O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XULOSA. 

Hozirgi  davr  dunyoda  g’oyaviy  qarama-qarshiliklar  murakkab  tus  olgan, 

mafkura poligonlari yadro poligonlaridan ham kuchliroq bo’lib borayotgan davrdir. 

Dunyoning hududiy jihatdan turli mintaqa va qit’alarga bo’linishini geografiya 

darslaridan  yaxshi  bilamiz.  Jahonning  siyosiy  xaritasiga  qarab  va  mavjud 

davlatlarning  chegaralarini  hisobga  olgan  holda  ham  Yer  yuzining  hududiy 

bo’linishini bemalol tasavvur qila olamiz. Insoniyat XXI asr oxiriga kelib bir qator 

chegara  bilmaydigan  muammolarga  duch  keldi.  Urush  va  tinchlik,  ekologik 

falokatlar,  ma’naviy  qashshoqlik,  narkobiznes,  terrorizm  kabi  muammolar  ana 

shular  jumlasidandir.  Shu  bilan  birga  dunyoda  globallashuv,  axborot  oqimining 

tezlashuvi va intensivlashuvi, universal texnologiyalar bilan bog’liq umumbashariy 

jarayonlar ham bormoqda. Butun Yer yuzi odamzot uchun yagona makon ekanligi 

aniq.  Bunga  shak-shubha  yo’q,  albatta.  Ammo  tarixda  mavjud  chegaralarni 

o’zgartirish, muayyan hududlarni bosib olish uchun son-sanoqsiz urushlar bo’lgani 

ma’lum.  Bu  jarayonda  esa  urush  qurollari  muntazam  takomillashib  borganini 

bilamiz.  Mazkur  urushlar  to  XX  asrgacha  asosan  ko’proq  bir  davlat  ichida,  ikki 

davlat  o’rtasida  yoki  nari  borganda  bir  mintaqa  doirasida  bo’lishi  mumkin  edi. 

To’g’ri,  aytaylik,  Aleksandr  Makedonskiy,  Chingizxonning  ulkan  davlat  barpo 

etish  uchun  yoki  o’rta  asrlardan  boshlab  yevropalik  istilochilarning  boshqa 

qit’alarni  zabt  etish  uchun  olib  borgan  urushlari  ko’lami  jihatidan  ajralib  turadi. 

Ammo bunday holatlar istisno hodisalar sifatida baholanmog’i kerakka o’xshaydi. 

XX  asrda  ro’y  bergan  ikkita  jahon  urushida  o’nlab  davlatlar,  bir  necha  qit’a 

mamlakatlari ishtirok etganligini eslasak, bunday xulosa muayyan darajada o’rinli 

ekanligiga ishonch hosil qilish mumkin. Urush qurollari takomillashib boraverdi. 

Bugungi kunda ular boshqa hududni bosib olish u yoqda tursin, balki butun Yer 

sayyorasidagi hayotni bir necha marta yo’q qilib tashlashga yetadi. 

Shu  bilan  birga,  hozirgivaqtda  mafkuraviy  vositalar  orqali  o’z  ta’sir  doirasini 

kengaytirishga  intilayotgan  siyosiy  kuchlar  va  harakatlar  ham  yo’q  emas. 

Tajovuzkor  millatchilik  va  shovinizm,  neofashizm  va  kommunizm,  irkchilik  va 

diniy ekstremizm mafkuralari shular jumlasidandir. 

Natijada dunyoda inson qalbi va ongini egallash uchun kurash tobora kuchayib 

bormoqda.  Bu  hol  bugungi  kunda  dunyoning  mafkuraviy  manzarasini  belgilab 

bermoqda. 

Kishilik  jamiyati  tarixi  insonda  olijanob  fazilatlarning  shakllanishi  va 

rivojlanishiga  ham,  ayni  paytda  g’ayriinsoniylikning  xilma-xil  ko’rinishlari  ildiz 

otib o’zining mudhish qiyofasini namoyon qilishiga ham ko’p bor guvoh bo’lgan. 

Afsuski, insoniyatning butun tarixi davomida bunday illatlar unga hamroxlik qilib 

keldi,  turli  davrlarda  yangi  shakl  -  shamoyil,  xususiyat  kasb  etdi.  Bugungi  kunda 

ularning  eng  yovuzlari  Yer  yuzidagi  tinchlik  va  totuvlik,  hamkorlik  hamda 

hamjihatlikka va oxir-oqkibatda insoniyatning yagona birlik sifatida erkin taraqqiy 

qilishiga katta xavf tug’dirmoqda. 

Bugun  dunyoning  mafkuraviy  manzarasini  o’z  maqsadlari  yo’lida 

o’zgartirmoqchibo’layotgan  mafkura  shakllari  barqarorlik  va  taraqqiyotga  tahdid 

solmoqda. 

Globallashuv  – bu, avvalo, hayot sur`atlarining beqiyos  darajada tezlashuvi 

demakdir.  Bugungi  kunda  zamonaviy  axborot  maydonidagi  harakatlar  shu  qadar 

tig’iz,  shu  qadar  tezkorki,  endi  ilgarigidek,  ha  bu  voqea  bizdan  juda  olisda  yuz 

beribdi,  uning  bizga  aloqasi  yo’q,  deb  beparvo  qarab  bo’lmaydi.  Ana  shunday 

kayfiyatga berilgan xalq yoki  millat taraqqiyotdan yuz yillar orqada qolib ketishi 

hech gap emas. 

Bugungi  zamonda  mafkura  poligonlari  yadro  poligonlaridan  ham  ko’proq 

kuchga ega. Masalaning kishini doimo ogoh bo’lishiga undovchi tomoni shundaki, 

agar  harbiy,  iqtisodiy,  siyosiy  tazyiq  bo’lsa,  buni  sezish,  ko’rish,  oldini  olish 

mumkin,  ammo  mafkuraviy  tazyiqni,  uning  ta`siri  va  oqibatlarini  tezda  ilg’ab 

yetish nihoyatda qiyin. 

Jahon axborot maydonini tobora kengayib borayotgan shunday bir sharoitda 

bolalarning  ongini  faqat  o’rab  –  chirmab,  uni  o’qima,  buni  ko’rma,  deb  bir 

tomonlama  tarbiya  berish,  ularning  atrofini  temir  devor  bilan  o’rab  olish,  hech 

shubhasiz,  zamonning  talabi  ham,  bizning  ezgu  maqsad  –  muddaolarimizga  ham 

to’g’ri kelmaydi. Nega deganda, biz yurtimizda ochiq va erkin demokratik jamiyat 

qurish vazifasini o’z oldimizga qat`iy maqsad qilib qo’yganmiz va bu yo’ldan hech 

qachon qaytmaymiz. 

Barchamizga ayon bo’lishi kerakki, qayerdaki beparvolik va loqaydlik hukm 

sursa,  eng  dolzarb  masalalar  o’zibo’larchilikka  tashlab  qo’yilsa,  o’sha  yerda 

ma`naviyat eng ojiz va zaif nuqtaga aylanadi.Va aksincha – qayerda xushyorlik va 

jonkuyarlik,  yuksak  aql  –  idrok  va  tafakkur  hukmron  bo’lsa,  o’sha  yerda 

ma`naviyat qudratli kuchga aylanadi. 

hozirgi vaqtda axloqsizlikni madaniyat deb bilish va aksincha, asl ma`naviy 

qadriyatlarni  mensimasdan,  eskilik  sarqiti  deb  qarash  bilan  bog’lik  holatlar 

bugungi taraqqiyotga, inson hayoti, oila muqaddasligi va yoshlar tarbiyasiga katta 

xavf  solmoqda  va  ko’pchilik  butun  jahonda  bamisoli  balo  –  qazodek  tarqalib 

borayotgan  bunday  xurujlarga  qarshi  kurashish  naqadar  muhim    ekanini  anglab 

olmoqda. 

Hozirgi vaqtda ko’z o’ngimizda dunyoning geopolitik, iqtisodiy va ijtimoiy, 

axborot – kommunikatsiya manzarasida chuqur o’zgarishlar ro’y berayotgan, turli 

mafkuralar  tortishuvi  keskin  tus  olayotgan  bir  vaziyatda,  barchamizga  ayonki, 

fikrga  qarshi  fikr, g’oyaga  qarshi  g’oya,  jaholatga  qarshi  ma`rifat  bilan  kurashish 

har qachongidan ko’ra muhim ahamiyat kasb etmoqda.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

RAHBAR ADABIYOTLAR RO’YHATI: 

1. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. -T. «O’zbekiston», 2014. 

2. Karimov  I.A.  O’zbekiston  XX1  asr  bo’sag’asida:  xavfsizlikka,  tahdid, 

barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. T.6. - T.: «O’zbekiston», 1997.  

3. Karimov I.A. Jamiyat  mafkurasi xalqni - xalq, millatni -  millat qilishga xizmat 

etsin. T.7.- T.: «O’zbekiston», 1999.  

4. Karimov  I.A.  Milliy  istiqlol  mafkurasi  -  xalq  e’tiqodi  va  buyuk  kelajakka 

ishonchdir. T.8. -T.: «O’zbekiston», 2000.  

5. Karimov I.A. O’zbekiston XXI asrga intilmoqda. - T.: «O’zbekiston», 2000.  

6. Karimov  I.A.  Ozod  va  obod  Vatan,  erkin  va  farovon  hayot  -  pirovard 

maqsadimiz. T.8. -T.: «O’zbekiston», 2000.  

7. Karimov I.A. Egali yurt erkini bermas. T.9. - T.: «O’zbekiston», 2001.  

8. Karimov I.A. «Milliy istiqlol g’oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar» risolasiga 

so’z boshi. T.9. - T.: «O’zbekiston», 2001.  

9. Karimov I.A. Biz tanlagan yo’l - demokratik taraqqiyot va ma’rifiy dunyo bilan, 

hamkorlik yo’li. - T.: «O’zbekiston», 2003. 

10.Karimov  I.A.  Vatanimizning  tinchligi  va  xavfsizligi  o’z  kuch  -  qudratimizga, 

xalqimizning  hamjihatligi  va  bukilmas  irodasiga  bog’liq.  -T.:  «O’zbekiston», 

2004.  

11.Karimov  I.A.  El-yurtga  halol,  vijdonan  xizmat  qilish  har  bir  rahbarning 

muqaddas  burchi.  Andijon  viloyat  xalq  deputatlari  Kengashining  navbatdan 

tashqari sessiyasida so’zlagan nutq. «Ishonch», 2004 yil 26 may.  

12.Karimov  I.A.  Qonun  va  adolat  ustuvorligi  faoliyatimiz  mezoni  bo’lsin. 

Surxondaryo  viloyat  xalq  deputatlari  Kengashining  navbatdan  tashqari 

sessiyasida so’zlangan nutq. «Xalq so’zi», 2004 yil 2 iyun.  

13.Karimov I.A. Biz tanlagan yo’l - demokratik taraqqiyot va ma’rifiy dunyo bilan 

hamkorlik yo’li. T.11. -T.: «O’zbekiston», 2003.  

14.Karimov 

I.A. 

Tinchlik 

va 

xavfsizligimiz 

o’z  kuch-qudratimizga, 

hamjihatligimiz va qat’iy irodamizga bog’liq. T.: 12. -T.: «O’zbekiston», 2004.  

15.Karimov I.A. Imperiya davrida bizni ikkinchi darajali odamlar, deb hisoblashar 

edi. - T.: «O’zbekiston», 2005.  

16.Karimov  I.A.  Bizning  bosh  maqsadimiz  -  jamiyatni  demokratlashtirish  va 

yangilash,  mamlakatni  modernizatsiya  va  isloh  etishdir.  -T.:  «O’zbekiston», 

2005.  

17.Karimov  I.A.  O’zbek  xalqi  hech  qachon,  hech  kimga  qaram  bo’lmaydi.  -T.: 

«O’zbekiston», 2005.  

 

O’QUV QO’LLANMA VA DARSLIKLAR RO’YHATI: 

1. Abdulla Avloniy. «Turkiy guliston yoxud axloq». -T.: «Sharq», 1994.  

2. Milliy istiqlol g’oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar, -T.: «Yangi asr avlodi», 

2001.  

3. Ergashev  I.  va  boshq.  Milliy  istiqlol  g’oyasi:  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy 

ta’lim bakalavriat bosqichi uchun darslik. -T.: Akademiya, 2005.  

4. Uzoqov  X.  Panturlizm  -  bolьshevizmning  ashaddiy  dushmani.  «Xalq  ta’limi», 

1998. №3.  

5. Irisov B. Din, aqidaparastlik va tahdid. -T.: Ma’naviyat, 2000.  

6. Jo’raev N. Mafkuraviy immunitet. -T.: «Ma’naviyat», 2000.  

7. Saifnazarov I., Karimov T.: Muxtorov A. Xalqimizning hamjihatligi terrorizmga 

qarshi kafolatdir. -T.: «Yangi asr avlodi», 2004.  

8. Ochildiev  A.  Milliy  g’oya  va  millatlararo  munosabatlar.  -T.:  «O’zbekiston», 

2004.  

9. Bekmurodov  A.SH.  Ma’naviy-ma’rifiy  faoliyat:  ustuvor  masalalar  va 

innovatsiyalar. -T.: TDIU, 2005.  

10.CHumakov A.N. Globalizatsiya. Konturы tselostnosti mira: monografiya. – M.: 

TK Velbi, izd-vo Prospekt, 2005.  

 

 

 

 

INTERNET MA’LUMOTLARI: 

1.  fikr.uz/posts/toshkent_islom_universiteti/20946.html 

2.  sog’lom.uz/…/1399_globallashuv_jarayonining_ma’naviyatga_ta’siri.html 

3.  www.testing.uz/.../globallashuv_jarayoni.../3-1-0-2929 

4.  surxon.gov.uz/…/391_globallashuv_davrida_ma’naviy_tahdidlar.html. 

5.  uzhurriyat.uz/xalqaro…/axborot_globallashuvi.mgr. 

6.  uza.uz/…/globallashuv_jarayoni_va_axborot_xavfsizligi_14.05.2014_32532.