O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus vazirligi ’ samarqand davlat universeteti

ΔY - b

------- = ------- ΔT 1- b
Agar davlat byujetiga barcha soliq tushumlari joriy daromad–Y
dinamikasiga bog’liq deb hisoblasak soliq funksiyasi T = tY – ko’rinishni oladi. Bu holatda iste‘mol funksiyasi quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:

S=a+b(Y-tY) = a+b(1-t) Y,

Soliq multiplikatori esa quyidagi ko’rinishni oladi:

-b

m_t = ----------
1-b(1-t)
Bu yerda: m_t – yopiq iqtisodiyot uchun soliq multiplikatori. To’liq soliq funksiyasi T=Ta+tY ko’rinishga ega.
T_a – avtonom soliqlar (masalan, mulkka, yerga soliqlar).
To’liq soliq funksiyasini e‘tiborga olsak, iste‘mol funksiyasi quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:

S=a+b[Y-(T_a+tY)]

Iste‘mol funksiyasining Ushbu shaklini hamda sof eksport funksiyasini hisobga olib ochiq iqtisodiyot uchun soliq multiplikatorini hisoblasak u

-b

m_t = ------------------ ko’rinishini oladi.

1-b(1-t)+ m‘

Demak soliqlarni bir miqdorga kamaytirilishi yoki ko’paytirilishi natijasida YaIM hajmining bundan necha marta ko’p miqdorga
114
o’zgarishi iste‘molga chegaralangan moyillik, chegaraviy soliq stavkasiga va importga chegaralangan moyillik darajalariga bog’liq
Ochiq iqtisodiyotda davlat xarajatlari multiplikatori va soliq multiplikatorini hisobga olganda muvozanatli ishlab chiqarish hajmi modeli quyidagicha bo’ladi:

1 b

Y= ---------------- (a+I+G+g) Ta
1-b(1-t)+m‘ 1-b(1-t) + m‘
Aytaylik hukumat o’z xarajatlarini qandaydir miqdorga oshirdi va bu xarajatlarni moliyalashtirish uchun soliq miqdorini ham shuncha oshirdi.
Bunda davlat xarajatlari va avtonom soliqlar miqdorlarining bir vaqtning o’zida bir xil miqdorda o’zgarishi natijasida daromadlarning jami o’zgarishi ΔY miqdori quyidagiga teng bo’ladi: