O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi toshkent irrigatsiya va qishloq xo’jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti

 
Asbobsozlik    va  tezkesar 
po'latlardan  tayorlangan  
kesuvchi  asboblar
 
Yeyilishga chidamliligini 
oshiradi. 
Puxtalashdan 
keyin  to‟g‟ilashni  talab 
qi ladi.
 
Qattiq    qotishmalar    ВК2, 
ВК3, ВК8, Т15К6, Т60К6, 
Т30К4. 
Volframsiz 
qattiq 
qotishmalar. 
 
Puansonlar,  matritsalar, 
kon-duktorli    vtulkalar, 
yo‟nalti-ruvchi 
o‟qlarning 
vtulkalari, 
kesish 
va 
o‟lchash 
asboblari.
 
Yeyilishga chidamliligini 
va  qattiqligini  oshiradi  . 
Puxtalangan 
 
sirti 
jilvirlashni talab qiladi.
 
Quyma volfram karbidi
.
 
Ishqalanish yuzalari 
 
Yeyilishga chidamliligini 
va qattiqligini oshiradi .
 
Chrom. Хр5, Хр6. 
Oq cho‟yan 
Yuqori 
kontaktli 
yuklanishda  va  abraziv  
Yeyilishga chidamliligini 
va  qattiqligini  oshiradi. 

---

95 
 
muhitda 
ishlay-digan  
kesuvchi    asboblar    va 
mashina detallari.   
Kam 
yeyilgan 
joylar 
tiklanadi. 
 
Elektrod    materialini    tanlashda,  D
m
  ning  qiymati  maksimal  bo‟lishiga 
harakat qilinadi. 4.4 jadvalda kam uglerodli po'latlarni elektr uchqunli puxtalashda  
legirlovchi    elektrod  materialining    ko‟chish  mezonining  raqamli  qiymatlari 
keltirilgan. 
Elektro uchqunli  puxtalash uchun  elektrod materiali D
m
 mezoniga  muvofiq  
tanlanadi,  u  atomlararo    bog'lanishining  kovalentligini  hisobga  olib,  material 
asosan anoddan  katodga o'tish shartini ta‟riflaydi: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
( 
  
 
   
   
 
)
 
 
 
 
 
 
 
( 
  
 
   
   
 
)
 
 
 
 
  
 
   
 
     
 
 
   
 
 
   
 
(4.8) 
 
bu erda indekslar: k - katod materiali; a - anod materiallari; r - atom radiusi; α* - 
bu gomeopolyar bog‟lanishning mezoni; T
sch
– sovuq holda sinish temperaturasi. 
α
*
  mezoni  kristall panjaraning  dislokatsiyaning harakatiga  qarshiligini tavsiflaydi.   
O'zaro  eruvchanligi    past  bo'lgan,  qiyin  eriydigan  birikmalar  uchun  qattiq  fazada 
ularning  eroziyasini  belgilaydigan  atomlararo  bog‟lanishning  kovalentligi  katta 
ahamiyatga  ega.  Shuning  uchun,  qiyin  riydigan  rish  temperaturasi  yuqori  bo‟lgan  
birikmalar uchun  (4.8) ifoda quidagi  shaklni oladi: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
( 
  
 
   
   
 
)
 
 
 
 
 
 
 
( 
  
 
   
   
 
)
 
 
 
  
 
   
 
     
 
 
   
 
 
   
 
(4.9) 
 
Po'latni elektor-uchqunli mustahkamlashda  legirlovchi elektrod materialini 
tanlash 
uchun 
D
m
 
mezoni                                                                                              
4.4-jadval 
          
Elektod 
materiali 
 
α-Fe 
 
Cr 
 
W 
 
Ti 
 
Ta 
 
TiC 
 
WC 
 
D
m 
 
100 
 
75 
 
9 
 
13 
 
4,4 
 
1,2 
 
2,4