O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi abdulla qodiriy nomli jizzax davlat pedagogika instituti

III BOB. RADIATSIYA MANBALARI VA ULARDAN FOYDALANISH 

3.1. Radiatsiyaning tabiiy manbalari 

 

Tabiiy  radiatsiyaga  quyoshdan  keluvchi    nur,  kosmik  nurlar,  atrof-

muhitning va inson tanasining radiatsiyasi, alfa, betta, gamma nurlar, neytronlar 

oqimi va shunga o‘xshahlar kiradi. 

Yer  shari  aholisining  asosiy  qismi  tabiiy  nurlanish  manbalaridan 

nurlanadi.(1-sxema)  Yer  paydo  bo‘lganidan  buyon  har  xil  ionlahsgan  nurlar 

yerga  kosmosdan  tushadi  va  yer  qatlamida  joylashadi.  Ulardan  qochishning 

umuman  iloji  yo‘q.  Butun  yer  shari  aholisi tabiiy  turlanishlar ta‘sirida  bo‘ladi. 

Lekin  ulardan  ayrimlari  boshqalariga  nisbatan  katta  miqdorda  nurlanadi.  Bu 

uning qayerda yashashiga bog‘liq.   

 

 

 

 

 

Tabiiy  radiatsiya    foni  yiliga  bitta  odamga  o‘rtacha 

3

10

2





Gr    nurlanish 

dozasi  to‘g‘ri  keladi.  Radiasiyadan  himoyalanish  bo‘yicha  Xalqaro  tashkilot 

tomonidan  nurlanish  bilan  bog‘liq  yumushlarni  bajaradigan  xodimlar  uchun 

3.1-sxema 

---

 

27 

yillik  cegaraviy  dozani 0,05  Gr  deb belgilangan.  Qisqa  muddat  davomida  3-10 

Gr nurlanish olish o‘limga olib keladi.