O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi toshkent davlat agrar universiteti

Firmaning xarajatlari

Iqtisodiyotning har qanday subyekti xarajat qilmay turib o’z faoliyatini

yurgiza olmaydi. Lekin bu xarajatlar turlicha. Xonadon xarajatini oladigan

bo’lsak, u iste’molga ketganidan keyin qaytarilib olinmaydi. Xuddi

shuningdek, davlat xarajatlari xam qaytib kelmaydi, chunki u davlat

iste’molini qondiradi. Ammo bundan davlat korxonalari, firmalarning

xarjati bundan mustasnodir. Firmaning xarajatining o’ziga hosligi shundan

iboratki bu o’rni qoplanadiga, ya’ni Tovar va xizmatlar sotilgach unga

qaytib pul shaklida keladigan xarajatlardir. Firma qilgan bir yo’la xarajat

uning o’z ishiga qo’ygan kapitalidir. Bu ishlab chiqarish jarayonida joriy

xarajatlarga aylanadi. Demak, firma xarajati, bu uning kapitalining

sarflanishi hisoblanadi. Xarajatsiz daromad topib bo’lmasligi bu

iqtisodiyotning aksiomasidir. Daromad olish uchun firma, alohida bir

shaxs, barcha subyektlar xarajat qilishi muharrar., chunki bu ishlab

chiqarish resurslarini talab qiladi. Resurslar esa albatta ehson yoki suvtekin

emas, ularni faqat bozor narxida sotib olish mumkin. Shu bois xarajat

qilish bu firma uchun foyda olishning asosiy sharti, bo’g’iniga aylanadi.

Firmaga qo’yilgan kapital ishlab chiqarish jarayonida joriy, kundalik, oylik

va privovardida yillik xarajatlariga aylanadi. Qisqacha qilib aytganda Firmaning xarajati- bu tovar va xizmatlar yaratish va ularni sotish bilan bog’liq bo’lgan sarflardir.