O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta

“Rorshax siyoh dog„lari” proektiv metodikasi

Metodika 1921 yilda G.Rorshax tomonidan yaratilgan bo‘lib, eng mashhur proektiv metodikalardan biri hisoblanadi. Ushbu metodikada qo‘zg`atuvchi material 10 nafar oq-qora va rangli bo‘lgan simmetrik, lekin aniq tuzilishga ega bo‘lmagan tasvirlardan iborat. Sinaluvchiga har bir tasvir ko‘rsatilib, u nimaga o‘xshashi haqidagi savolga javob berishlari lozim. Sinaluvchi aytgan barcha gaplar so‘zma-so‘z yozib boriladi. Tasvir ko‘rsatilganidan sinaluvchi javob bera boshlagan vaqt e`tiborga olinadi. Tadqiqot eksperimentator tomonidan assotsiatsiya hosil qilgan tasvir detallarni aniqlashtirish uchun savollar berish bilan yakunlanadi.

Har bir javob quyidagi besh kategoriya bo‘yicha qayta ishlanadi:

1. 
   lokalizatsiya (butun tasvirni yoki uning ayrim qismlarini javob uchun tanlash);2) determinantlar (javob berish uchun tasvir shakli, rangi va boshqalar foydalanilishi mumkin); 3) shakl darajasi ( tasvir shakli javobda qanchalik to‘g`ri baholangan, bunda mezon sifatida ko‘proq berilgan javoblar olinadi); 4) mazmun (javob odamlar, hayvonlar va jonsiz narsalarga taalluqli bo‘lishi mumkin; 5) originallik- ommaviylik (juda kam uchraydigan javoblar original, ommaviy deb 30% dan ko‘p sinaluvchilarning javoblarida uchraganiga aytiladi.
   

G.Rorshaxning asosiy nazariy g`oyasi shundan iboratki, shaxsning faolligi ichki va tashqi undovchilar bilan belgilanadi. Faollikning ustun turiga ko‘ra muallif introversiya va ekstratensiya tushunchalarini kiritadi. Ekstratensiv tip – bu shunday insonlarki o‘z xulq-atvori sabablarini ―Men‖ dan tashqarida izlaydi, introvertlar bo‘lsa o‘z xulq-atvori sabablarini ichki
―Men‖dan izlaydi. Introversiya va ekstratensiya ko‘rsatkichlari orasidagi munosabatda Rorshax testidagi muhim ko‘rsatkich ―qayg`urish tipi ―aniqlanadi.Rorshax testlarining ishonchliligi va validligi 80-90 yillarda o‘tkazilgan ko‘plab tadqiqotlarda isbotangan.

4.