o‟tish yo‟lining shikastlanish natijasiga ta‘siri katta. Tokning organizmdan o‘tish yo‘llari shartli ravishda uch hil bo‘lishi mumkin. ―Qo‘ldan-qo‘lga‖-bunda kishi bir qo‘li bilan tokli qismlarga tegib, bir qo‘li bilan biror o‘tkazgichga tegib turgan hol ―Qo‘ldan-oyoqqa‖- bu eng ko‘p uchraydigan hol bo‘lib, bu kishi bir qo‘li bilan (yoki ikki qo‘li bilan) tokli simga tegib, tok oyoqlari orqali yerga o‘tadi. Uchinchi hol ―Oyoqdan-oyoqqa‖- bu qadam kuchlanishi mavjud hollarda ro‘y beradi. Bu kam uchraydigan va xavfliligi kam holdir.
Organizmda tok eng qisqa yo‘l bilan yurmaydi. Uning yo‘li, uchraydigan ichki a‘zolarning qarshiligiga bog‘liq. Bunda tokning eng nozik a‘zoimiz – yurak orqali qancha miqdorda o‘tishiga bog‘liq. Ya‘ni yurak orqali qancha ko‘p tok o‘tsa shuncha xavfli. Masalan: qo‘ldan-qo‘lga o‘tganda yurakdan 3,3%, chap qo‘ldan – oyoqqa o‘tganda yurakdan 3,7%, o‘ng qo‘ldan-oyoqqa o‘tganda yurakdan 6,7%, oyoqdan-oyoqqa o‘tganda yurakdan 0,4% tok o‘tadi.
Elektr toki ta‘sirining davomiyligi ham shikastlanish natijasiga katta ta‘sir qiladi. Tokning organizmga ta‘sir vaqti ortishi bilan organizmning qarshiligi kamaya boradi, natijada tokning miqdori orta boradi. Masalan: 30 s da badanning qarshiligi 25% ga 90 s da esa 70% ga kamayadi. Shuning uchun tok urgan kishiga zudlik bilan yordam berish kerak. Tok urgan kishilarga dastlabki daqiqalarda yordam berilganda 90 foizgacha qutqarib qolinganligi tajribalarda kuzatilgan.
Bulardan tashqari elektr tokining ta‘siri kishi organizmining fizik va psixik xususiyatlariga ham bog‘liqdir. Yurak, oshqozon-ichak, asab kasalliklari va sil bilan og‘rigan kishilarga tok xavfli ta‘sir ko‘rsatadi. Shuning uchun elektr uskunalarida ishlovchi ishchilar maxsus medisina ko‘rigidan o‘tkaziladi va maxsus o‘qitiladi.