O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogik universiteti jahon sivilizatsiya tarixi (Metodik qo’llanma) (To’ldirilgan 2-nashr) история мировой цивилизации

poytaxt Suzada (Elam) 
bo’lib, 
podshoning bosh qarorgohi Persepol (Pasargad) bo’lgan. 
Bobil, Ekbatana, Memfis
shaxarlari va satrapliklaming markazlarida davlat alfaviti rasmiy tilga aylanadi.
~
181
~

---

Ahmoniylaming rasmiy yozuvlari 
Akkad, Elam va qadimgi fors tilida
va 
mixxatnmg
uch turida ko’pincha toshga bitilgan.
Davlat apparatida forslar eng muhim harbiy va tuqarolik vazifalarini faqat 
Fors o'lkasida emas, balki boshqa qaram hududlarda ham egallay boshlaganlar. Shu 
bilan birga ahmoniylar boshqaruv ishlarida boshqa xalqlar 
vakillaridan 
foydalanganlar. Doro I islohotlari agrar sohada katta o’zgarishlarga olib kelgan. 
Qaram xalqlaming yerlari tortib olinib, podsho oilasi a’zolariga, fors aslzodalari va 
amaldorlariga meros qilib beriladi. Bunday yer-mulklar soliqdan ozod qilingan.
Podsho tomonidan alohida xizmat ko’rsatgan qo’shinlarga beriladigan yerlar 
merosiy bo’lib, 
soliqdan ozod qilingan. Bunday imtiyozga ega kishilar qaram 
viloyatlarda sud ishlarini amalga oshirish huquqiga ega bo’lganlar. Yerlami katta 
qismi podshoning mulki edi. 
Podsho yerlari odatda ijaraga berilgan. Bundan 
tashqari, podshoga yirik sug’orish kanallar qaragan. O’rta Osiyodagi Ak daryosi 
havzasidagi sug'orish inshootlari 
Suriyadagi
o’rmonlar, 
Misrdagi Fayum
ko’lida 
baliqchilikdan keladigan 
daromadlar, konlar, bog' va saroylar
podsho ixtiyorida 
bo’lgan. Bir qism yerlar harbiylarga foydalanishga berilgan. Dastlab 
harbiylar 
xizmatda bo’lgan 
vaqtda 
bu yerlardan soliq olinmagan. Keyinchalik 
askar 
xo’jaliklaridan soliqlar doimiy ravishda olina boshlanadi. Buning ustiga ajratilgan 
yerlar hajmi yildan-yilga qisqarib borgan va natijada qo’shinning jangovar 
qobiliyati pasayib ketadi. Shu sababli ahmoniylar er. aw . V-IV asrlarda yollanma 
qo’shinga suyanadigan bo’lganlar.
Doro I soliq siyosatini o’zgartiradi. Yangi umumdavlat soliq tizimi 
shakllantiriladi. Har bir viloyat yer hajmi va hosildorlik darajasiga ko’ra qat'iy 
belgilangan soliq 
to'lovini 
amalga oshirishi 
shart bo’lgan. Ilk bor ayrim 
ibodatxonalar o’zlariga qarashli yerlardan soliq to'lashga majbur qilinadi.
Forslaming o’zlari pul to'lovidan ozod bo’lib, natural to'lovga tortilganlar. 
Qolgan qaram xalqlar har yili 7740 bobil kumush talanti (232200 kg) miqdorda 
soliq to'laganlar.
Pul-tovar munosabatlarini rivojlanishi pul islohotini 
o’tkazilishiga sabab 
bo’ladi. Er. aw . 517-yildan so’ng, 
Doro I 
butun mamlakat miqyosida yagona pul 
birligi, fors pul tizimining asosi 8, 4 gr og’irlikdagi tilla tanga 
darikni
joriy qiladi. 
Tilla tangani faqat podsho zarb qilish huquqiga ega edi. 
Dank
tarkibida bor - yo'g'i 
3 % qo’shimchabegonaqotishmabo’lganligi sababli, u bir necha asr davomida Old 
Osiyo savdo dunyosida asosiy tilla tanga vazifasini o’tagan. Ahmoniylar davlatida 
undan tashqari, satraplar tasviri, provinsiyalarda podsho tasviri bilan zarb qilinadigan 
va qaram shahar va mamlakatlar zarb qiladigan tangalar mavjud bo’lgan. Kundalik 
muomala vositasi sifatida